Зубайдат Шябанова
Гъубшу гьяфтайи республикайин вари махлукьатлу хабрарин дакьатариъ, гьадму гьисабнаан Дагъустандин милли чIалариинди вуйи газатарин сайтариъра, цци Табасаран райондиъ Вариурусатдин халачйирин выставка гъабхуз гьязур шулайиваликан мялуматар тувнийи. Му мялуматар дугъридар ву. Мидкан «Табасарандин нурар» газатдин гъубшу нумрайиъ учура гъибикIнийча. Хъа вари фтилан ккебгъуб ву?
Улихьнаси, яна апрелин 14-пи-17-пи йигъари, Индияйин Нью-Дели шагьриъ варихалкьарин India Carpet Expo выставка кIули гъубшну. Душваъ Урусатдин делегацияйин дахилнаъ Табасаран райондин глава Мягьямед Къурбановра айи. Къурбанов харижи уьлкейин гъарашугъарин текстилин аьхю выставкйир тешкил апIбан тажрубайихъди таниш гъахьну ва гьадушваъ Табасаран райондиъра вариурусатдин халачйирин выставка тешкил апIуз планарик кайиб мялум гъапIну.
Выставкайин кьяляхъ узу Мягьямед Къурбановдихъди телефондиан сюгьбат гъубхунза. Дугъу мялум гъапIганси, выставка цци августдин аьхирариъ, ясана сентябрин эвелариъ гъабхбанди ву.
«Индияйин халачйирин выставкайиъ узу иштирак хьпан себеб, гъийин йигъан аьхю выставкйир фици тешкил апIураш, фу жюрейин кIалбиъди гъахураш, харижи уьлкйирин тажрубайихъди таниш хьуб вуйиз. Ихь гьюкуматдиъ сифте ковиддихъди, хъасин хусуси метлеб айи дявдин операцияйихъди аьлакьалу вуди, варихалкьарин фестивалар, форумар, выставкйир тешкил апIбаъ дигиш’валар тIаънийи. Гьаддиз аьхю выставка тешкил апIру вахтна гъалатIар дархьбан бадали гьапIну ккундуш, фикир туври гъахьунза. Му саб гъапиб. Кьюб гъапиб – ихь халачйир гележегдиъ масу тувбан рякъяр яркьу апIбан бадали, гъи халачи масу гъадабгърудари асас вуди фтиз фикир тувраш, дурар гизафси фтиин маракьлу вуш, вари дюн’яйин заан дережайин халачйир гьясил апIбаъ фицдар цIийивалар гьяракатнаъ ирчраш, таниш гъахьунза. Ихь варитIан учIру месэлйирикан саб гъурху халачйир масу тувуз даршулайиб ву. Гьаддиз му терефарианра месэлйириз гъилигунза, теклифарихъ ва насигьятарихъ хъпехъунза. Хайлин ужудар рякъяр а, икибаштIан, дурар вари ухьуз рягьятди алахьрудар дар.
Дюзди гъапиш, учу Индияйиз ихь халачйир гъухундарча. Фицики думу выставка анжагъ чпин, индияйин халачачивалин устадаринуб вуйи. Ва тешкилатчйири выставкайиз анжагъ Индияйиъ хили гъурху халачйиртIан адагъуз ихтияр тувундайи. Къайд апIуз ккундузуз, Индияйин халачачйири ва устадари ихь кюгьне накьишариз, ихь аьдати чешнйириз лап ухшар айи халачйир урхуз хъюгъну. Дурарин ва ихь халачйирин чешнйирин фаркьвал лап цIибтIан адар. Учу выставкайин тешкилатчйирикан ихь чешнйириан гъурху халачйир саб йишвахьинди керхуб ккун гъапIнийча. Дурари ич теклиф кьабул гъапIну. Ва учу гьадушвахь ихь кюгьне халачйирин чешнйир улупури, ихь сяняаьткарваликан ктибтури гъахьунча.
Узу мюгьтал гъапIуб гьадму вуки, инсанари гъийин деврин дизайнерарин накьишариан гьязур гъапIу халачйириз артухъди фикир тувра. Деврин цивилизация хайлин улихь гъубшну. Ухьу ихь гьясиллувалин ери, ихь чешнйирин коллекция яркьу апIбан, деврин тIалабариз жаваб тувру шиклар, чешнйир къайдайиз хуб’ин дилихну ккунду, фицики аьдати чешнйириан, тарихи накьишариан гъурху халачйириз му кеспнан искусствойин устадарин зирек ляхнин гъавриъ айи пишекраритIан фикир туврадар.
Индияйиъ учу швнуб-саб гьясиллувалин компанйирихъди таниш гъахьунча ва гележегдиъ дурарихъди сатIиди лихуз йикьрар гъийитIунча. Ццийин выставка урусатдин дережайиъди гъабхурхьа. Гьаддиз Индияйин делегация ухьухьна экспертарси, гьюрматлу хяларси иштирак хьуз гъиди. Хъа гъюру йисхъанмина, эгер мумкинвал гъабхьиш, халачйирин выставка Табасаран райондиъ варихалкьарин дережайиъди гъабхуз планарик кайич. Гьадмуган харижи уьлкйириан вуйи иштиракчйири ухьуз чпин мастер-классар улупиди. Мисалназ, Индияйиъ халачйир рас апIбан, цIийи алаъбан, марцц апIбан къайда лап мюгькамди ккабалгна. Ухьухь хили гъурху табии рангарин халачйир марцц апIуз шлу рякъяр гьеле зяифди гъузра. Узу химчисткайикан улхурадарза, хъа аьдати хизанари чпин хулаъ халачи чIур даршлуганси, рангар дурушруганси марцц апIбакан кIураза.
Узу зиихъ гъапиганси, яваш-явашди Табасаран район Дагъустандин ва Урусатдин халачйирин гьясиллувалин ва артмиш’валин макандиз илтIибкIурхьа. Мушваъ гьар йисан, Урусатдианси, вари дюн’яйианра халачайин гьясиллувалиин лихрудариз теклиф апIури, выставкйир гъахурхьа. Думуган ихь халачйир масу тувуз рякъяр ачухъ хьиди.
Вариурусатдин халачйирин выставка цци чвлин эвелариъ гъабхуз планарик кайич. Думу тешкил апIбакан Дагъустан республикайин кIулиъ айидарихъди, РД-йин Правительствойихъди, Урусатдин ва вари дюн’яйин тялукь министерствйирихъди ва идарйирихъди мясляаьт дапIну ккунду. Йиз фикриан, майдин вазли тешкиллувалин месэлйирин план тартиб апIуз хъюгъюрча. Ва выставка тешкил апIру кьатI’и вахтра гьадмугантIан пуз хьибдар», – гъапнийи Мягьямед Къурбановди.
Дугъриданна, халачйирин выставка ихь халкьдиз важиблу гьядисйирикан саб хьибди. Думу гъабхайиз ухьу му месэлайихьна хъана хътаркидихьа. Выставка тешкил апIбахьна алдабгъурайи гьарсаб гамракан учу учвуз хабар дебккидича.
