Наврузбег Керимов
Цци, Урусатдиъси, хайлин жара уьлкйириъра Ватандин аьхю дявдиъ гъалибвал гъадабгъхъанмина 80 йис тамам хьубан шадлугъар кIули гъушну. Гьаз гъапиш, инсанариз думу йигъ аку гележегдихьна рякъ ккиву йигъ гъабхьну. Аьхю Гъалибвалик пай киву инсанарин арайиан ургуд миллион кастIан артухъ орденариинди ва медалариинди лишанлу гъапIну, 11500 кас Советарин Союздин Игит ччвурназ лайикьлу гъахьну, 10900 дивизия ва полк орденариз лайикьлу гъахьну. Гьяйифки, Ватандин аьхю дявдин йисар тарихдиз гъягъюри, думу дявдиъ иштирак гъахьи ва гъалибвалик чпин пай киву игит касар гъи ихь арайиъ имдар. Рягьматдиъ ашра, ухьу дурар кIваина духну ккунду. Гъийин йиз макьала Ватандин Аьхю дявдин иштиракчи гъахьи Сеидуллагь Аьгьмадович Шахсиновдикан вуйиз.
Дявдин ва зегьметнан гьунарар
Сеидуллагь Аьгьмадович Шахсинов 1929-пи йисан Хив райондин ГъуштIил гъулаъ бабкан гъахьну. 1939-пи йисан, Дербентдин педучилище ккудубкIбалан кьяляхъ, дугъу чан зегьметнан рякъ мектебдиъ ккебгъну. 1942-пи йисан, ГъуштIларин ургуд йисандин мектебдин директорвалин гъуллугъ дипну, жвуван хушниинди дявдиз гъушну. Сифте думу Одессайиъ танкистарин курсариъ урхуз хъюгъру, хъа немцар Одессайиз багахь гъахьиган, вари танкистар дявдиз жалб апIуру. Фашист чапхунчйирихъди кIули гъягъюрайи дявдин женгариъ Сеидуллагьдиз заан дирбаш’вал улупбаз лигну, лейтенант звание тувру. 1943-пи йисан фашистари дибиснайи Украинайиъ партизнарин саб дестейиъ Сеидуллагь Шахсиновра ади шулу. Дурарин дестейин командири лейтенант Сеидуллагь разведкайиз гьаъру. Табшуругъназ душнайи Сеидуллагьдиз мучIу йишвягъ инсандин сирин рябкъюру. Му сирин фрицдинуб вуйиб аьгъю гъабхьиган, разведчикди багахь хьайи сенгриъ жин духьну, автоматдиан душмнин ликариккна йивуру. Алдаку немец эскрихь яракьра хьтруб аьгъю гъабхьиган, Сеидуллагьди жаргъну, зийнар духьнайи йисир кьял’ин илитну, думу чпин дестейиз хуру. Йисирвализ гъадагъу фрицди ихь партизнариз хайлин важиблу мялуматар тувру.
Дявдин кьяляхъ, 1946-пи йисандин аьхириъ Сеидуллагь Шахсинов Хив райондин РКП(б)-йин эскервалин отделин заведующийди лихуз хъюгънийи. Гьадму йисан Шахсинов Хив райисполкомдин председателди ктагънийи. 1956-пи йислан 1959-пи йисазкьан С.Аь. Шахсинов КПСС-дин Хиварин райкомдин сарпи секретарди гъилихну. Мидин хъяляхъ 1986-пи йисазкьан сифте Дербентдин, хъа Мягьячгъалайин рукьан рякъярин вокзларин кадрйирин начальникди, хъасин Мягьячгъалайин приборостроительный заводдин кадрйирин отделин начальникди гъилихну.
Сеидуллагь Шахсинов райондин ва республикайин жямяаьтлугъ уьмриъра активно иштирак шули гъахьну. Думу гизаф ражари Хив райкомдин ва КПСС- дин Дагъобкомдин членди, Хив райсоветдин, ДАССР- ин Верховный Советдин депутатди ктагъну.
Сеидуллагь Шахсинов Ватандин дявдин 1 ва 2-пи дережйирин, 2 «Уьру хяд» орденарин, 10 медалин, гьюкуматдин хъана жара пешкешарин сагьиб ву. Дугъан зегьмет ДАССР-ин Верховный Советдин Президиумдин гьюрматнан грамотайиинди, республикайин жара пешкешариинди лишанлу гъапIну. Думу, ужур руководителси, ляхин удукьру касси, ачухъ юкIв айи, халкьдин баркаллу аьдатар уьрхбан терефкар касра вуйи.
Анна Дмитревнайихъди вуйи кьисматнан рякъ
Дупну ккундуки, думу къурхулу дявдин иштиракчйири чпин уьмрин ужубсиб вахт ихь Ватандин азадвал бадали, гъахьи женгариъ адапIну. Дици хьувалиин Сеидуллагь Шахсинов швумалра гъахьундар. Саб кIуруб, Ватан душмнарихьан азад гъапIну, кьюб кIуруб, думуган дугъаз, кIваз мани уьмрин юлдашра кьисмат гъахьну.
Дявдиъ гъагъи зийнар духьну, Сейидуллагь хайлин вахтна кьушмарин аьзарханайиъ имиди гъахьну. Зийнар гъахьи эскрарин кьадар аьхюб вуди, йишвар адруган, аьзарханайиъ саб гьялназ гъафидар, сагъвал хъанара ужи апIуз багахь хьайи гъулариъ, шагьрариъ яшамиш шулайидарихьна гьаъри гъахьну. Гьаци Сеидуллагь, Полтавский областдиъ Кременчуг шаъриз багахь вуйи Чечелево гъулаъ Немцоварин хизандиз кьисмат шулу. Секрета Степановнайи ва дугъан риш Аннайи, дадайи жвуван багъри веледдиз фициб хъайивал апIуруш, гьаци Сеидуллагьдиз, думу бегьем сагъ хьайизкьан, гъилигну. Ва дурар, лап багахьди албагуру. Табасаран эскриз Аннайин хизан, чан жвуван багахьлуйирси ккун шулу, ва дугъу дявдин хъяляхъ Аннайиз кьяляхъ гъюз гаф тувру.
Дяви ккудубкIну, Сеидуллагь йисна гьацIан арайиъ Украинайиъ офицерди лихури гъузру, хъасин, Анна Дмитриевнара хъади, гъулаз гъюру.
Сеидуллагь ва Анна Шахсиновар чпин аьхир йигъазкьан сатIиди яшамиш гъахьну. Дурари кьюр бай – Сергей ва Алексей, риш Катя тербияламиш гъапIну. Баяр чпин хизанарихъди яшамиш шула. Алексей Шахсинов боксдин варихалкьарин классдин устад ву, думу боксдин тренерди лихура. Дугъаз Сулак нирин багахь гьюлихъ ужуб хусуси спортзал а. Алексейин хизандиъ Сеидуллагь кIуру байра а. Дупну ккундуки, ГъуштIил цIийи мектеб дивган, дидиз Сеидуллагь Шахсиновдин ччвурра тувну.
