Айгуль Мягьямедова

Ватандин Аьхю дявдиъ советарин халкьди гъалибвал гъадабгъну, 80 йис тамам хьуз саб вазна йигъартIан ккимдар. Немцарин чапхунчйирихъди вуйи дявдин аьзабар гъяркъю ветеранарра лап цIибдитIан имдар. Амма ухьу ихь азадвал, ислягь уьмур бадали женг гъубху гъагъи гьядисйирин вакилар кIваълан гьаърадархьа. Дурари Ватан фици дюбхну ккундуш, вари дюн’яйиз улупну. Гьадмугандин игит тарихдин наслари чпин баяриз, худлариз, гудлариз гъибту васият гъи Урусатди Украинайиъ гъабхурайи хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ айидари мюгькамди кIвак гъибисну ва, игитариси, халкьдин ислягь уьмур бадали, женг гъабхура.
Гъи «Игит абйирихъ игит худлар» рубрикайиъ Табасаран райондин Жвулли гъулан агьали, Ватандин Аьхю дявдин иштиракчи Мирзакерим Керимовдикан ва дугъан хтул Рустам Керимовдикан ихтилат гъабхидихьа.

Душмандихъди
КIару гьюлилан женг гъубхну

Мирзакерим Керимов 1922-пи йисан июлин вазли Жвулли гъулаъ бабкан гъахьну. Аьгъювалар гъадагъбахъ юкIв хъайи велед абйир-бабари сабпи классдиз урхуз гъунши Гуми гъулаз гьаънийи, хъа 4-пи класс дугъу багъри Жвулли гъулаъ ккудубкIнийи. Думу вахтна Жвулли гъулан мектебдиъ ккергъбан классартIан ади гъабхьундар. Гъулра Хив райондин дахилнаъ айи. Гьаддиз гизаф баяр-шубар гъунши Ургъа гъулаз, тмундар Хивна, Гъвандиккна урхуб давам апIуз гъягъюйи. Мирзакерим Керимовди 7-пи класс Хив райондин Гъвандикк гъулаъ ккудубкIнийи.

Ватандин Аьхю дяви ккебгъруган, Мирзакеримдин 19 йис тамам дубхьну имийи. Уьлке читинвалиъ ади гъябкъю жигьили чан хушниинди дявдиз гъягъюз кьаст апIуру. 1942-пи йисан 3-пи майди Мирзакерим Керимов военкоматдиан КIару гьюлин флотдиз гьаънийи. Дугъу 1943-пи йислан 1945-пи йисазкьан дявдин «Аьхюну хюрчабан-105» гимийиъ чпин командованиейихъди сабси гьюлилан къурамитдиин али душмандихъди женгар гъахури гъахьну. Дурарин гими дявдин кьяляхъ игит ччвурар туву Новороссийск, Севастополь, Одесса, Керчь шагьрар фашистарин чапхунчйирихьан азад апIбан женгариъ иштирак гъабхьну. Одесса азад апIруган, гъагъи зиян дубхьну, Мирзакерим Керимов хайлин вахтна госпиталиъ гъахьну. Зийнар сагъ хьпан кьяляхъ, думу хъана фашистарихъди женгназ гъушнийи.

1945-пи йисан 9-пи майди дяви ккудубкIуб мялум гъапIнушра, хайлин йишвариъ женгар давам шули имийи. Уьлкейин гьюлерин сяргьятар уьрхюри, Мирзакерим Керимов 3 йисансана эскрин гъуллугъ давам апIури гъузнийи. Ва 1948-пи йисан 14-пи феврали 2-пи статьяйин старшина званиейиъди, мухур медалари алабцIну, дирбаш эскер багъри гъулаз кьяляхъ гъафнийи.
Мирзакерим Керимовдин жюрэтлу гъуллугъ 2-пи дережайин «Ватандин Аьхю дявдин», 1-пи дережайин «СССР-ин Яракьлу Кьувватарин дахилнаъди Ватандиз гъуллугъ апIбаз лигну» орденариинди, «Кавказ уьбхбаз лигну», «1941-1945-пи йисарин Ватандин Аьхю дявдиъ Германияйиин гъалибвал гъадабгъбаз лигну» ва гьацира жара медалариинди лишанлу гъапIнийи.
Дявдин кьяляхъ Мирзакерим Керимов гизаф йисари багъри гъулан мектебдиъ ккергъбан классариъ дарсар киври, мялимди гъилихну.

Мирзакерим Керимов чешнелу мялимси, чан веледариз, худлариз ужур абара гъахьну. Дугъан бай Тагьир вахтсузди уьмриан гъушнийи. Хъа худлар Руслан, Рустам, Рамин ва дурарин дада Багьарат абайин гъуллугънаъ гъахьнийи. Саламат хасиятнан ветерандиз Аллагьди ярхи уьмур тувнийи. Мирзакерим Керимов 2009-пи йисан 6-пи майди уьмриан гъушну.

 

Гъагъи женгарин
шубуд йис

Рустам Керимов 1987-пи йисан апрелин вазли Табасаран райондин Жвулли гъулаъ бабкан гъахьну. Жвул’арин кьялан мектеб ккудубкIну, думу Мягьячгъалайиъ Дагъустандин гьюкуматдин халкьдин мяишатдин академияйиз урхуз гъушнийи. Дагъустандиан вуйи хайлин баяризси, Рустамдизра военный гъуллугъ кьабулди вуйи, амма гьадму вахтна Дагъустандиан жигьил баяриз армияйиз гъуллугъ апIуз лап цIибтIан дих апIури гъабхьундайи. Хъа заан образование айи жигьилар контрактдиинди военный гъуллугъназ кьабул апIуйи. Гьаци вушра Рустамди чан юкIв хъайи пишейиин машгъул хьуз контрактдиинди вуйи гъуллугъназ аьрза гъибикIнийи. Думу 2013-пи йисан 5-пи октябри – Чечен республикайин Гудермес шагьриъ жямяаьтлугъ къайда ва хатIасузвал тямин апIбан ляхин гъабхру кьушмарин частназ кьабул гъапIнийи. Гьадму вахтнахъанмина гъийин йигъаз Рустам Керимовди гьадму частнан дахилнаъди гъуллугъ апIура.

«Ич абайи миржид йисан КIару гьюлин флотдиъ гъуллугъ гъапIну. Дугъаз Ватандин Аьхю дявдин аьзабра гъябкъну, зийнарра гъахьну. Дугъу кми-кмиди учуз военный къайдайикан, жилариинси дарди, гьюлериин гъуллугъ апIувал хъана читин вуйиваликан, ватан уьбхюб гьарсар ватандашдин буржи вуйиваликан хайлин ихтилатар ктитури шуйи. Узуз контрактдиинди вуйи военный гъуллугъ ктабгъбаз дугъан ихтилатари гизаф тясир гъапIнийзуз. Ич хизан Дербент райондин Хазар гъулаз (Карл Марксдин ччвурнахъ хъайи совхоздиз) кюч хьпан кьяляхъ аба кечмиш гъахьнийи. Узура йиз кIваъ айи кьастар тамам апIуз хъюгънийза. Военный гъуллугънаъ ади магьа 12 йис вуйиз. Гьаму вахтнан арайиъ ужубра-харжибра гъябкъюнзуз. 2017-2018-пи йисари 2-3 ражари Сирияйиъ командировкйириъ гъахьунза. Душваъ учу полицияйин гъуллугъчйириси агьалйирин хатIасузвал тямин апIури, йишвнура, йигънура шагьрин гъирагъ-бужагъ уьбхюри гъахьунча. Учу гъуллугъ апIурайи йишваъ дарагънайи хулар, яракьарин тикйир, чIур духьнайи рякъяриъ айи кьабидар, аьгьвалатнакан лап инжик духьнайи дишагьлийир, гъяцIли ликари лицурайи бицIидар гъяркъиган, язухъ шуйи» – ктибтнийи йиз сюгьбатчийи.

Украинайиъ гъабхурайи хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ учв филадихъамина иштирак шулаш, Рустам Керимовди ккатIабццу жаваб тувнийи: «Военный гъуллугънаъ айиган, командованиейи уву наана гьаиш, гьадина душну ккунду. Гьаму ражарира хусуси метлеб айи дявдин операция ккебгъайиз, учу Крымдиз ученйириз гьаънийи. Гьадушваъ кьюб гьяфтайи имийча. Хъа 22-пи феврали йишвну сяаьт юкьубди тревогайиинди гъудужвну, рякъюъ учIвнийча. Украинайин сяргьятарихъна гъафигантIан учу наана гъягъюраш аьгъю гъабхьундайчуз.

Мелитополь шагьриан милетчйир утIурккбан женгар гъахури 3 йишвна йигъ гъабхьнийич. Дилинтина Запорожский областдин Гуляйполе кIуру шагьрихьна гъурукьнийча. 2022-пи йисан майдин вазли гьар йигъан Урусатдин кьушмари думу шагьур яракьарин гьюлихь гьипуйи. Гьаци вушра, Украинайин кьувват гужалди вуйи. Бетондин аьхю баруйиан танкар удучIвуйи, йивбар дапIну, гьадму баруйиз кьяляхъ гъягъюйи. Урусатдин кьушмар хьайи йишв абгури, пилот адарди тIирхру сяняаьтари ахтармишар гъахуйи. Гьар йишван учу ерлешмиш духьнайи йишв дигиш апIуйча. Дявдин женгариъ рягьятди вучуз гъапиш, фуж хъугъру? Фукьан вушра читинвалар гъяркъюнчуз. Думу шагьрин багахь гъахьи сабпи женгариъ ич частнаан 10 эскер гъийихнийи, зийнар гъахьидарра гизаф айи. Гъира гьадму шагьур Урусатдин кьушмари дибиснадар.

Дадайиз узу хусуси метлеб айи дявдин операцияйиз душнайиваликан цIийина хабар адайи. Учухь телефонарра хьадайчухь, хъа Украинайиан Урусатдиз вуйи аьлакьара жараб вуйи. Саб вазлин арайиъ багахьлуйирихъди аьлакьа адарди гъабхьнийиз. Хъа сар гъумугъ балихь телефон хьайибдикан аьгъю гъабхьнийчуз. Дугъу 3 дакьикьайиъ гафар апIбан бадали, телефондихъ 200 манат хъивуб ккун апIуйи. Гьадмуган, йиз аьхюну чве Русланди пул хъивган, дугъакди гафар гъапIнийза ва узу хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ айиваликан гъапнийза. 2022-п йисан 22-пи феврали дина гъушур, октябрин вазлизкьан душваъ имийза.
Росгвардияйин ич кьушмин часть Запорожьейин терефнаъ ади сад йис гъабхьнийич. Сабпи апрели учу фронтдин линияйилан далу терефназди алдаънийи, гьар йишвариъ постар дивну, жямяаьтлугъ объектар уьрхюри, ич вазифйир тамам апIуз хъюгънийча», – ктибтнийи Рустам Керимовди.

Рустам Керимовдиз Сирияйиъ гъуллугънан вазифйир тамам апIбаз, хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ ужуди гъуллугъ апIбаз лигну, хайлин медалар, чухсагъул мялум апIурайи кагъзар а.
Гьамусяаьт Рустам отпускдиз Гудермесдиз чан хизандихьна дуфна. Дугъу чан уьмрин юлдаш Эльмирайихъди шубур велед тербияламиш апIура.

Узу Рустамдин дада Багьаратдихъдира сюгьбатар гъухунза. Дугъу гъапиганси, Рустам чан абайин уьмрин шилнаъди гъушну. Аба чIивиди имиди, дугъу чан худлариз ужуб тербия тувну: гьар хябяхъди худлар багахь дитну, дурариз уьмрикан ихтилатар апIури, зикир урхури, гъулгнин чIалар улупури гъахьну. Дугъу туву тербия баяри ужуди гъибисну.
Рустамдихъди Украинайиъ айи ихь жигьиларин миллетчйирихъди женграъ ади шубуд йистIан артухъ дубхьна. Бай хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ айи дадайин кIвакан фу пуз шулу? Дадайин юкIв гъалибвал хьади бай кьяляхъ гъюбаз ккилибгура.