Гюльнара Мягьямедова
2019-пи йисхъан 2023-пи йисаз Дагъустандиъ 50 мектеб, бицIидарин 61 багъ, спортдин чIатху 30 объект, культурайин 7 идара, сагъламвалин цирклин модулин 130 объект тикмиш гъапIну. Гьамус ккебгърайи урхбан йисан цIийи 20 мектеб ачмиш апIбанди ву. Вари гьаму ляхнар тикилишчйирин зегьметнан натижа ву. Дурарин зегьметниинди республикайиъ гьюкуматдин программйир ва милли проектар юрутмиш апIура, шагьрар ва гъулар уткан, агьалйирин уьмрин шартIар за апIура.
Дагъустандиъ тикилишчивалин цирклиъ лихурайи пишекрарин арайиъ хайлин табасаран баяр а. Дурарикан сар Имран Маллялиевра ву.
Имран Маллялиев Табасаран райондин Гюгьрягъ гъулаъ бабкан гъахьну. Мектеб ккудубкIбан кьяляхъ 2012-пи йисан Пензайин гьюкуматдин архитектурайин ва тикилишчивалин университетдик урхуз кучIвну. 2016-пи йисан хъуркьувалиинди бакалавриат ккудубкIну, магистратурайик урхуз кучIвну.
Студентди имиди Имран Маллялиев Пензайиъ «СК МОСТ» ООО-йин гьясиллувалинна техникайин отделиъ гьацI ставкайиъ инженерди лихуз хъюгъну. Сад йислан гьадму тешкилатдиъ тикилишчивалинна монтаждин ляхнарин мастерди лихури гъахьну. Бакалаврин диплом гъадабгъбан кьяляхъ магистратурайиъ заочно урхури, Чечен Республикайиъ «АСТ» ООО-йиъ кьюд йисан гъилихну.
Августдин 11-пи йигъан тикилишчйирин пишекарвалин машквар къайд апIувалихъди аьлакьалу вуди, жигьил тикилишчи-инженер Имран Маллялиевдихъди сюгьбат гъубхунча ва думу сюгьбат исихъ туврача.
– Имран Шарифович, тикилишчивалин цирклиъ лихури 10 йистIан артухъ вуяв. Уву ктабгъу пише кьабулди вунуз? Ужур тикилишчийиз фицдар аьгъювалар ади ккунду?
– Тикилишчивалин цирклиъ лихури магьа хайлин йисар вуйиз. Узуз тикилишчивал, пишеси, узкан аьгъювалар, жавабдарвал, ужуб ляхин тIалаб апIру ляхинра вуйиз. Гьелбетда, узура гьаму йигълан-йигъаз артмиш шулайи, ляхниз цIийи технологйир, ляхин апIбан цIийи жюрйир хурайи аьхю цирклин саб бицIи пай вуйивалиин шад вуза. Аьхю жавабдарвал тIалаб апIру ляхин ву. Диврайи яшайишдин, гьясиллувалин объектариз, яшамиш шлу гьарсад хулариз ишлетмиш’валин вахт а. Гьадму вахтнан арайиъ хулари мюгькамди чпин вазифа тамам апIури ккунду. Университетдиъ туву аьгъювалар, ляхниъ гъабхьи тажруба гьаммишан лазим шулу. Мидланра савайи, ужур тикилишчи сабурлу вуйир духьну ккунду. Гизаф мертебйирин хулар дивруган, жара ляхнар гъахруган, тикилишчйирин аьхю коллективдихъди (100-200 каскьан) ляхин апIуб алабхъуру. Дурарин гьарсарин хасият дибисну ккунду. Хъа тикилишчивалин ляхниъ жвуван хиликк лихурайидарин хатIасузвал уьбхюб – сабпи нубатнаъ дубхьну ккунду. Тикмиш апIурайи дараматдиин лихурайидарин хатIасузвал уьбхбан къайдйир тартиб дапIнашра, вари инсанар дидин гъавриъ ади шулдар, къайдйирихьна вижнасузди янашмиш шулу. Гьаддиз тикилишчивалин ляхниъ кми-кмиди хатIалу дюшюшар арайиз гъюру. Дурар дархьбан бадали, рабочйириз хатIасузвал уьбхбакан кIваин апIури ккунду.
– Гьамусдин деврин жигьилари гизаф мертебйирин хулариъ яшамиш шлу хал гъадабгъуру. Яшамиш хьуз хусуси хулар ужудар вуйин, даршиш квартира?
– Гьелбетда, хусуси хулар. Душваъ яшамиш шлу йишв артухъ а, жвуван гьяят, машин дебккуз йишв шулу. Квартирайиъ гъуншйири манигъ’вал апIру вахт шулу, хъа хусуси хулариъ сариканра асиллу дарди яшамиш хьуз мумкинвал а.
Узу узуз дивру хусуси хулан проект гьязур дапIназа. Думу хал деврин тIалабариз жаваб тувруб, аьхю унчIвар алиб, истIли гъваъ кайиб хьибди, саб гафниинди, «фикирлу хал» дивуз ккундузуз.
– Яв фикриинди, Дагъустандиъ жигьил хизандиз яшамиш хьуз читинди вуйин?
– Дагъустандиъ гъийин йигъаз жигьил хизандиз хал гъадабгъуз, ясана думу тикмиш апIуз гизаф читинди ву. Туристар гъюз хъюгъювалихъди аьлакьалу вуди, хуларин кьиматар 2-3 ражари за гъахьну. Гизафдари 20-30 йисазди ипотекайиз хал гъадабгъура. Гьар вазли 20-30 агъзур манат банкдиз тувган, хизандиз харж апIузра пул гъубзну ккунду. Хизандиз 100 агъзуркьан гъазанж гъюрадарш, думу пул фици тувру? Дагъустандиъ ляхин апIуз ккунидариз, гизафси тикилишчивалин цирклиъ, жюрбежюр ляхнара а. Хъа республикайиъ лихурайи жигьилариз гъюрайи маважиб, кьялан гьисабниинди, 40-50 агъзурилан зиина удубчIвурадар. Жюрбежюр рякъяр агбакк ккабхъра. Гизафдари хусуси ляхин ачмиш апIура. Гьюкуматдин терефнаан мидиз манигъ’вал адар. Хусуси ляхин айиган, гъазанмиш апIуз артухъ мумкинвалар шулу.
– Улихьна вахтари хал тикмиш апIуб, бай аьхю апIуб ва гьар кивуб жилижвуван буржиси гьисаб апIуйи. Гьамус гьациб буржи кьувватнаъ имийин?
– Ав, думу буржи инсандин гардандиъ ими. Ихь абйир-бабари ухьу фици аьхю дапIну, уьмрин рякъюъ тIаънуш, ухьу ихь веледариз артухъра кади гьацдар мумкинвалар тувну ккунду.
– Имран, редакцияйин коллективдин терефнаан уву пишекарвалин машкврахъди тебрик апIурача, уву апIурайи ляхниъ хъуркьувалар ишривуз, кIваъ айи хиялар кIулиз удучIврияв.
Тикилишчивал гъагъи зегьмет ва жавабдарвал тIалаб апIру пише ву. Гизаф жигьиларин фикриинди, тикилишчивалин пише дубгъбан бадали университет ккудубкIуб чарасуз дар. Гьаддиз думу цирклиъ инженервалин заан аьгъювалар айи, ужуб ляхин кайи пишекрарин кьадар цIиб ву. Ухьу жигьилар гьаму пишейихъ хъаъбиин ляхин дубхну ккунду.
