Гюльнара Мягьямедова
Читин аьгьвалатнаъ ахъну (жвув ясана велед гъагъиди аьзарлу гъахьиган, хуларик цIа кабхъну гъургиган, сагъламвал адарди хизандиз гъазанмиш апIуз мумкинвал адруган ва жара дюшюшариъ) кюмек ккун апIуз ужуб йишв адруган, инсан рягьимлувалин тешкилатдихьна илтIикIуру.
Социальный сетариъ, телевизорин жюрбежюр каналариъ кюмек ккун апIурайидарин кьадар аьхюб ву. Душваъ аьзабнаъ айи бицIирин, гъагъи уьзур кубчIвну дахънайи инсандин шиклар улупурайиган, дурариз вижна ктарди лигуз шулинхъа?! Ваъ. КIваъ дерд, улариъ зириз абхъиган, кIулин фикир яваш шулу. Дишлади жвуваз айибдикан 100 манатдин вушра кюмек тувуз ккун шулу. Дагъустандиъ ужуб юкIв айи инсанар гизаф а, хъа дурари туву кюмек лутйирин хилиъ абхъувалин дюшюшарра цIиб дар.
Инсанари тувру кюмек къайдайиъ ипбан бадали рягьимлувалин фондар ачмиш апIуру. Рягьимлувалин фондарин метлеб девлетлу хьуб дар, игьтияж айидариз кюмек тувуб ву. Фонд рягьимлувалин вуйиваликан дурари чпин уставдиъ бикIуру. Регистрация апIбан кьяляхъ фондну банкдиъ счет ачмиш апIуру, ляхин апIру пишекрар кьабул апIуру, кюмек ккун апIурайидарин аьрзйир кьабул апIуз хъюгъру. Фондарин ляхин юстицияйин министерствойи ахтармиш апIуру.
Дагъустандиъ «Инсан», «Марцци юкIв», «Умуд» ва хайлин жара рягьимлувалин фондари ляхин апIура. Учу «Инсан», «Марцци юкIв» фондарин ляхникан кми-кмиди бикIури шулча. Улихьнаси, йиз гъарашугъди «Умуд» фондну гъабхурайи ляхникан ктибтиган, дидин ляхникан мялуматар агуз хъюгъюнза ва фонднаъ кураторди лихурайи ихь ватанагьли Гьябидулла Шябановдихьна илтIикIнийза. Ду-гъу узухьна чпин директор Тимур Аьгьмедовдин телефондин номер тувнийи ва дугъахъди сюгьбат гъабхуб теклиф гъапIнийи.
«Ич рягьимлувалин фонд «Умуд» («Надежда») регистрация дапIну, 2012-пи йисхъанмина либхура. Узу фонднаъ ляхин кIулиз адабгъру директорди лихураза. Фонднан асас метлеб – яшлуйириз ва инвалидариз кюмек тувуб ву.
Гьябидулла Шябановди фонднаъ 2022-пи йисхъанмина ляхин апIура. Сифте думу фонднаъ прорабди лихурайи. Дугъу чан вазифйир ужуди тамам апIура, ляхниз лап заан кьимат дивраза. Гьамус магьа Гьябидулла Шябанов игьтияж айи агьалйирин яшамиш шлу хуларин месэлйириз лигру фонднан отделин кураторди лихури, сад йискьан ву. Дугъу хулар рас апIбан, кюмек тувбан, хулар гъадагъбан ва гьацдар жара месэлйирихъан жавабдарвал гъабхура.
Фонднаъ ипIру-убхъру сурсатарин, алабхьру палатдин, дуланажагъдин, медицинайин, образованиейин отделар а.
«Фондар фтиз лазим ву, фонд адаршра игьтияж айириз кюмек тувуз шулдарин кIуру суал тувиш, жаваб тувраза: фонднан метлеб хизандиз туврайи кюмек метлеблуди, гьаддикан хайир шлуси ишлетмиш апIуб ву. Мисал вуди, саб дюшюшнакан ктибтуз ккундузуз: хизан, гьар вазлин гьякъи туври, жара жвуван квартирайиъ яшамиш шулайи, ва дурарихъ 30 агъзур манатдин бурж хъабхънайи. Фондну хизандиз пулин кюмек тувну. Амма, гьадму пулихьди чпин бурж ктипбахъ дархьиди, хизандин кIулиъ айи дишагьлийи душну чаз телефон гъадабгъну. Гьаддин кьяляхъ думу хъана фондназ илтIикIну. Фонднаъ кюмек туву хизанарин сиягь а. Куратори, арайиъ айи месэла гьял дарапIди, метлебсузди пулин дакьатар харж апIбаз дилигну, дишагьлийикди гъулхну. Кюмек лазим вуйиси, мянфяаьтлуди ишлетмиш апIбан бадали, рягьимлувалин фондар лазим ву», – гъапнийи йиз сюгьбатчийи.
Улихьна йигъари социальный сетариъ сар блогер дишагьлийи, онкологияйин уьзур кади гъагъи гьялнаъ аза кIурайи дишагьлийиз чав кьюбпи ражари пул уч апIурайи вахтна, дишагьлийи кучIлар апIурайивал ашкар хьуваликан ктибтурайи. Гьелбетда, кучIал ачмиш гъабхьиган, блогери вари чав хътапIу пул лутийикан кьяляхъ апIуб ккун гъапIнийи. Чара адру кучIляхри пул кьяляхъ гъапIнийи. Блогер дишагьлийи думу пул чан подписчикарин счетариз кьяляхъ хътапIнийи.
«Учу кучIлар апIрудар аьгъю апIури шулча. Республикайиъ игьтияж айи хизанарин электронный база а. Думу база ихь республикайин вари рягьимлувалин фондари ишлетмиш апIуру. Гьадму базайиан учуз рябкъюрачуз, игьтяж айи хизан фунуб фондназ илтIикIнаш. Эгер кучIал апIуз ккунди, сатIиди кьюб-шубуб фондназ илтIикIураш, дишла ашкар шулу. Саб фондну кюмек тувуз гаф тувган, кьюбпи фондназра илтIикIуб дюз даруваликан, база варидарин саб вуйиваликан ктибтурача.
Фонднаъ ахтармишар гъахру пишекар айич. Думу кюмек ккун апIурайи хизандиин улукьуз, дурарин яшайишдин аьгьвалат ахтармиш апIуз гъя-гъюру, кюлфет гъагъи аьгьвалатнаъ ахъбан себеб аьгъю апIуру. Ахтармишарин кьяляхъ фунуб терефнаан кюмек лазим вуш (медицинайин, образованиейин, яшамиш шлу хуларин), отделин кураторин улихь месэла дивру, дугъу, игьияж айи хизандихьна илтIикIну, гъазанжарин гьякьнаан справкйир ккун апIуру. Вари документар гьязур гъахьиган, куратори фонднан коллективдин улихь месэла гъитIибккуру. Коллективдин членари суалар тувру, куратори думу суалариз жавабар тувну ккунду. Хъа коллективди сесер тувбиинди сатIиди къарар кьабул апIуру: саб вазли кюмек апIуруш, дарш шубуб вазли.
Учу кюмек дапIну, месэла кIуллан алдапIурадарча, ич метлеб кюмек туврайи хизандин аьгьвалат къайдайиз хуб вуйич. ИпIруб-убхърубдин кьитвал айидариз ипIру сурсатарин, яшамиш шулайи хуларин читинвал кайидариз рас апIбан ляхнар гъахуз кюмек туврача. Пулин кюмек ваъ, ляхнин кюмек тувбахъ шулча», – гъапнийи Тимур Аьгьмедовди.
Гизафдарин фикриинди, рягьимлувалин ляхникан ктибтури ккундар: уж’вал ккебехъну ва жиниди дапIну ккунду. Хъа йиз фикриинди, рягьимлувалин ляхникан, инсанари апIурайи уж’валикан ктибтуб лазим ву. Сари апIурайи ужувлан ляхникан гъеебхьиган, тмунуризра кюмекнан ляхин апIуз аьшкь шулу.