Зубайдат Шябанова
Республикайин тарагъру уьзрарин ва СПИД-дин профилактикайин ва дидихъди женг гъабхру центрин (РЦИБ) улупбариинди, Дагъустандиъ ВИЧ-инфекция кайидарин кьадар артухъ шула. Гьаци, 2023-пи йисан январь вазлилан ноябрин вазлиз республикайиъ 380 ВИЧ-инфекция кайидар ашкар гъахьну. Му, гъубшу йисандин тялукь вахтнак тевган, 84 дюшюшнан артухъди ва хайлин йисари улупурайи кьялан гьисабартIан кьюб ражари зина ву.
ЦIиб улихьнаси «Табасарандин нурар» газатдиъ учу му темайиан аьхю макьала чап гъапIнийча. Дидхъанмина дигиш’валар анжагъ цифрйиринтIан гъахьундар. Улихьнаси гьамусра аьзарлуйир гизафси жилар шула. Аьзарлуйирикан 22% 20 йислан 29 йис’ина яшар дубхьнайи жигьилар ву, хъа 30 йислан 40 йис’ина вуйидар 30% ву. Имбудар яшар 40-тIан зина духьнайидар ву.
Республикайин тарагъру уьзрарин ва СПИД-дин профилактикайин ва дидихъди женг гъабхру центрин духтрари къайд апIурайиганси, гьаму йисан тазади ашкар гъахьи 380 дюшюшдикан 84% хатIасузвал дюрюбхди цIибтIан таниш дару инсанарихъди багахь аьлакьйириъ учIвувалин натижа гъабхьну. Улихьди му уьзриан сабпи йишв’ин али наркотикар ишлетмиш апIбан кьяляхъ вуйи дюшюшар гъи кьюбпи йишв’ина гъубшну.
Экспертари къайд апIурайиганси, Дагъустандиъ ВИЧ-инфекцияйикан мялуматар тарагъувал ва дидин профилактикайикан агьалйирихьна хабрар вахтниинди рукьувал лап асккан дережайиъ а. Мидихъди сабси республикайин районариъ ва аьхю гъулариъ му цирклиан лазим вуйи консультация гъадабгъуз шлу ва тестирование гъабхру медицинайин идарйир цIибтIан адар. Мидланра гъайри, Дагъустандиъ ВИЧ-инфекция кайи инсанарихьна аьдати ватандашарин ва бязи духтрарин терефнаан вуйи рафтарар затра ужудар дар.
Гьаддихъди аьлакьалу вуди, республикайиъ ВИЧ-инфекцияйикан ва думу уьзрин натижйирикан ватандашариз шлубкьан мялуматар тарагъури, гьадму гьисабнаан аьзарлу духьнайидариз ва дурарин багахьлуйириз кюмек вуди жюрбежюр профилактикайин серенжемар гъахуру. Магьа гьаму йисанра вари дюн’яйин СПИД-дихъди женг гъабхру йигъан – 1-пи декабриъ Дагъустандиъ планламиш дапIнайи акцйир, семинарар, тренингар ва флешмобар гъухну.
Учура думу акцйирин тереф уьбхюри, нубатнан ражари учвуз му уьз-рин хатIасузваликан хабар туврача. Аргъаж шулайи наслиз, ичв живанариз му уьзрикан ва дидин хатIалу натижйирикан кидибтай. Белки учву гъи туву мялуматну сар шлин-вуш сагъвал уьбхюр. Ихтиятди гъузай. Сагъвалихъ хъубкьруб фукIара адар.
