Шарафудин Дашемиров
Табасаран халкьдин миллетвалин хусуси лишнарик, чIалнахъди, уьмуми тарихдихъди, материальный ва рюгьнан культурайихъди сабси, дин хъапIувалра кабхъра. Советарин девриз саб вуйи кьимат тувуз шулдашра, амма саб якьинди пуз шулу: диндиз думу деври аьхю зарар тувну. Хъа 1990-пи йисари, инсанвалин игьтияжариз ва гьиссариз азадвал ккабхъган, мусурмнарин уьмуми хусусият улупурайи ислам диндизра ужудар шартIар арайиз гъафну. Мидихъди сабси аьлимариз гьаммишан диндин сабвал ади гъабхьи ихь ругариина жарайишвлан гъафи зиддивалин гьяракатарихъди учIру женг гъабхуб лазим гъабхьну, ва мидик 1990-пи йисари адабтIуз хъюгъю «Ас-салам» газатдира чан лайикьлу пай кивну. Думу ляхин 2004-пи йисан табасаран чIалниинди удубчIвуз хъюгъю газатдин редакцияйи давам гъапIнийи.
21-пи январи Хючнаъ, муфтиятдин вакилар, гъуларин вакилар, имамар, интеллигенция иштирак духьну, табасаран чIал’инди удубчIвурайи «Ас-салам» газатдин 20 йис тамам хьувал къайд апIури, аьхю мажлис кIули гъубшну. Райцентрин аьхю клуб кьикьнихъди абцIну халкь уч апIурайи мициб серенжем сабпи ражари шулайиб дайи.
«Ас-салам» газатдикан улхури, дидин диб ккебгъу, йирхьуд йисандин арайиъ дидиз регьбервал туври редакторди гъилиху ихь машгьур шаир, писатель, РФ-дин журналистарин Союздин член рягьматлу Пирмягьмад халу кIваин дарапIди гъитуз шулдар, чаз Женнет кьисмат апIричаз. Пирмягьмад Кьасумовди сифте вуди газатдин кIалиб, диндин чIалнан стиль ва терминология яратмиш гъапIну, чан жафайиз Аллагьу Тяаьлайи аьхю савабар дикIри.
2010-пи йисхъанмина, магьа 14 йисандин арайиъ, газатдин редакторди Табасаран райондин имамарин Советдин председатель Ансар Рамазанов лихура. Гьамусяаьт редакцияйин гъуллугъчйирра, гъуларин имамарра, газат рабгъуз кюмек шулайи волонтерарра, сар-сариз кюмек туври, Аллагь бадали апIурайи ляхниъ саб аьхю хизанси а. Миди газатдин редакторин ляхин ужуди аьгъюваликан, дугъан удукьуваларикан шагьидвал апIура. Мициб аьгьвалатнаъ, гьелбетда, табасаран халкьдинра газатдихьна лап мани янашмиш’вал хьибди.
Элгьет йигъан гъабхьи му серенжем Гирами Кьур’андин аятар урхбиинди ачмиш гъапIну. Уч духьнайидар Дагъустандин муфтиятдин терефнаан дуфнайи Кьибла Дагъустандиъ полпредди лихурайи Гьюсейн Гьяжиевдихъ, Дербент шагьрин Мугьяммад Ярагъийин ччвурнахъ хъайи мистан имам МугьяммадтIагьир Аьгьмадовдихъ, Хив райондин имам Шябан Салиховдихъ, газатдин литературный редактор, РАН-дин ДНЦ-йин илимдин гъуллугъчи Шарафудин Дашдемировдихъ, ТIюрягъ гъулан имам Альберт Гьяжикъаибовдихъ, Табасаран райондиъ «Ас-салам» газатдин вакил Аьбдулла Аьлиевдихъ дикъатниинди хъпехъну.
«Гъи Табасаран халкьдиз му аьхю хъуркьуваларин серенжем ву. 20 йисандин муддатнаъ му газат чапдиан адабгъура. Аьхю чухсагъул варидариз. Хъа газатдин редактор ва Табасаран райондин имам Ансар Рамазановдиз кIул’инди аьхю чухсагъул пуз ккундузуз. Ич терефнаан му касдиз Уьмрайиз путевка туврача», – хабар тувнийи уч духьнайидариз Гьюсейн Гьяжиевди.
«Саспидари фикир апIур: ужувлахъна дих апIуб, диндикан мялуматар тувуб сар имамдиин, вая аьлимдиин алиб ву. Ваъ, думу гьарсар мусурман касдиин алиб ву – имамдиинра, аьлимдиинра, аьдати мусурмнариинра. Ухьу себеб духьну, гьякь рякъюхъна сар кас гъафишра, думу заан дережайин ляхин шула», – гъапну Шябан Салиховди.
«Аьхиримжи йисари дин гужал хьпахъди сабси, кIваълан гъягъюри чIалнаан адахьурайи гафарихъди сабси, цIийи аьрабизмйир, диндин терминарра ишлетмиш апIури, къад йисандин арайиъ газатдин чан хусуси стиль дюзмиш дубхьна. Миди, дугъриданна, бабан чIал яркьуди ишлетмиш апIбаз, думу уьбхбаз ва адабшвбаз аьхю кюмек тувра», – къайд гъапIнийи чан улхбаъ Шарафудин Дашдемировди.
Табасаран райондин имам, газатдин редактор Ансар Рамазановди дуфнайи хялариз чухсагъул мялум гъапIну ва газатдин юлдшар 20 йис хьпан юбилейихъди тебрик гъапIну. «Гьамци дяватдин ляхин апIуз ухьуз мумкинвал тувбан Дагъустандин Муфтиятдиз чухсагъул кIураза, редакторвалин вазифйир кIули гъахбаз мумкинвал тувбанра баркаллагь. Гъит ухьуз газатдин 30 йис гъабхьиганра гьамци иштирак хьуз мумкинвал ибшри», – гъапнийи Ансар Рамазановди.
ДумутIанна гъайри, 2023-пи йисан райондиъ заан хъуркьувалар улупу ва талитнаъ сарпидар гъахьи касар Уьмрайиз путевкйир тувбиинди лишанлу гъапIнийи. Гьаци, райондин имамарин арайиъ варитIан заан натижйир улупу ЧвулатI гъулан имам Аьгьмад Сеферовдиз, дяват апIбан отделин гъуллугъчи Аьбдуррагьман Шихбалаевдиз ва газат тарабгъру жигьиларикан варитIан заан дережайиинди лихурайи ГьепIил гъулан агьали Аьбид Ражабовдиз гирами жилариина Уьмрайиз гъягъюз мумкинвал тувну.
Мажлисдин аьхириъ, тупут ипри, газатдиз подписка гъапIдарин арайиъ 20 багьалу пешкеш пай гъапIну. Дурарикан варитIан заан вуйиб 20 йисандин юбилей къайд апIбаз гъибтнайи «Лада Гранта» машин вуйи. Думу СиртIич гъулан агьали Мягьяммадов Беглериз кьисмат гъабхьну.
Гъит Аллагьу Тааьлайи му мажлисдиъ варидари сатIиди гъапIу дюаь кьабул дапIну, ихь халкьдин гележег акуб апIри ва гьарсариз мицдар хайирлу серенжемарикан мянфяаьт ктабгъуз мумкинвал туври.
