Наргиз Гюлечова
ХутIлариъ игнар
Дагъустандиъ чвлин вазари мягьсулар гъурзу хутIлариъ игнар апIуз хъюгъна. Гьаму йисаз кIури, 2023-пи йисан чвлин вазари республикайиъ мягьсулар дурзнайи хутIларин кьадар 90 агъзур гектартIан артухъ вуйи. Улупнайи кьадарнакан 19 агъзур гектар хутIлар Хасавюрт райондиъ, 11 агъзур гектар Къарабудагъкент райондиъ, 9,5 агъзур гектар Нугъай райондиъ ва 8 агъзур гектар Къизлар райондиъ дурзнайидар ву.
Дагъустан Республикайин гъулан мияшатдин ва ипIру-убхъру сурсатарин министерствойиан тувнайи мялуматариинди, цци уч апIру мягьсуларин кьадар сачтIан артухъ хьибди. Гьамусяаьт хутIлариъ игнар апIури 430 комбайнйир ва 400 гъагъ гъабхру машинар лихура. Гьацира, уч гъапIу тахил марцц апIру региондин техникара гьязурди дийибгъна.
Беълийир
Гьаму йисан Дагъустандиъ уч апIурайи беълийирин бегьер 15 агъзур тонна хьуб мумкин ву кIури, РД-йин гъулан мяишатдин ва ипIру-убхъру сурсатарин министерствойиан хабар тувра.
Республикайиъ беълийирин багъларин кьадар 1 агъзур генктартIан артухъ вушра, хъа сабйишв’инди гизаф кьадар масу туврайиган 1 кг йимишарихъ вуйи кьимат 300-330 манат шула. Янаки, гъубшу йисантIан цци кьимат 15% ис дубхьна.
Му йимишдин бегьер гьамусяаьт Буйнагъск, Хасавюрт, Къизилюрт ва Къарабудагъкент районариъ уч апIура ва натижйирра ужудар ву.
Йимишар ва мейвйир уьрхру амбар
Багарихьди Дагъустандиъ мейвйир ва йимишар уьрхру вариIан аьхю амбар ишлетмиш’вализ тувра кIури, Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимовди мялумат тувну. ПМЭФ-дин дахилнаъди дугъу «Комсомольская Правда» редакцияйиз туву мялуматарииди, гьар йисан республикайиъ 1,5 млн тонна мейвйир, 45 агъзур тонна чарвайин йикк, 160 агъзур тонна дюгю гьясил апIура. Аммаки, гъулан мяишатдин ипIру сурсатар уьрхбахъди аьлакьалу вуйи читинваларра хайлин гъузна. Думу читин месэлйир гьамусяаьт яваш-явашди гьял апIура.
«Гъийин йигъаз республикайиъ 30 гъазур тоннайин сурсатар уьрхру йишвар а. Гьацира 50 агъзур тонна сурсатар уьрхру амбар СтIал Сулейман райондиъра тикмиш апIура. Багарихьди 12 агъзур тонна сурсатар уьрхру йишв ляхник кипди.
Мидланра гъайри, гизаф бегьер хру багъарихъди ляхин апIурайи карханайири 11 агъзур тоннайин йимишар уьрхру йишв тикмиш апIура», – мялум гъапIну Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимовди
Хьайин кластер
Гьаму йисан аьхирариз Дагъустан Республикайин хьайин кластер тешкил апIбан ляхнар аьхирихъна хуб мумкин ву. Мидин гьякьнаан республикайин промышленностдин армиш’валин Фонднан директор Мягьямед Исуевди мялум гъапIну.
Дугъан гафариинди, «PROКЛАСТЕРЫ» кIуру федералин дережайиъди кIули гъубшу форумдиъ республикайи хьайин кластерин проект кIулиз адабгъну. Гьацира, Мягьямед Исуевди мялум гъапIганси, хъуркьувалиинди проект уьбхбаз лигну, гьюкуматдин терефнаан думу уьмриз кечирмиш апIан бадали, хъанара артухъ кюмек туву мумкинвал а.
КIваин апIурхьа, Дагъустандиъ хьайин промышленностдин кластер тешкил апIбиинди, душваъ иштирак хьуз республикайин 8 карханайи чпин разивал тувну. Гьадрарикан саб Мажвгларин халачйирин марккур ву. Проектдиъ иштирак шулайи карханйири сатIиди ляхин апIури, гъийин йигъаз хьайин сурсатар гьязур апIурайи 4 проект уьмриз кечирмиш апIура. Думу сурсатариз удубчIвурайи кьимат 1 миллиард манат ву.
Адлер-Мягьячгъала поезд
«РЖД» АО-йи хьадан фаслин арайиъди «Адлер – Мягьячгъала» рукьан рякъюн цIийи маршрут деебтуз планламиш дапIна. ЦIийиди ачмиш апIурайи му маршрут 6 регионианмина гъябгъиди (Краснодар ва Ставрополь краяр, Дагъустан, Чечня, Кафари Осетия ва Къабардино-Балкария республикйир)
Сабпи рейс 24-пи июнди Адлериан удубчIуб 26-пи июнди Дагъустандиз хъубкьди. Гьаци, сентябрин вазлизкьан жа-жаради улупнайи йигъари поезддин маршрут либхури гъубзди.
Туризм
Гьаму йисан республикайиъ 1 миллионна 900 агъзуртIан артухъ туристар кьабул апIуз планламиш дапIна. Мидин гьякьнаан 5-пи июндиан 7-пи июндизкьан Санкт-Петербургдиъ кIули гъубшу ПМЭФ-диъ Дагъустандин Правительствойин председатель Аьбдулмуслим Аьбдул-муслимовди мялум гъапIну.
Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимовди гъапи цифрйириз фикир тувиган, ккудубшу йисантIан цци Дагъустандиз гъюрайи туристарин кьадар 8,5% артухъ шула (ккудубшу йисан 1,75 млн.)
«Гьаму йисандин 5 вазлин арайиъ республикайиз дуфнайи туристарин кьадар, ккудубшу йисан гьаму вахнахъди тевиган, 11 % артухъ дубхьна (600 агъзуртIан артухъ туристар)», — гъапну РД-йин Правительствойин председатели.
«Озон» Дагъустандиъ
Дагъустандиъ «Озон» комплексдин посылкйир жара апIру аьхю центрин гьацI пайнан шибритI ипну, тикилишчивалин ляхнар ккергъна кIури, «Ромекс» ГК-йин кIулиъ айи Алексей Прокопенкойи мялумат тувну. Дугъан гафариинди, республикайиъ тикмиш апIурайи му центриз 9,5 миллард манат дакьатар харж хьиди. Гьацира, центр ачмиш апIбиинди, 2000 касдиз лихру йишварра хьиди. Му проект уьмриз кечирмиш апIбан бадали, «Тюбе» индустриальный паркдин аьтрафариин жил жара дапIна.
