Наргиз Гюлечова
Маважиб
2024-пи йисан Дагъустандин бюджетдин цирклиъ лихурайи касарин маважиб за апIбан бадали, региондиз 4,3 миллиард манат пул артухъди тувра кIури, республикайин финансарин министерствойин пресс-гъуллугънаан хабар тувра.
Деебтурайи пулин кьадарниин асас духьну пуз шулуки, региондин бюджетникарин маважиб 8,3% артухъ дубхьну, кьялан гьисабариинди 29 агъзурна 555 манатдилан 32 агъзурна 17 манатдиина за хьибди.
Гьацира къайд апIуб лазим вуки, гъюру йисан 1-пи январиланмина, ихь региондиъ МРОТ-дин кьадарра, 18,5% за дапIну 19 242 манат хьибди. Цци дидин кьадар 16 292 манат ву.
Тутруву маважибдин бурж
Республикайин агьалйирин тутрубди гъузнайи маважибарин бурж сентябрин вазли саки 5 миллион манатдихьна ис гъабхьну.
Маважиб тутрувди айи инсанарин кайи буржнакан 595 агъзур манат сентябрин маважибдихъди тувну кIури, республикайин статистикайин пресс-гъуллугънаан хабар тувна. Тувнайи мялуматариинди, варитIан гизафси маважибдин буржар – гъулан мяишатдин ва ЖКХ-йин цирклариъ лихурайи касариндар ву. Пул тувну ккуни касарин кьадар -110 ву, ва гьаруриз 45 агъзурна 200 манат тувну ккунди ими. Хъа гъийин йигъаз вари кимбу буржнан кьадар 4 миллионна 972 агъзур манат вуди гъубзра.
Вагъундиъди гъягъювал
2023-пи йисан ккудубшу 9 вазлин натижйириинди, Дагъустандин агьалйир республикайин жара шагьрариз вагъунарин маршрутариъди гизаф гъягъюрайивал субут апIура. Улупнайи вахтнан арайиъ му маршрутариъди 1 милллионна 200 агъзур касар гъушну. Му кьадар сачдин гьаму вахтнахъди тевиган, 13% артухъ шула. Хъа варитIан гизафси республикайин агьалйир гъягъюрайи маршрут Мягьячгъала – Дербент ву.
Гьаму 9 вазлин арайиъ Мягьячгъала-Дербент рейснан вагъундин маршрут-диъди 600 агъзуртIан артухъ пассажирар духна. Му кьадар сачдин январиан сентябриз гъяйиз му терефназди пассажирар гъахбан натижйирихъди тевиган, 26% артухъ дубхьна.
Мягьячгъала – Дербент шагьрарин арайиъ либхурайи вагъундин рейснаъди агьалйир гизаф гъягъюрайивализ лигну, ццийин майдин вазли хябяхъдин вахтна гъягъбан бадали аьлавади ачмиш гъапIу рейсар гьамусдихъантинара давам апIбанди ву. Гьамусяаьт республикайин шубуб терефназди гъягъюрайи 10 жут вагъунарикан 5 жут Дербент терефназди гъягъюра.
Дагъустандиан Туркменистандиз…
Гьаму йигъари Дагъустандиз Туркменистандиан дуфнайи предпринимателарин ва мутму масу гъадабгъру касарин делегацияйин ляхин аьхирихъна гъафну. Чпи Дагъустандиз дуфну имиди, думу делегацияйи республикайин бизнесдихъди таниш хьбан бадали, думу ахтармиш апIури гъухну.
Дурари асас фикир республикайиъ гьясил апIурайи ипIру-убхъру сурсатариз ва тикилишчивалин шей’ариз тувнийи ва РД-йин эспортдин центрин кIулиъ айи Руслан Абаскъулиевра хъади, Мягьячгъала, Къизлар ва хъанара жара муниципалитетарин ипIру-убхъру сурсатар ва тикилишчивалин шей’ар гьясил апIру карханйириз гъушнийи. Туркменистандиан вуйи делегацияйи чпи гъушу карханйирихъди чпин гьюкуматдиз хю, килька балугъ ва шюшдин шей’ар хътаъбан бадали, йикьрар гъийитIну.
Мидин гьякьнаан Руслан Абаскъулиевди гъапиганси, гьамусдихъантина ухьуз Туркменистандиз гъагъ гъабхбан гьюлиинди вуйи рякъ ачмиш апIбакан фикирра артухъ апIуз мумкинвал шула.
Балугъар
Гъябгъюрайи 2023-пи йисандин эвелиан сентябрин аьхирариз Дагъустандиъ багьалу жюрейин осетр балугъарин гьясиллувал сачтIан 4,5% за гъабхьну кIури, республикайин балгъарин мяишатдин Комитетдиан мялум апIура. Янаки ккудушу 9 вазлин арайиъ гьясил гъапIу осетровый жюрейин балгъарин кьадар 550 тонна гъабхьну. Хъа сач гьаму вахтнан арайиъ кIуруш, гьясил гъапIу кьадар 526 тоннатIан дайи.
Къайд апIуб лазим вуки, Дагъустандиъ осетр жюрейин балгъарихъди ляхин апIурайидар анжагъ 18 мяишаттIан дар. Комитетдиан вуйи мялуматариинди, гьадму мяишатарикан ужудар натижйир улупурайиб (251 тонна) «Широкольский рыбокомбинат» ООО ву. Гьаддихъди сабси «Брянский рыбоводный завод» ООО НПО-йира ляхин ужуди гъабхура. 9 вазлин арайиъ душваъ гьясил гъапIу осетровый жюрейин балгъарин кьадар 183 тонна гъабхьну.
Осетровый жюрейин балгъарихъди сабси, региондиъ форель жюрейин балгъарин артмиш’валра улихь гъябгъюра. Му жюрейин балгъар республикайиъ 12 мяишатдиъ артмиш апIура. Ццийин январиан сентябриз региондиъ гьясил гъапIу форель балгъарин кьадар, сачтIан 5% артухъ дубхьну, саки 151 тонна гьясил гъапIну. Гьаддикан 118 тонна масура тувну.
Бахчайин культурйир
Гьаму йисан Дагъустандиъ гьясил гъапIу бахчайин культурйирин кьадар сачдихъди тевиган, 15% за дубхьну, 215 агъзурна 500 тонна (сач – 187 агъзур тонна) уч гъапIну кIури, республикайин гъулан мяишатдин ва ипIру-убхъру сурсатарин министерствойиан хабар тувра. Натижайиъ, цци ккадабцIу бахчайин культурйирин бегьернакан саки 70% хумурзгар, хъа имбуну кьадар хьадан хумурзгар ву.
Тувнайи мялуматариинди, 7 агъзур гектарин хутIларин гьарсаб гектариан 296 центнерин бегьер уч гъапIну. Бахчайин культурйир кивнайи варитIан аьхю (2 агъзурна 500 гектар) хутIлар айи муниципалитет Нугъай район ву.
