Умгьанат Сулейманова
Гъийин деврин баяр-шубарин уьмрин шибритI бицIидарин багъдиан ккебгъра. Дагъустандин Огни шагьриъ 7 бицIидарин багъ лихура. Гьадрарикан саб «Изюминка» багъ ву.
Узу «Изюминка» багъдиз гъафи вахтна тербиячи Эльмира Къазиевайи бицIидарихъди ялхъвнарин дарс гъабхурайи. Аьхю аьшкьниинди ялхъвнар апIурайи бицIидарин машар гъяркъган, «бахтлу бицIивал» кIуру келимайин мянайин гъавриъ гъахьунза.
– БицIидарин багъдиъ тербиячиди лихури 31 йис вуйиз. Гьамусяаьт 32 бицIир айи кьялан группа хьазухь, – ккебгънийи ихтилат Эльмира Къазиевайи. – Вари мушваъ ляхин апIурайи тербиячи дишагьлийир ужуб тажруба айидар ву. Гьаддиз учухьна бицIидар гьауз ккунидар гизаф а, амма шараитар гьуркIну адарчуз. Багъдин дараматар, Огни аьхю гъул вуйиган, бицIидарин кьадарназ дилигну, тикмиш гъапIдар ву. Хъа гъи шагьриъ яшамиш шулайи инсанарин кьадар гизаф дубхьна, ва гьамусяаьт учухь 169 бицIири тербия гъадабгъура.
– Эльмира Абакаровна, уву зегьметнан аьхю тажруба айи тербиячи вува. Улихьдин бицIидарин ва гъийиндарин арайиъ фицибкIа фаркьвал айин, дарш бицIидарин гъиллигъар, хасият деврилан асиллу дарин?
– Гьамусяаьт учухьна гъюрайи бицIидарин ва 20-25 йис улихьна учу тербия туври гъахьидарин арайиъ аьхю фаркьвал а. Гъийиндари, гьяйифки, ужуб-харжиб жара апIурдар, чпиз улупурайиб кьанди аннамиш апIуру. Саб гаф хьуб ражари текрар гъапIигантIан гъавриъ ахърадар. БицIидарихъди гьарсаб машквраз утренникар гьязур апIури шулча, бязи бицIидарин чпиз тувнайи шиир дубгъайиз, кьюб гьяфта шулу.
Гафар кьанди апIуз хъюгъру бицIидарин кьадарра йислан-йисаз артухъ шула. Магьа йиз дестейиъ хьур гафар дарапIру бицIидар айиз. Дурарихъди логопеддира ляхин гъабхура. Мектебдин яшнакк ккуркьайиз мицидар бицIицIидарин гаф-чIал апIувал саб гьялназ хуз удукьуру… Гьарсар бицIир фицир вуш, дугъан аннамиш’вал фициб вуш, мялимар улихьмиди хабардар апIурча.
Гьюрсламиш шлу бицIидар гизаф а. Веледарси, гъи абйир-бабарра дигиш духьна. Уву йиз бализ ва шураз тюмбюгь мутуван, кIура. Гьаци вушра учу апIурайи ляхнихъди абйир-бабар таниш хьуз, «хизан» кIуру десте яратмиш дапIнача; абйир-бабарихъди гьаммишан аьлакьайиъ шулача. Хулаъ бицIидарихъди фици ляхин дубхну ккундуш, абйир-бабариз теклифар туври шулча. КьатI’иди кIуруш, бицIидарин багъари ляхин апIуз гизаф гъагъи гъабхьну.
– Хъа бицIидарин гъиллигъар гьаз мици саб дупну дигиш шулаш, ахтармиш гъапIунчва?
– БицIидарин гъиллигъар чIур апIурайидар сабпи нубатнаъ абйир-бабар чиб ву. Кьюб-шубуб вазлин, йискьубан бицIир сикин апIбан бадали, дугъан улихь телефон дивну, ипIруб ипIуз гъитруган, гьамцдар натижйир шулу. Телефондиъ гьамусяаьт тербиявалин саб мультфильмра, я ужудар махъвар, кино, передача имдар. Вари улупурайиб йивну йихуваликан, гуж тувуваликан ву.
Мидлан гъайри, бицIир кайи дишагьли гьаммишан телефон хилиъ вая жибдиъ шулу. БицIидарин вари ужудар дару иццрушнан натижйир телефондикан шула кIури, жюрбежюр сайтариъ гъалабалугъвал кади бикIура.
БицIидари фициб тербия гъадабгъиди, эгер жямяаьтдин арайиъ саспи абйир-бабариз я абурлуди гаф-чIал апIуз, я эдебниинди палат алабхьуз, я чиб гъахуз аьгъдруган! Гъийин саспи баб-дишагьлийириз жвуван веледарихъди деъну гаф-чIал апIуз вахт бихъурдар. Хъа гьамцдар аьхюдарин арайиъ аргъаж шулайи бицIири фициб тербия гъадабгъиди? Вари пуз шулдар, хъа аьгьвалат му саягъ гъубзиш, ихь бицIидарин гележег фициб шулуш аьгъюр сар Аллагь ву.
Учуз учу тербия туврайи бицIидар вари ккундучуз. Дурариз учу дадйирик гьисаб шула. Гъи аьхю пай бицIидарихъ жафа зигурайиб бицIидарин багъ ву – му кIваинди гъибтай, абйир-бабар. Учу тербия туву баяр-шубарин гъира учухъди салам-калам ими. Урусатдин жюрбежюр пIипIариъ ужудар гъуллугъариъ айидар, хьадан тятIилариз вая отпускдиз гъафиган, дурар багъдиз гъюри шулу. Флану бицIидарин багъдиъ тербия гъадабгъур, флану мектебдиъ гъурху бай-риш кIуру дурариз.
Эльмира Къазиева Дагъ. Огни шагьриъ халис мялим Абакар Абакаровдин хизандиъ 1970-пи йисан бабкан гъахьну. Дугъу Дагъ. Огни шагьриъ 3-пи нумрайин мектеб ккудубкIну, Дербент шагьриъ педагогвалин училищейиъ гъурхну. Училища ккудубкIну сабпи йигъланмина Эльмира Къа-зиевайи «Изюминка» бицIидарин багъдиъ ляхин апIура.
