Мейлан Нежефов
Аьхиримжи вахтна Хив райондиъ табасаран халкьдин уьмрин жюрбежюр цирклариъ лайикьлу шил гъибту машгьур касарин гьюрмат уьбхбаз бахш вуйи серенжемар кми-кмиди кIули гъахура. Гьациб нубатнан мярака 19-пи сентябриъ Гъвандикк гъулаъ кIулиъ гъубшну. Думу совет деврин табасаран литературайин бина дивдарикан сар вуйи шаир, эскер ва мялим Багьаудин Митаровдиз ядигар дивбахъди аьлакьалу вуйи. Му вари табасаранлуйир шад апIрубсиб серенжемди гъулан гьядисйирин шил хъапIрайи тарихдиъ чан хусуси йишв бисиди.
Шаир кIваин уьрхбан серенжемдиз саб десте гьюрматлу хялар дуфнайи. Дурарин арайиъ райондин глава Ярмет Ярметов, РД-йин писателарин Союздин председатель Марина Аьгьмедова, РД-йин писателарин Союздин табасаран секцияйин кIулиъ айи ва табасаран чIалниинди чапдиан удубчIвурайи «Дагъустан дишагьли» журналин редактор Сувайнат Кюребегова, дагъустандин халкьдин шаирар Шагьвелед Шагьмарданов ва Аминат Аьбдулманапова, табасаран шаирар Кюребег Мурсалов, Шюшеханум Керимова, Гьюсейн Аьбдурягьманов ва гьацира меркездиан дуфнайи шаирин гъахи хтул Ханум Митаровна, дугъан шубар, шаирин гъардшарин веледар, худлар ва гудлар, райондин мектебариан дуфнайи бабан чIалнан дарсар киврайи мялимар, библиотекйирин ва культурайин хуларин гъуллугъчйир иштирак гъахьнийи.
Серенжем Гъвандккарин кьялан мектебдин директор Рамазан Шябановди ва гьадму мектебдиъ йицIуд йислан зиина мялимвал апIури гъилиху шаир Сувайнат Кюребеговайи ачмиш гъапIнийи.
Дурари шаирин уьмрикан ва яратмиш`валин рякъкан уч духьнайидариз маракьлуди гьязур дапIнайи докладар гъурхнийи.
Серенжем давам апIури, дуфнайи хялари 32 йискьан тамам дархьи шаири фици халкьдин культура ва фольклор уч апIбак, табасаран чIалниинди сабпи китабар чап апIбак, алфавит адабгъбак чан пай кивнуш, сифте вуди Пушкиндин, Лермантовдин, Толстойдин эсерар табасаран чIалназ таржума апIбак – саб гафниинди, табасаран халкьдин литература артмиш хьувалик Багьаудин Митаровди киву лайикьлу пайнакан ва багъри культура бадали гъизигу зегьметнакан ктибтнийи.
Дугъриданра, Гъвандккарин гъул, Марина Аьгьмедовайи гъапиганси, табасаран ва дагъустан халкьарин литературайин меркезси гьисаб апIуз шулу. Гъвандккари ихь халкьдиз саб десте мялимар, аьлимар ва аьяндар касар: Ханмягьямадовар, Митаровар, Уьмаровар, хайлин жара пишекарвалин цирклариъ лихурайи гьюрматназ лайикьлу касар тувна.
Серенжем аьхирихъна гъюри, Гъвандккарин ва Сюгют гъулан мектебариъ урхурайи баяр-шубари шаирин эсерар гъурхнийи. Хъа Дагъустандин культурайин лайикьлу гъуллгъчйир Хайир Шаховди ва Рамазан Бабаевди, табасаран халкьдин сягьнайин устадар Нурудин Аьбдуллаевди, Адият Гьямзатовайи шаирин эсерариз вуйи мяълийир гъапIнийи.
Чпин аьхю хизан-кюлфетдин терефнаан шаирин хтул Ризван Митаровди серенжемдин тешкилатчйириз ва уч духьнайи махлукьатдиз чухсагъул мялум гъапIнийи.
Къайд апIуз ккундузузки, Гъвандккарин гъулаъ сифте мялимди, хъасин мектебдин директорди гъилиху Багьаудиндин ччвурнахъ гъи мектеб ва гьяятдиъ мициб ядигар хьуб фукьан вушра ужуб ляхин ву. Гьич шак адар, аргъаж шулайи наслариз мидкан нумуна хьибди.
Табасаранарин арайиъ Багьаудин Митаровдин «Хабар тув ихь дустариз» кIуру шиир мялум дару ва дейребхьу кас хьуб гьич мумкин дар.
Якьинди кIурза, аьгъязуз,
Аьсрариъ дарчIиди гъузру
Дявдиз гъушу Ватан уьбхюз
Игитар, чпин жанар туву, –
шаирин му цIарари гъи жандиъ дагълу ифи либхурайи ихь баярик паплар киврайибдиин, ватанпервервалин гьиссар кIваъ ади Украинайин аьтрафариин кьягьялариз шаири яратмиш дапIнайи образ нумуна вуйибдиин инанмиш вуза.
Му цIарар Украинайин Липовецк райондин Нарцизовка гъулаъ шаириз дивнайи ядигарикра дидикIна. Ав, Ватандин Аьхю дявдиъ зиян дубхьну дуфнайи Багьаудин, фронтдихьан чаз бронь ашра, кьюбпи ражари дявдиз душну, Украинайин халкь бадали гюлдихь мухур гьивну, чан жан фида гъапIну. Хъа гъи думу халкь, гъаних дубхьну, ухьуз душманди гъудубжвна.
Хил алдабгъ, Багьаудин. Халкьдин, Ватандин аку гележег бадали уву гъизигу зегьмет гъи думу нацистари зяя гъапIну. Гьаддиз ихь эскрариз жара чара адайи. Гъийин кьягьялар уву гъиту игитвалин дарсар цIийикIултIан эзбер апIуз мажбур духьна…
