Мейлан Нежефов
Урхбан йисандин эвелиъ Хив райондин мектебариъ 21-пи февраль — Варихалкьарин бабан чIаларин йигъ вуйиб гьисабназ гъадабгъну, ктабхъурайи гьяфта бабан чIаларин гьяфтаси тасдикь дапIнайи.
Му гьяфтайиъ райондиъ табасаран ва лезги чIалариан cаб жерге серенжемар кIули гъухнийи. Душваъ, мялимариси, бицIидарин багъариъ ва культурайин хулариъ лихурайи пишекарра иштирак гъахьнийи.
Гъуху серенжемарин натижйир йивури, Хив райондин А.Жяфаровдин ччвурнахъ хъайи библиотекайиъ «гергми столра» гъабхьнийи. Душваъ, чIаларин аьгьвалатнакан чпин маракьлуди гьязур дапIнайи докладариъ райондин образованиейин отделин методикайин кабинетдин кIулиъ айи Тельман Агъабалаевди, бабан чIаларин методический объединенйирин кIулиъ айи Къачмаз Меликовди, бабан чIалар киврайи Тамила Аьлипашаевайи, Шамсудин Шамовди, Раида Маллаевайи, Сейфуллагь Шагьмардановди, Мейлан Нежефовди ва шаир Кюребег Мурсаловди ктибтнийи.
Юкьур касдин улхбариан вуйи чIукIар исихъ туврача.
«Гьаз вухъа мектебдиъ гьяфта хьуд йигъ’ина дубхну? Баладайи гьа, дидкан урхурайидаризкьан мянфяаьт кайиш. Сад йигъан шулайи 5-6 дарснан ерина, гьамус 7-8 дарс духьна. Хъа жарадиси гьяфта хьуд йигъ’ина хуз даршулайиган, бабан чIаларин, дагъустандин тарихнан ва культурайин дарсарин кьисмат, гьацI кьял’ан аьлдяхнайи гьарси, ухшарсуз гъапIну. Хъа гьадму дарсар даринхъа аргъаж шулайи насларин дамарариъ ватанпервервалин гьисс ачмиш хьуз гъитрайидар?» – гъапнийи чан улхбаъ Шамсудин Шамовди.
Дугъан кьяляхъ доклад гъурху Тамила Аьлипашаевайира бабан чIалар киврайи мялимарин дерд ачмиш гъапIнийи: «ЦIиб улихьна гьуркIну китабар адруваликан, йислан-йисаз урхуб кьит шулайи баяр-шубарикан улхурайхьа. Хъа гьамус, затра дарди амдру сяътарикан. Яраб фу апIуз ккунди ва урхурайдар фтихъна хуз планламиш апIурайкIан? Гьацира, багъри гъул’ан удучIвган чIал шлиз лазим ву, гьадму дарснан, ерина йиз велед чан имтигьяндихьна гьязур ишри, кIурайи абйир-бабарин гъи гьякимари му жюрейиинди хил бисура сарун».
Чан фикрар му месэлйирин гьякьнаан Сейфуллагь Шагьмардановдира гъапнийи: «Ав, гъи бабан чIаларин аьгьвалат ужуб дар. Хъа ухьу ярхлаз гьаз гъягъюру? Магьа гъийин ихь серенжемра кьюбиб миллетарра сабси а пну, урус чIалниинди гъабхурахьа. Гьаци ву ихь методобъединенйирра, райондиъ кIули гъахурайи жара серенжемарра. Гъачай ухьлан ккебгърухьа. Эгер гьаму йигъари гьарсаб мектебдиъ, бицIидарин багъдиъ ва культурайин хулаъ кIули гъухкьан серенжемар ухьу гьар вазли гъахури гъабхьиш, хъугъай, бабан чIал веледариз ширин шараб шул».
«Чюнгрин симариин аьшкьлу духьнайи ашкьварси, бабан чIалниин аьшкьлу духьнайи ичв дестейиъ гъи узу айивалиъ кьадарсуз рази вуза. Гирами дустар, бабан чIал ихь девлет ву. Гьарсаб чIалнахъ чан культура, фольклор ва тарих хъа. Гьадму вари ихь насларихьна рубкьуз, туврайи маважибдиз дилигди, гьарури учвхьан шлу зегьмет зигуз ва бабан чIал артмиш апIбак хусуси пай кивуз кьувват тувричвуз. Хъа урхурайидарин гьякьнаан кIуруш, гьарган учвуз ибшри жаваб – ккундузуз чIал, баб ва Ватан кIуру дурари», – гъапнийи Кюребег Мурсаловди.
