Гюльнара Мягьямедова
Ккудубшу гьяфтайин хамис йигъан Дагъустандин писателарин союздиъ табасаран шаир Сувайнат Кюребеговайин «Гюзгйирин кьяляхъ» ччвур тувнайи прозайин сабпи китабдин презентация кIули гъубшнийи. Думу мярака шаир, таржумачи, Дагъустандин писателарин союздин председатель Марина Аьгьмедовайи ачмиш гъапIнийи.
«Китаб чапдиан удубчIвувал чаз шаиризси, халкьдизра, чIалназра аьхю пешкеш, аьхю гьядиса ву. Сувайнат Кюребеговайи муганаз чап дапIнайи китабар шиърариндар ву. Хъа урус чIалназ таржума дапIнайи шиърарин «Йиз малайик аьхиримжи» кIуру шиърарин гъварч уьлкейин вари чIатху библиотекйириз хъадапIна, гьаци вуйиган, Владивостокдиъра, Калининграддиъра айи табасаран халкьдин вакиларихьан думу китаб центральный библиотекйириъ урхуз шулу.
Гьамус удубчIвнайи китаб прозайиинди дибикIнайиб ву. Авторин гьаму китаб аьхиримжиб даруб аьгъязуз…
ЦIийи китаб удубчIвбахъди авторра, уч духьнайи табасаран халкьдин вакиларра тебрик апIураза, Сувайнатдиз чан яратмишариъ ягъурлу рякъ ккун апIурахьа»,
– гъапнийи Марина Аьгьмедовайи.
Серенжем давам апIуз Марина Аьгьмедовайи ихь машгьур писатель Шагьвелед Шагьмардановдиз гаф тувнийи. «Сувайнат Кюребеговайин гьамус ургубпи китаб удубчIвна. Гьаму деврин шаирарин арайиъ Сувайнатди лайикьлуди кIакIначи йишв бисура. Дугъаз хусуси хатI а. «Гюзгйирин кьяляхъ» дугъан прозайин сабпи китаб ву. Йиз фикриинди, думу гизаф ужуди дибикIна», – гъапнийи Шагьвелед Шагьмардановди.
«Гюзгйирин кьяляхъ» кIул тувнайи китабдиъ айи авторин биографияйин «Хътаркуб» повестдин анализ Табасаран халкьдин яшлуйирин советдин председатель Исамудин Рамазановди гъапIнийи. «Китаб гъурхунза. Гизаф кьабулра гъабхьунзуз. «КкадабцIу бегьер дадмиш апIрур адарш, думу убзбан мянара адар», – дупна автори китабдин шубубпи машнаъ. Дугъриданна, китаб убхрудар адарш, думу бикIбан мянара шулдар. Китаб ихь гафнан ядигар гьисаб ву. «Гюзгйирин кьяляхъ» кIул тувнайи китабдиъ ишлетмиш’валиан удучIвнайи гафарра хайлин а. Табасаран халкьдин чIалнаан адахьурайи дицисдар гафариъ ихь миллетдин тарих, халачйирин гьясиллувал, сяняаьткарвал, дуланажагъ, культура, искусство атIабгна.
Китабдин автори повестдин сабпи пайнаъ чан уьмриъ алахьу инсанариканра, дурарин чахьна ва уьмрихьна вуйи рафтариканра дибикIна. Хъа кьюбпи, «КIару дишагьли» ччвур тувнайи пайнаъ кьисматну инсандин уьмур фици дигиш апIуруш, улупна: «КтIубшвну дугъан ригъ. Зав’ан абхъну ваз. Паранпарчйир гъабхьну юкIв…». Гьаму гафари инсандин дерин пашманвал улупура. Вари читинвалариин гъалиб духьну, хъана заан хъуркьувалар ишривуз, Сувайнат Мевлюдиновна», – гъапнийи Исамудин Рамазановди.
«Сувайнат Кюребегова машгьур шаирси, гизаф ужур инсанра ву. Дугъаз гьациб гьюрматра а. Гьамцдар ужудар китабар дюн’яйиз машгьур гъахьи писателаритIан дикIурадар. Китабдиан узуз гизаф кьабул гъабхьи, Сувайнат артилиз гъафиган, халачачйирикан сари туву суалнакан ва дугъу туву жавабнакан дарпиди гъибтуз шулдарзухьан: «Вагь, уву чIагъан йиврур ву кIурдайин, халачи убхузра аьгъявузки! – гъапи гьадму гизаф гафар апIру жигьил халачачийи. – Халачи убхуз аьгъю хилариз чIагъан йивуб фу ву! –жаваб тувза дугъаз». Дугъриданна, му гафар гьякь ву, гугар кахьри халачи убхуб зарафат дар. Табасаран дишагьлийир математикайин аьхю зигьим айи дишагьлийир ву. Гьациб зигьим адрурихьан ккебгъну ккудубкIайиз халачийин кIан-кIул адабгъуз шулдар. Мидланра савайи, Сувайнатди чан китабдиъ гьадму вахтнан уьмрин яшайишдинна экономикайин артмиш’вализра кьимат тувра. Китаб аьхю аьшкьниинди гъурхунза», – гъапнийи экономикайин илмарин доктор, профессор, Урусатдин лайикьлу экономист Зейдулла Юзбеговди.
Серенжемдиъ РАН-дин ДФИЦ-дин ИЯЛИ-йин ученый секретарь Юнус Муртузялиев, РАН-дин ДФИЦ-дин ИЯЛИ-йин илимдин гъуллугъчи «Табасарандин нурар» газатдин жавабдар секретарь Шарафудин Дашдемиров, шаир Гьюсейн Аьбдурягьманов, РГВК-йин «Мил» передачайин автор Мягьямед Гьюсейнов, китабдиъ улупнайи игитар Ум’яханум Исрафилова ва Зар’яханум Къафланова, СМИ-йин вакилар удучIвну гъулхнийи. Дурарикан гьарури китабдикан вуйи чан фикрар ачухъ гъапIнийи.
Зиихъ вари улхбар «Хътаркуб» повестдикан гъахьнийи. Хъа узухьна «Гюзгйирин кьяляхъ» китаб рубкьайиз, гьаму китабдиъ айи «Кьямш» кIуру ихтилатнахъди «Литературайин Табасаран» журналиан таниш гъахьнийза. Редакцияйиз журнал гъабхиган, узуз вахт ккабхъубси, журнал ачмиш дапIну, урхуз хъюгънийза. Ихтилатнаъ айи пашман гьядисйири юкIв лап ижмиди бисуру. Автори дишагьлийин бахтсуз кьисматнакан лап хъайи-хъайиси дибикIна. Думу ихтилат дубхну ккудудубкIди, гьич саб ляхинра апIуз ккун гъабхьундайзуз.
Табасаран литературайиин юкIв алидарикан ва гьацира бабан чIал артмиш хьпак пай кивуз ккунидарикан китаб урхуб ккун апIураза.
