Айгуль Мягьямедова
28-пи мартдиъ Дагъустандин Глава Сергей Меликовдин жягьтлувалиинди Мягьячгъалайиъ руш’ватар тувбахъди ва гъадагъбахъди женг гъабхбан комиссияйин заседание кIули гъубшнийи. Заседаниейиъ региондин кIулиъ айири къайд гъапIганси, «коррупция гьюкмихьна айи хъугъвал дубгуз гъитру, экономикайин артмиш’вал яваш апIру, яшайишдин программйир уьмриз кечирмиш апIуз манигъвал тувру нукьсан ляхин ву. «Ихь улихь дийибгънайи месэла сатIи вуйи кьувватниинди арайиз дуфнайи аьгьвалат ужуб терефназ дигиш апIуб ву», – гъапнийи Сергей Меликовди.
Заседаниейиъ 2024-пи йисан руш’ватарихъди вуйи женгнан натижйирикан мялуматар тувнийи.
РД-йин Глава Сергей Меликовдин гафариинди, 2024-пи йисан руш’ватарин тахсиркарвалари гьюкуматдиз 560 миллион манатдин зарар гъабхну. Тялукь вахтнан арайиъ коррупционерарин хусуси 707 миллион манатдиин дустагъ иливну. «Гьаму натижйири къанун уьбхру органарин ляхнин мянфяаьтлувал за дубхьнайиб субут апIура», – гъапнийи региондин кIулиъ айири.
Заседаниейиъ гьюкми ва къанун уьбхру органари кьабул апIурайи уьлчмйирин мянфяаьтлуваликан агьалйирин арайиъ гьар йисан гъахру социологияйин гьерхуваларин натижйирра ачухъ гъапIнийи.
«Социологияйин гьерхувалари улупурайиси, агьалйириз гизафси медицинайин пулсуз кюмек гъадабгъру вахтна, вуздик урхуз кучIвруган, сударигъ гъяхъиган, яшайишдин выплатйир, пенсйир дюз апIруган, саб йишвлан тмуну йишв’ина гъабхуз даршлу хусусият ликрихъ хъибтIруган коррупцияйин нукьсанвалар алахьури шулу», – дупна тялукь документдиъ.
Гьерху суалариз жавабар туву ватандашарикан 22 процент касар саб ражнукьан руш’ват тувуз мажбур гъахьну. Гьаддихъди сабси, 29 процент агьалйири руш’ват туврударра, думу бисрударра тянкьид апIура.
Гьюкмин органари коррупцияйиз аьксиди гъабхурайи ляхнихъди предпринимателвалин цирклиъ лихурайидар таниш вушра, дурарикан 62 процент агьалйирин фикриинди, коррупцияйи бизнесдизра чIуру тясир апIура.
2025-пи йисан къанундин актар къайдайиз хпан, дурар уьмриз кечирмиш апIбан, гьюкмин органарин айитI коррупцияйиз аькси уьлчмйирин мянфяаьтлувал за апIбан, корррупция артухъдиси тарабгънайи йишвариъ ахтармишар гъахбан ляхин яркьу апIбан, гьюкуматдин ва муниципальный игьтияжар гьуркIбан бадали мутму гъадабгъруган, коррупцияйиз аькси уьлчмйир уьмриз кечирмиш апIбан, агьалйир гъаврикк ккаъбан ляхин давам апIуб планламиш дапIна.
Региондин къанун уьбхру органари руш’ватар тувбаз ва гъадагъбаз аькси ляхин жанлуди гъабхура.
Дагъустандин прокурорин вазифйир тамам апIурайи Сергей Кузнецовдин улупбариинди, 2024-пи йисан прокуратурайин органари коррупцияйиз аькси къанунар тамам дарапIбан 5 агъзурилан зиина къанунсузвалар гьисабназ гъадагъна. Гьадму кьадарнакан прокурорари къанунсузвалар терг апIбан 2 агъзурихьна актар гъидикIну, агъзуртIан артухъ касар жавабдарвалихъна гъахну. Гьамусяаьт 31 уголовный дело гъитIибккна.
Заан гъуллугъариъ айи касари коррупцияйиз аькси тIалабар тамам дарапIбан 1181 шуллугъ ашкар дапIна. Гъуллугъариъ айи 606 кас жавабдарвалихъна духна, хъа 29 кас гъуллугънаан адаъну. 2024-пи йисан саб ляхниъ багахьлуйир, мирас-варис лихури айивалин къайдасузвалар арайиан адагъбан 129 дюшюшдиан ляхин гъубхну.
Дагъустан Республикайин айтIан ляхнарин министр Аьбдурашид Мягьямедовди къайд гъапIганси, РД-йин МВД-йи руш’ват гъадабгъбан тахсиркарвалар ачмиш апIбаз артухъди фикир тувра. 2024-пи йисан гъубху ляхнин натижайиъ 360 тахсиркарвал ашкар гъапIну, гьадму кьадарнакан 66 тахсиркарвал лап аьхю кьадар руш’ват гъадабгъбахъди аьлакьалу ву.
Региондин кIулиъ айири къанун уьбхру органарин ляхниз чухсагъул мялум гъапIну. Дугъу гъапиганси, гъабхурайи ляхни ужудар натижйирихъна хур кIури, умуд кивурхьа.
