Умгьанат Сулейманова
БицIириз тербия тувувал сифте хизандиъ ккебгъру, хъасин думу ляхин мектебдиъра давам шулу. Бязи абйир-бабари бицIир хизандиз, халкьдиз, Ватандиз хайирлу инсан вуди тербияламиш апIбаъ чпин вазифа аьхюб вуйивал кIваълан гьапIра. Гьарсар абайи ва бабу кIваинди гъибтну ккунду: бицIирин тербияйин шибритI хизандиъ имиди дивру.
Хъа гъийин ихь девриъ бицIир ужуб хасият хъайир вуди тербияламиш апIбаъ абйир-бабарин терефнаан гьарган кюмек лазим ву. Гьяйифки, гъи ихь арайиъ думу ляхин гизаф зяиф дубхьна. Гьаци вуйивал улихьна йигъари Дербент шагьриъ сар яшлу касдин ва жигьил бицIи баяр арайиъ гъабхьи гизаф хуш дару гьядисайиъ аш субут апIура.
Дербент шагьриъ ерлемиш дубхьнайи 18-пи нумрайин Варидюн’йин культурайин гимназияйин багахь кючейиъ, гьар йишван «дирбаш’вал» кайи шубур живанди, чпихъди хъана жара баярин десте уч апIури, лазим дарди улхури, инсанар инжик апIури гъахьну. Душвахь хьайи, хьуб мертебайин хулаъ дуланмиш шулайи хайлин касари мурариз насигьятнан гафар кIури гъахьну, амма жигьилари дурарин гафариз иб тутрувди, артухъдиси лазим дару улхувал давам апIури гъахьну. Аьхирки сар яшлу кас, дурарин гъалин сесер-улхбар аьх апIуз даршули, «мици хай даршул» дупну, чIатIна удучIвуру ва мурариз насигьятар тувуз хъюгъру.
Фу лигурва: «Учуз насигьят тувуз уву фуж вува», кIури, жигьилар думу касдиина алжагъуру. Баярикан сар аба-йихъанди гъахьиган, имбудари дугъазра йивуру. Мурар Дербент шагьриъ колледжариъ, техникумариъ урхурайи жигьилар вуди гъахьну. Гъи му жигьилариз ухьу фициб кьимат тувну ккунду?
Йиз фикриан, сифтена-сифте, дурар гьамци гьяясузди вердиш дапIну, инсанарин арайиз адагънайи абйир-бабариз жаза тувну ккунду. Мицдар эдебсуз дюшюшар ихь юрдариъ алахьури шулдар. Наан гъабхьиб ву, жигьилари яшлу касариина хил за апIуб?! Аьхиримжи вахтари саспи жигьилар кьадар адрукьан чиркин гъиллигъарин эйсйир духьна. Мурарин лазим дарди улхбар, йишвандин вахтна кючйиригъ лицбан саягъ, аьхюр-бицIир адрувал улихьна йигъари шагьриъ гъабхьи гьядисайиинди тасдикь шула.
Игит «живанар» урхури гъахьи 18-пи нумрайин Варидюн’яйин культурайин гимназия Дербент шагьриъ нумунайин идараси гьисаб апIура. Гъубшу гьяфтайиъ дурариз дарсар киву мялимарихъди му дюшюшнан гьякьнаан сюгьбат гъубхунза. Мялимарин гафариинди, думу шубур жигьили урчIвубпи класс гуж-балайиинди ккудубкIну.
– Гимназияйиъ урхурайиган, мукьан гьяясузди дайи, гьаз гъапиш дурариин гюзчивал гъабхури шуйча. Амма дарсар гизаф гъидирчуйи. Хизандиъ имиди чIуру гъиллигъар гъазанмиш гъапIу бицIир мектебдиъ сарун дюз рякъюз хуз читин ву. Думу ухьуз варидариз аьгъю ляхин ву. БицIирикан ктубчIву тахсир абйир-бабари ккебкри, гьаммишан чпин веледдин марццишин апIуб – му ухьуз кми-кмиди алабхъурайи ляхин ву, – гъапнийи мялимари.
Гьелелиг сабан жигьиларин силис гъабхури ими, амма, йиз фикриан, му ляхнин гьякьнаан сифте абйир-бабарин силис дубхну ккунду, хъасин – дурарин веледарин. Лигну ккунду, бицIир тербияламиш апIбаъ дурар наан гъафил гъахьнуш. Закур йигъан дурари абйир-бабариинара хил за апIуз мумкин ву.
Му деврин бицIидариин гьаммишан гюзчивал гъабхури ккунду. Мициб ляхин тешкил апIуб гъи думукьан читинди дар, гьаз гъапиш бицIири наан фу апIураш, дугъан телефондииндира аьгъю апIуз шлу мумкинвалар а. Ккун апIураза абйир-бабарикан, чпин веледарин ляхнариин гюзчивал гъабхуб. Дархьиш хъасин дурар тербияламиш апIуз кьан хьибди. БицIирихьан, фици йигъ гъубшнияв, фу мянфяаьтлу, хайирлу ляхин дапIнава кIури, гьар йигъан дарш, гьяфтайиъ саб-кьюб ражарикьан гьерхри ккунду; мектебдиъ урхурайирин дарсарихьна гьязур хьпан саягъниин гюзчивал гъабхури ккунду.
Умуд кивдихьа, сарун мициб тахсир ихь жигьиларикан ктрубчIвур кIури.
