Зубайдат Шябанова
Урусатдиъ цци Ватандин Аьхю дяви ккудубкIну 80 йис къайд апIуру. Му йисан дявдин гъати женгарин гьядисйир, игит эскрарин гьунарар, гъизгъин гьюжмар – вари кIваин апIиди.
Гьаци, 27-пи январи му йисаз тялукь вуйи серенжемар уьлкейин вари регионариъ кIули гъушну. Дурар Ленинграддин блокада алдабгъбахъди аьлакьалудар вуйи.
Му йигъан Мягьячгъалайиъ «Урусат – йиз тарих» тарихи паркдиъ, вари Вариурусатдин «Игитарихъди сюгьбат» проектдин бинайиинди блокадайин ветеран Марина Бессаловайихъди ва хусуси метлеб айи дявдин операцияйин иштиракчи Жавидин Жамиевдихъди серенжем кIули гъубшну.
Марина Бессаловайи чан сюгьбатнаъ дявдин ва блокадайин гъагъи йисарикан ктибтну.
«Дада лихури гъахьну, амма ипIруб фукIара адайи. Бязидариз фронтдиан чпин абйири чпиз туву ипIру паяр хътауйи. Хъа учуз фукIара гъафундайчуз. 1942-пи йис варитIан гъагъиб гъабхьну. Дада иццру гъахьнийи, амма дармнар зат адайи», – ктибтнийи Марина Бессаловайи.
Хъа Жавидин Жамиевди чан сюгьбатнаъ хусуси метлеб айи дявдин операцияйикан ва чан уьмрикан ктибтну. Думу уьлкейиъ мобилизация мялум гъапIган, Ватан уьбхюз чан хушниинди гъушур ву.
Му йигъан республикайин Мягьячгъала, Каспийск, Къизилюрт, Къизлар шагьрариъ, Къизилюрт, Докъузпара, Къарабудахкент, Дахадаев, ЦIунтIа, Бабаюрт, Агъул, Новолак, ЧIарада, СтIал-Сулейман, Буйнагъск ва хайлин жара районариъ вариурусатдин «Блокадайин уьл» акция гъубхну.
Блокада алдабгъу йигъаз бахш вуди, республикайин шагьрариъ ва районариъ ва гьацира тарихи паркдиъ жигьиларин ватанпервер ва жямяаьтлугъ тешкилатарин вакилари ва гьевескрари му тарихи йигъарин зулмарикан сягьнийир улупну, шиърар гъурхну ва сад йигъаз карточкйириинди сар нуфусдиз рубкьру 125 грамм уьлин тики агьалйириз пай гъапIну.
27-пи январи Дагъустандиъ ва вари уьлкейиъ блокадайин гьюрматназ серенжемар гъягъюрайи йигъан, Урусатдин Президент Владимир Путин Ленинград азад дапIну 81 йис хьпан серенжемариъ иштирак хьуз Санкт-Петербург шагьриз гъафну. Сабпи нубатнаъди Президент ва дугъахъди хъайи чиновникарин десте Невский плацдармдиин али «Дазуйиин али гъван» гюмбтихъна гъушну, хъасин дурари Пискаревский накьвариин кюкйир дивну.
Дявдин гъизгъин гьяракатар гъахьи му плацдармдин совет эскрари 1943-пи йисан январь вазли Ленинград блокадайиан азад апIбаъ дурумлувал, дирбаш’вал ва игитвал улупну. Хъа Пискаревский накьвар Ватандин Аьхю дявдиъ талаф гъахьидар кивнайи варитIан аьхю накьвар ву. Мушван 26 гектариин Ленинграддин 420 агъзур кас ва шагьур уьбхюри гъахьи 70 агъзур эскер чвевалин уртагъ накьвар дапIну кивна. Гьацира 6 агъзур эскрин чпин хусуси накьвар ал.
Ленинграддин блокада 1941-пи йисан 8-пи сентябрилан 1944-пи йисан 27-пи январиз – 879 йигъан – гъябгъюри гъабхьну. Немцари кьялаъ тIапIнайи шагьрин блокада 1943-пи йисан 18-пи январи кьатI апIуз гъабхьнийи. Амма думу вари азад апIури хъана сад йис гъубшну.
Документариан мялум шулайиганси, 1941-пи йисан 1-пи январиз Ленинград шагьриъ 3 миллиондихьна агьалйир яшамиш шулайи. Блокадайин йисари саб миллиондихьна инсанар кечмиш гъахьну. Дурарикан дявдин яракьариан ва гюллйиран гъийихдар анжагъ 3%-тIан дар. Имбу 97% агьалйир гаш’валиан кечмиш гъахьидар ву.
