Айгуль Мягьямедова
Майдин 13-пи йигъан Дагъустандин Глава Сергей Меликовди республикайин асас месэлйириз бахш дапIнайи совещание кIули гъубхну. Совещаниейиъ гьял апIбан бадали, гьюкмин органарихьна вуйи ватандашарин илтикIбарин, интернетдиъ, СМИ-йин дакьатариъ депутатарин, гьюкмин органарин, районарин ва шагьрарин главйирин активвалин, апрелин 15-17-пи йигъари гъургъу мархьари агьалйириз туву зарарнан ва дурариз кюмек апIбан, газдихъди тямин апIбан – гьамрарин гьякьнаан вуйи ва гьацдар жара месэлйир гъитIирккнийи.
Думу месэлйир гьял апIуз хъюгъяйиз, региондин кIулиъ айири сифте Ватандин Аьхю дявдиъ гъалибвал гъадабгъну 80 йис тамам хьпаз бахш дапIнайи серенжемар тешкил апIбаъ иштирак гъахьидариз чухсагъул мялум гъапIнийи.
Думу жюрейин серенжемар агъзрариинди дагъустанлуйирин иштираквалиинди, вари шагьрариъ ва районариъ кIули гъушну. Сергей Меликовди гьюкмин органарин, депутатарин ва муниципалин образованйирин ляхниз ужуб кьимат тувнийи: «Вари идарйири албагну ляхин гъапIну. Серенжемар тешкил апIбаъ жанлуди иштирак гъахьидар лишанлу апIбаз лайикь ву. Ватан уьбхруриз бахш дапIнайи йисан думу жюре серенжемар хъана давам дапIну ккунду».
Туристариз – хатIасуз шараитар
Дагъустандин туризмдин ва халкьдин сяняаьткарвалин министерствойин кIулиъ айи Эмин Мердановди туристарин игьтияжар гьуркIруган арайиз гъафи пашман дюшюшарикан, гьацдар дюшюшар дархьбан бадали кьабул апIурайи уьлчмйирикан ктибтнийи.
Сергей Меликовди туриствалин объектар къанунсузди ишлетмиш апбахъди женг гъабхуб, пашман дюшюшар арайиз гъюбаъ тахсиркрариз жаза тувуб тIалаб гъапIнийи. Дугъу гъапиганси, лап багарихьди туристар гизафси гъягъру йишвар ккабалгру ляхин яркьуди ахтармиш апIиди.
«Вари муниципалитетари туристар кьабул апIуз гьязур вуйиваликан дупна. Роспотребнадзорихъди сатIиди ахтармишар гъахидича. Сабпи нубатнаъди гьюлин гъирагъдихъ хъайи Гъяякент, Мягьярамкент, Дербент ва жара районарин объектар ахтармиш апIиди. Сулакдин дерейиъ, СалтIайин шид убсрайи йишваъ туристари гюзчивал хъапIру майднариъ аьгьвалат фициб вуш, аьгъю апIуб лазим ву. Ахтармишар жикъи вахтнан арайиъ тешкил дапIну ккунду, – гъапну региондин кIулиъ айири.
Реклама эдеблуб дубхьну ккунду
Дагъустандиъ рекламайин ляхнин аьгьвалатнакан РД-йин Халкьдин Собраниейин депутат Сефер Аьлиевди ктибтнийи.
Гъубшу йисан региондиъ айи ФАС-дин идарайи рекламайин гьякьнаан вуйи къанун чIур апIбаз дилигну, 30 дело гъитIиккну, 29 предписание тувнийи.
2024-пи йисан эвелиъ республикайин ариш-вериш’валин ва инвестицйирин Агентствойи районарихьан ва шагьрарихьан реклама кебхнайи тахтйирин кьадарнан улупбар ккун гъапIнийи: туву справкйириинди думу кьадар 1398 ву. Агентствойин гъуллугъчйир муниципалитетариз душну ахтармиш гъапIган, дурарин кьадар 2600 вуйиб тасдикь гъабхьну. Гьаци вуйиган, региондин бюджетдиз хайлин налогар гъюрадар.
2024-пи йисхъанмина Мягьячгъалайиъ 7 агъзур рекламайин гъурулушар ва 20 тахта алдагъну. Коммерцияйин объектарин машарик реклама туври керхнайи 9500 метр шиклар ктагъну. Административный 40 протокол гъидикIну.
КIваин апIурахьа: саб ваз улихьна, региондин Главайи шагьриъ кебхнайи ухшарсуз реклама тянкьид дапIну, рекламайин циркил ахтармиш апIуб табшурмиш гъапIнийи. Жюрбежюр игьтияжар гьуркбан гьякьнаан дагъустанлуйирин эдебназ хас дару реклама дубхьну ккундар, къайд гъапну республикайин кIулиъ айири.
Республикайиъ бизнесменариз, маркетологариз, УФАС-дин гъуллугъчйириз му месэлайиан «гергми стол» гъабхуб планламиш дапIна.
Касибарик кярхюб дурус дар
Сергей Меликовди Кизляриъ тукандиъ гъабхьи дюшюш кIваина гъабхнийи. Май ваз кубкIиган, Кизляриъ алабхьру палат масу тувру тукандиъ «Вари 99 манатдиз» акция мялум гъапIнийи. Тукандиз гизаф кьадар халкь гъафнийи. Натижайиъ, палтар гъадагъуз гъафидар нубатнахъ дидригъди, садари тмундар хъзигури, гизафдар ликарикк ккахьну. «Думу жюре ляхнар апIуз хай даршул. Касибвал кайидар гизаф а, хъа язухъ дарди дурарик гъизгъинвал кипну ккундар. Кроссовкйир 99 манатдиз масу тувайиз, жара акция гъайибхай: гизаф бицIидар айи хизанариз, ветеранарин, хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ гъийихдарин багахьлуйириз кьиматар цIиб дапIну, палтар масу тувуз шулу. Жарадари гъабхру «кIару жвуми» кIуру акцйирихъ хъергну ккундар. Ухьуз дицисдар ляхнар хас дар!» – гъапнийи региондин кIулиъ айири.
Думу тукандиъ къанун уьбхру органарин гъуллугъчйири ахтармишар гъахура, натижайиъ лазим вуйи уьлчмйир кьабул апIиди.
Натижйир йивури
Гьелбетда, гьюкмин улихь-кIулихь хьайидари йислан-йисаз гьял дапIну ккудукIну адру месэлйир кми-кмиди гъитIирккуру. Мисал вуди Сулакдин дерейиъ гъабхьи пашман дюшюш гъадабгъурхьа. Му сабпи ражну шулайиб дар. Дицисдар дюшюшар швнубна саб духьна. Туристар итру катерин эйсийи дурарин хатIасузваликан гьаз фикир апIурадар?! Рягьятвал гъадабгъуз дуфнайи дишагьлийиз ихь республикайиъ аьжал гъибихъну. Гьамци ихь республикайин ад асккан шула. Туристарин игьтияжар гьуркIрудари пул бегьем гъазанмиш апIура, хъа чпикан гъябгърубдин харжар адауз ккундар.
Рекламайин ляхинра гьаци ву. Шагьрарин ва районарин кючйириъ агъзрариинди рекламайин шиклар керхна. Рекламный агентствйирира, гьадму рекламайиъ улупнайи туканарира гъазанж бегьемди гъадабгъура, хъа налог тувуз гизафдариз ккундар. Эгер мици гъабхьиш, бязидар девлетлу хьиди, хъа республика артмиш хьибдар.
Гьюкмин органарин гьарсаб ляхниз ухьу кюмек духьну ккунду.
