Зубайдат Шябанова
4-пи ноябрь Урусатдин Халкьарин сабвалин йигъ вуди тяйин дапIна.
Думу йигъ уьлкейиъ машквар вуди 2005-пи йисхъанмина къайд апIура. Му машквар ихь халкьарин сабвалин ва аьсрариинди вуйи дуствалин мюгькам лишан гьисаб шула.
Урусатдиъ фунуб миллетдин вакилар гъадагъишра, дурарин дустарин арайиъ жара миллетарин вакилар ади шулу. Хъа ихь республикайикан улхуруш, мисалназ, саб кюлфетдиъ, тухмиъ швнуб-саб миллетдин вакиларикан вуйи хизанар алахьуру.
Урусатдин халкьарин сабвалин йигъаз улихьна, узу думу машквракан чпин фикрар ачухъ апIуб ккун апIури, ихь ватандашарихьна илтIикIнийза.
Зульфия Мягьямедова, мялим:
– «Урусатдин халкьарин арайиъ мюгькам сабвал а. Мисалназ, ихь халкь гизаф албагу халкь вуйихь. Сарин шадвал вая салам гъабхьишра, халкьари, кюмек апIбиинди, чпин сабвал улупура. Дагъустандин вари халкьар жумарт юкIвар айидар ву. Чпиз цIибтIан адаршра, адрубдиканра жарариз тувуз мумкинвал абгуру, пулиинди дарш, ляхнарииндикьан кюмек тувру. Мисалназ, табасаранарин «мил» кIуру улихьдин аьдат гъадабгъурхьа. Сари хулар апIруган, ккебгъну ккудубкIайизкьан милар апIури, гьадму хулар кIулиз адагъури гъахьну. ШибритI, цалар, гъваар – вари сатIиди апIуйи. Гьаци сумчрарин, тазиятдин аьдатарра мисалди хуз шулу. Гьадму аьдатари халкьдин сабвал улупура.
Хъа жара миллетарикан улхуруш, узу жара халкьарин хайлин дишагьлийирихъди таниш вуза. Урхурайиганра, жара миллетдин шубарихъди саб хулаъ сатIиди дарсарихьна гьязур шули, сатIиди хураг гьязур апIури – гиран шлу гаф сар-сарин арайиъ дархьиди, багъри чйирси яшамиш гъахьунча. Узухъди сатIиди урхури гъахьи нугъай халкьдин риш Разиятдихъди, дарги риш Мадинайихъди, урус риш Еленайихъди ва жара миллетарин шубарихъди гъира ижми дуствалин аьлакьйир уьрхюраза. Улихьна йисари гизаф мертебйирин хулариъ ужудар гъуншйирихъди яшамиш шули гъахьунза. Гьадушваъ вари гъуншйир саб хизанси вуйи. Урус машкврарра, мусурман машкврарра сатIиди къайд апIуйча. Веледар бицIиди амиди, гъирагъдиан кюмек адруган, гъуншйири кюмек апIури шуйи.
Тамара Гьяжимурадова, тукандин директор:
– Халкьарин сабвалин йигъ му Ватандин азадвалихъан женг гъабхуз гьязур вуйи, гьар жюрейин дин хъапIрайи жюрбежюр миллетарин сабвал улупурайи тарихи машквар ву. Узу йиз шурахъди саки гьар йисан му машквран шадлугънан серенжемариъ иштирак шулаза. Гизаф ужуб машквар ву. Читин вахтар гъафиган, ихь миллетар сатIиди гъудужвури, чпи саб аьхю халкьси душмнин улихь дийигъури гъахьну. ХатIалувал ади гъабхьиш, гъира, гележегдиъра гьаци хьибди.
Жейран Рамазанова, пенсионер дишагьли:
– Йиз фикриинди, му машквран асас мяна яшайишдин дережайиъ, диндиз, миллетдин тялукьвализ дилигди, уьлкейин вари халкьар милли девлетариина, аьдатариина жалб ва сатIи апIуб ву. Ихь Ватан халкьарин сабвалиинди гужал ву. Ватандин кьувват, азадвал, ислягьвал, читинвалариан удучIвувал – вари халкьарин сабвалилан асиллу шула. Дагъустандиъ хайлин миллетар албагну аьсрариинди сатIиди яшамиш шула. Табасаранар, агъулар, рутулар, лезгйир ва жарадар – ухьу гьаржюрейин миллетар вушра, чиб-чпиз ухшар айидар вухьа. Ихь халкьарин шадвалра, дердра саб ву. Хъа варитIан асасуб – ухьу сатIиди Дагъустандин садар ругариин яшамиш шулахьа. Хъа ихь ругар Урусат ву. Думу ихь варидарин тек саб баб-Ватан вуйихь. Гьадди ухьу сатIи апIура.
Селимат Гьямзатова, гизаф бицIидарин дада:
– Аьхиримжи вахтари инсанарин сабваликан кми-кмиди ебхьури шулу. Дугъриданна, ихь уьлкейин халкьарин сабваликан варидариз хабар а, гьаддиз, ухьуз къаршуди вуйи Западдин уьлкйириз ачухъди ихь терефназди лигуз гучIуру.
Сабвал айи уьлке улихь дивнайи вари метлебарихъ хъубкьру. Гъи хайлин ихь баяр хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ а. Дурари душваъ гьарури чпин миллетдин вакилар агурадар. Саб йишваъ табасаранар, башкирар, татарар, аварар, якутар, урсар, лезгйир ва жарадар, чиб чпихъан жанар туври, вари чвйирси а. Дурарин арайиъ айи сабвали уьлкейин яракьлу кьувватарин мюгькамвал ва ухьу сарихьанра ккагъуз даршлувал улупура.
