Мейлан Нежефов
Гьарсар касдиз жил’ин варитIан аьхю хазна жвуван жандин мюгькам сагъ’вал ву. Думу адруган, улариз фукIа рябкъюрдар. Нагагь дупну, саб-кьюб гьяфтайиъ жан ккабгъиш, жвувра кмиди жвуван жандикан бизар шулу.
Хив райондин агьалйирин сагъламвалин гъайгъушнаъ ади ва му цирклиъ фициб ляхин гъабхураш суракь апIури, узу ЦРБ-йин кIулин духтир Индира Багъичевайихъди гюрюшмиш гъахьунза.
– Индира Муъминовна, яв пишекарвалин рякъкан ихь газатдин дустариз ктибтнийиш, ккундийзуз.
– Узу заан аьгъювалариинди багъри Гъвандккарин гъулан уьмуми мектеб ккудубкIбалан кьяляхъ сифте ДГМИ-йин педиатрияйин факультет, хъасин ДРКБ-йин бинайиинди интернатурайиъ аьгъювалар гъадагъну, 1994-пи йисхъанмина гъийин йигъазкьан йиз пишекарвалин рякъ Хиварин ЦРБ-йиъ давам апIураза. Лихбан тажруба эвелиан педиатрин ляхнилан ккебгъунза. Хъа жавабдарвалин ляхин бицIидарин отделениейин заведующийди, инфекцияйин отделениейин заведующийди, медицинайин тяди кюмек тувбан отделениейин духтирди, саб вахтна гьадму отделениейин заведующийдира лихури гъахьунза. 2017-пи йисан «РД-йин лайикьлу духтир» ччвурнан сагьиб гъахьунзу. 2022-пи йисан 7-пи февралиъ вахтназ вуди, хъа 2023-пи йисан 9-пи январиъ РД-йин сагъламвал уьбхбан министрин къарарниинди кIулин духтирди тяйин гъапIунзу.
– Гъийин йигъаз райондин сагъламвалин аьгьвалат фициб ву?
– Гъи саки вари райондиъ му баркаллу ляхниъ 302 гъарашугъ лихура. Йиз фикриан, мурарикан гьарури чаин алиб инсанвалин заан шартIариинди тамам апIура. Меркездиан рубар, дармнар ва лазим вуйи имбубра, вахтниинди хъубкьри, хиликк кка. Саб гафниинди, улихьганси дарди, гьамус 21-пи аьсрин тIалабариз гъилигу алатарихъди, медикаментарихъди больница йислан-йисаз артухъди тямин апIура. Гьаци, 2022-пи ва 2023-пи йисари тяди кюмекназ бакар шлу машинарра тувна. Гьарган убхъру штун ва манишнан дерди кайиб вуйчуз. Магьа аьхиримжи йисари му суаларра гьял гъахьну.
– Гъулариъ айи ФАП-арин гьял фициб ву?
– Му йиз улихь дийибгънайи варитIан гъагъи месэла ву. Гъуларин ФАП-арси, ихь райондин аьзарханара кмиди ужиди аларкIну, йирси духьна. Советарин заманайиъ дивнайи идарйирин ужагъар гъи кьадарсуз йирси духьна ва рас апIбан ляхнарикк ккуркьна. Магьа яваш-явашди му ляхинра пайгарнакк ккипри, йишв’ин цIийи идарйир тикмиш апIура. Мисалназ, ГъуштIил, Ургъа ва Ккугъ гъулариъ модульный ФАП-ар дивну. Сюгют гъулаъ айи ФАП-дин копитальный рас апIбан ляхнар. Гьаму йисан Гъвандккарин гъулаъ эвелиан диврайи ФАП абццди. Мидланра савайи, Мажвгларин ФАП-дин расвалин ляхнар кIулиъ гъахуз ва Хив цIийи поликлиника дивуз планламиш дапIна.
– Ичв агьалйирихьна ва агьалйирин учвухьна вуйи хатур-гьюрмат фициб ву?
– Узу улихь гьучIвну, удукьруб вари апIуз чалишмиш шулача. Гьаци гьар йисан вари мектебариз, бицIидарин багъариз гъягъюри, кIул’инди-кIул’инди агьалйирин сагъламвалра фикриз гъадабгъури, гъуларилан илдицури шулуча. ЦРБ-йин духтрар, йигъ-йишв дарпиди, больницайиъ дахьнайидарин гъайгъушнариъ шулу. Ужуб марццишин, манишин, шубуб чIивиъ ипIруб ва чIанади вуйи рубар-дармнарин аьгьвалатра заан дережайиан кIули гъабхуз чарйир агурача. Саб аьрзара гъирагъдизди ададапIди, дурар вари больницайиъ жвуван уликк гьял апIуз удукьурайивалиин гизаф рази вуза. Аферин гъарашугъариз! Миди ич ляхнин заан дережайинси, райондин агьалйири духтрариина хъугъвал хурайибдинра шагьидвал апIура. Гьацира хурайи йишв’ин сар бицIирра хатIа-бала даршиди дюн’яйиз гъюрайивалиин шад вуза – мид’инди дамагъра апIуз шулу.
– «Земский духтир» программа-йихъди фици вучва?
– Ав, му ужуб суал ву. Дидин гьякьнаанра, гьарйисан вахтниинди аьрзйир туври, суракьнаъ ади шулаза. Гьаци 2022-пи йисан кьюр ва 2023-пи йисан кьюрсана духтрар кьабул гъапIунча. Гьадрарра кади, гьадму программа удубчIвхъанмина ихь ЦРБ-йиз 25 пишекар гъафну. Гьяйифки, дурарикан ургур кас, йибтIнайи йикьрарнан вахт ккудубкIиган ва шагьрариъ ляхин-кар гъибихъган, чпин хушниинди ляхниан удучIвну гъушну. Хъа имбудари баркаллувалиинди чпин ляхин давам апIура. Къайд апIуз ккундузузки, гъи ихь ЦРБ-йиъ 16 вакансия а. Жара чара адруган, дурар гьамусяаьт лихурайи духтрарик китIназа. «Земский духтир» программайихъди ухьухьна хъана духтрар гъюр пну, умуд кивраза.
– Ухьуз мялум вуйиганси, СВО-йин иштиракчйириз, дурарин хизанарихьна вуйи лигуб ва кюмекназ бакар хьуб ихь буржйирикан саб ву. Мидин гьякьнаан учву фициб ляхин гъабхурачва?
– Гъийин йигъаз учухьна илтIикIну, дурарин дерди гьял апIуз дархьи суал сабра адар. Ухьу мани ужагъариъ имиди цIин ялавнаъ айи дурарин дердназ дарман абгуз бизарди дарча. Гьациб фикир тувувал дурарин хизанарихьнара а. Лазим вуйи дармнар, бицIидариз ашар, пюре, никкар – гьамрар вари вахтниинди рукьурача. Гьациб рафтар ич гьисабнаъ айи жара агьалйирихьнара ву. Хъа икибаштIан, СВО-йин иштиракчйирси ва дурарин хизанарси дарди, имбу агьалйириз цIиб-аьхюб ккилигуб алабхъура: гъюри диспансеризация апIури ва касибвал кайивалин справкйир хури, гьии дарувалар алахьура. ГьапIхьа, гъийин заманайиъ ляхнин тIалабар гьацдар ву.
– Ихь сюгьбатнан аьхириъ райондин агьалйириз фу пуз ккундувуз?
– Райондин агьалйириз сифтена-сифте мюгькам сагъ’вал ккун апIураза. Гъит гьарган сагъламвал заан ибшри ва ухьу сарра дидихъ мягьрум даришри. Хъа нагагь жан ккабгъиш, дишла учухьна илтIикIуб, интернетдиан фу-вушра урхури, шилхьан-вушра, фу-вушра гьерхри, чпи-чпиз рубар-дармнар дарапIуб ккун апIураза. Гъи хулаъ дусну имиди, «Госуслуги» порталиан учухьна бикIуз шула. Ва чав ктабгъу йигъан дуфну чан дердназ дарман абгуз шула. Гьелбетда, вари уч’анра хъайи-хъайибси удудукьур – инсанар вухьа. Вушра учхьан шлуб вари апIуз чалишмиш шулача.
Индира Багъичева лайикьлу духтурси, баркаллу хизандин эйсира ву. Дугъу чан уьмрин юлдаш Наримандихъди (думу рягьматлура ужуб пишекарвалин заан ерийин духтир вуйи) шубур риш ва сар бай дюрхну, арайиз адагъну, гъи йирхьур хтул тербияламиш апIура. Гьарган сагъламвал уьбхбан гъаразнаъ айи Индира Муъминовнайиз заан хъуркьувалар ккун апIурхьа.
