Гюльнара Мягьямедова
2024-пи йисан 14-пи декабри «Саб вуйи Урусат» партияйин съезддиъ Владимир Путинди «Игитарин вахт» проект яркьу апIбан ва вари регионариъ гьадму жюре программйир кьувватнаъ тIаъбан теклиф дивнийи.
Гьадму теклифнан тереф дибисну, Дагъустандин Глава Сергей Меликовди региондиъ хусуси метлеб айи дявдин операцияйин иштиракчйириз ва ветеранариз вуйи республикайин «Дагъларин жюрэтлувал» программа уьмриз кечирмиш апIбакан мялум гъапIнийи.
«Фронтдиъ гъахьидариз жарадаризтIан ужуди гьякьлувалин, намуснан ва гъир’ятнан кьимат аьгъя кIури, узу швнуб-саб ражари гъапнийза. Дицисдар инсанар чпин улихь дивнайи месэла тамам апIбахьна жавабдарвалиинди янашмиш шулу, дурари чпиин али хъугъвал дубгуз гъитдар. Гьелбетда, гъийин читин вахтна дурари ватанпервервал, жан фида апIуз гьязур вуйивал, Ватандихьна вуйи ккунивал сабпи йишв’ин дивра. Хусуси метлеб айи дявдин операцияйин иштиракчйирин дицисдар хасиятар ачухъди рякъюра», – гъапну Сергей Меликовди.
Программайиъ иштирак хьпан бадали заан образование айи, Дагъустандиъ регистрация дапIнайи хусуси метлеб айи дявдин операцияйин иштиракчйир ва ветеранар гъядягънийи. 2025-пи йисан 8-пи сентябри республикайин кIулиъ айи Сергей Меликовди программайин иштиракчйириз аьгъювалар тувуз ккебгънайиваликан хабар тувнийи.
Урусатди гъабхурайи хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ табасаран баяр, дирбаш асланарси, иштирак шула. Дурарикан шубур касдиз «Урусатдин Игит» кIуру ччвурар тувна (сариз йикIбан кьяляхъ), Кьягьялвалин ва жара орденарин сагьибарин кьадарра лап аьхюб ву.
Гьаму кьадар дирбаш баяр айи ихь халкьдин вакилар «Дагъларин жюрэтлувал» программайиъ иштирак шулаш аьгъю апIури, учу Дагъ.Огни шагьрин мэр Замир Гьяжимурадовдихьна илтIикIнийча. Дугъу программайиъ иштирак шулайи Огни шагьрин кьюр вакилин ччвурар гъапнийи. Дурарикан сар хусуси метлеб айи дявдин операцияйин иштиракчи капитан Ших Нариманович Аьлиев ву. Думу 2016-пи йисан Новосибирскдин военный заан командный училищейик урхуз кучIвну, ва 2020-пи йисан хъуркьувалиинди училище ккудубкIну. Жигьил офицер Забайкальский крайиз гъуллугъ апIуз гьаъну. Аьхъю йишваъ ва гъуллугънан гъагъи шартIари дугъан хасият лигим гъапIну. Хъа Урусатди хусуси метлеб айи дявдин операция ккебгъиган, офицери хъана читин имтигьян намуслувалиинди тувну. Ших Аьлиевдихъди телефондиан сюгьбат гъубхнийча.
«Узу 1999-пи йисан Дагъустандин Огни шагьриъ бабкан гъахьунза. Хъа йиз Мягьмуд аба Табасаран райондин Ругуж гъул’ан вуйи. Училище ккудубкIбан кьяляхъ узу Забайкальский крайиъ Борзе шагьриъ дявдин частназ лихуз гьаънийи. Урусатди Украинайиъ хусуси метлеб айи дявдин операция ккебгъиган, узу кIулиъ айи взводра хъади, Ватандин сяргьятар миллетчйирихьан уьбхюз гъушнийча. Фронтдиъ сифте гьюжум апIру подразделенйир ляхнихъ хъаъру офицерди ва ротайин командирди гъахьнийза. 2022-пи йисан 4-пи майди дявдин саб женгнаъ гъагъи зиян гъабхьнийиз. Военный госпиталиъ узу сагъ гъапIнушра, зийнин гъагъивализ дилигну, узхьан военный гъуллугънаан удучIвузра шулийи. Амма узу, Ватандин улихь йиз буржи аьхиризкьан тамам дапIну адруб гьисаб апIури, Урусатдин Яракьлу Кьувватарин жергйириъ ляхин давам апIбанди гъахьунза. Забайкальейиъ Борзе шагьрин кьушмин частнан штабдиъ ляхин давам апIури гъахьунза. Гьаддин кьяляхъ узу Дербент шагьрин военный комиссариатдиз лихуз гьаъну. Душваъ хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ саб шилра дарди гъудургу эскрар агбан, дурарин ихтиярарин бязи месэлйир гьял апIури гъахьунза.
Ихь республикайиъ хусуси метлеб айи дявдин операцияйин иштиракчйириз «Дагъларин жюрэтлувал» программа ккебгърайиваликан махлукьатлу мялуматарин дакьатариан аьгъю гъабхьнийиз. Программайиъ иштирак хьуз документар гьязур дапIну, аьрза тувнийза. Магьа гьамус конкурсдиъ гъалиб духьну, аьгъювалар гъадагъбан курсариз гъягъюраза.
Йиз фикриинди, «Дагъ-ларин жюрэтлувал» программа заан дережайиъди уьмриз кечирмиш апIура. Учуз гьамциб мумкинвал тувбаз республикайин глава Сергей Аьлимовичдиз аьхю чухсагъул пуз ккундузуз.
Программайин курс кку-дубкIбан кьяляхъ Урусатдин оборонайин министерствойин жергйириъ ужуб гъуллугънаъ лихуз умуд кайиз», – гъапнийи ич сюгьбатнаъ Ших Аьлиевди.
Военный гъуллугънаъ айи ихь дирбаш баяри чпин гьунарарикан ктибтуз уфаллугъвал апIуру. Хъа вушра гъийин девриъ, аьгъю апIуз ккун гъабхьиган, Интернетди варидарикан ктибтуру. Узузра душваъ Ших Аьлиевдикан гьамцдар мялуматар гъидихънийзуз.
Хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ аьхюну лейтенант Ших Аьлиевдин ротайин улихь Ново-Дмитровка гъул бисбан месэла дивнийи. Амма ротайихьан пландиинди улихь гъягъюз шуладайи: кьушмар гьязурди ккеънайи миллетчйирин гьялкъайиъ ахънийи. Командованиейихъди аьлакьа адрували аьгьвалат хъана гъагъи дапIнайи, ва Ших Аьлиевди думу дигиш апIуз къарар адабгънийи. Чан хиликк ккайи эскрарин уьмрар уьрхбан бадали, командири дурариз кьяляхъ гъягъюз буйругъ тувру. Душманди гъати цIа уьлюбхнайи йишвахь пулеметчикдихъди сатIиди женг гъабхури гъузну, дугъу чан эскрариз рякь ачухъ гъапIнийи. ЦIиб арайилан дурар 25-кьан эскер айи аьхю ичIаъ жин гъахьнийи, гизафдариз зийнар духьнайи. Читин аьгьвалатназ дилигди, Аьлиевди зийнар духьнайидар мушв’ан адагъбанди гъахьнийи. Зийнар духьнайидар гъахбан бадали, душмандин йивбариз дилигди, ярхлаъ дарди дипнайи БТР-ихьна механик гьаъну, думу машин эскрарихьна хъапIуз гъитнийи. Пулеметдиан йивури, душмандиз мюгьлет тутруври, зийнар духьнайидар бронетранспортериъ итну, ротайин эскрар кьяляхъ гъушнийи. Аьхюну лейтенант Аьлиевдин тешкиллувалиинди рота душмандин гьялкъайиан удучIвнийи.
ЦIиб вахтналан командованиейи Аьлиевдиз чпи дипну гъиту бронетехника кьяляхъ хъапIуз табшуругъ тувнийи. Дугъу табшуругъ тамам гъапIнийи, амма операция гъабхурайи вахтна Аьлиевдин кIулиз зиян гъабхьнийи.
Чаз алахьу читинвалариз, гъахьи зийнариз дилигди, Ших Аьлиевди военный гъуллугъ дипундар, думу чан гъуллугънан буржи аьхиризкьан тамам апIбанди ву.
Ших Аьлиевдиз Жуковдин медаль, хусуси метлеб айи дявдин операцияйин ветерандин медаль, «Дирбаш’вализ лигну» ва «Кьягьялвализ лигну» медалар, параддиъ иштирак хьпаз туву медаль ва хайлин грамотйир а.
Гъуллугънан читин шар-тIариъ аьгь апIуз шлу, жарадарин уьмрикан жвувандиканси фикир апIру, гъагъи аьгьвалатнаъ жавабдарвал улупру касдихьан фунуб ляхинра кIулиз адабгъуз шулу. Ихь дирбаш баяриз чпин кIваъ айи метлебар кIулиз удучIвуб ккун апIурахьа.
