Зубайдат Шябанова
Хадижат Муслимовайин уьмрикан узуз цци хьадну таниш дишагьли Наримайи ктибтунзуз. Хадижат Нарима лихурайи фирмайин марццишнан цирклиан къайда уьбхюрайир ву. Хадижатдин цци 60 йис шула. ЦIиб улихьнаси думу чан хулариз удучIвну.
Фунур инсандиси, Хадижатдира жигьил вахтнахъанмина гележегдиз планар йитIури, шаду ва бахтавар уьмрикан фикир апIури гъахьну. Рамазандихъди таниш гъахьиган, дугъаз чан уьмриъра бахтлу гележегдин раккин абццубси гъабхьнийи.
Хадижатдин абйир-бабар рутул миллетдин вакилар ву. Райондиан Мягьячгъала шагьриз дурар кюч шлуган, Хадижат мектебдиъ урхурайи риш вуйи. Бегьем урус чIал аьгъдайишра, дарсариз думу гьарган гьязурди гъюйи. Мектебдин кьяляхъ Хадижатди ва дугъан дуст риш Мильянатди сатIиди педагогвалин институтдик урхуз кучIвуз йикьрар апIуру. Хадижат Кавказдин дагълу дишагьлийин гьякьикьи юруш айир вуйи. Хиял апIин, Расул Гьямзатовди ва дагъустандин жара шаирари чпин поэмйирин игит дишагьлийин сурат Хадижатдин шиклиан арайиз хури гъабхьну. Думу успагьи риш гьаммишан машнак инчI кайир вуйи. Дугъан кьюб дургъну йирфарилансина ирхнайи кIару ярхи кушариин вари гьяйран шуйи. Риш мектебдин ккудубкIру классариъ амиди швнур-сариз швушвди гьерхри гъахьнийи. Хъа чпин майиларин арайиан вуйи, ужуб хасият ва девлет хъайи бализ гьерхри гъафиган, абйир-бабар рази гъахьнийи. Хадижат думу вахтна институтдин кьюбпи курснаъ урхурайи. Ва дугъаз чпихъди кьюб курс улихь урхурайи табасаран бай Рамазан кьабул духьнайи. Рамазанди Хадижатдиз чан кIван фикрарикан ва думу швушвди хуз планарик кайиваликан дупнайи. Амма шурхьан, учв жара бализ гьерхри гъафиган, мидкан дадайиз пуз гъабхьундайи. Хялар гъушиган, саб хулаъ жиниди ишурайи шурахьна дада гъафну. Дугъу фу гъабхьнуш гьерхган, шуру чаз юкIв улубкьнайи бай айиваликан гъапи. Дадайи, адашдиз мидкан хабар гъабхьиш, Хадижат институтдиан адагъруваликан ва чпихьан майиларин балхъан думу хътауз даршлуваликан гъапи.
Рамазандиз Хадижат кIваантIан кьабул духьнайи. Риш гьерхри гъафиваликан хабар гъабхьи думу, Хадижатдин абйир-бабарихьна гъягъюру ва дурариз чан кIван гьиссарикан ва гележегдин планарикан кIуру. Балин кIваантIан вуйи гафарихъ хъебехъну, дугъан улариъ айи мюгьюббат гъябкъиган, шуран адашди гъавумарин дирчнайи шей’ар кьяляхъ хътауз гъитру. Рамазандинна Хадижатдин шадвалин кьадар адайи. Бай чан абйир-бабарихьна швушв дагнайиваликан хабар хьади ва дурар Хадижатдик лишан кипуз Мягьячгъалайиз хъади гъюз гъулаз гъягъюру.
Рамазан юкьур шурахъна гъахьир вуйи. Балин кьяляхъра дурариз кьюрсана риш гъахьну. Бали чпин улихь диву месэлайиин я абйир-бабар, я чйир рази гъахьундайи. Мидланра гъайри, Рамазандиз чпин мирасарин риш хуз кIури, дурари гафарра дапIнайи. Фукьан миннатар гъапIнушра, Рамазандин дада ФатIимат хала Хадижатдик лишан кипуз гъягъюз рази гъахьундайи. Дердну ацIнайи Рамазан, юкIв кIару дубхьну, Мягьячгъалайиз гъюру. Саб-кьюб вазлилан балин абйир-бабари наразивалиинди вушра чпин балин сумчир апIуру.
Кьавлар али аьхю сумчриз гъуландар вари уч гъахьнийи. Мягьячгъалайиан вуйи швушваз лигуз варидарин улар хъади гъахьну. Сумчрин кьяляхъ саб гьяфтайилан жигьил хизан Мягьячгъалайиз кюч шулу. Айи сар бай гъулаъ абйирихъди гъузруб ву, кIури, дугъаз абйир-бабари, багахьлуйири, чйири сикин дарди кIурайи. Гъулаъ мектебдиъ дугъаз ляхинра айи. Амма Хадижатдин адашдиз тувнайи гафналан Рамазандихьан улдучIвуз шуладайи.
Хадижат ва Рамазан ляхниъра дийигъуру. Хадижат – мектебдиъ, Рамазан – саб тешкилатдиъ. Дурари яваш-явашди деъру хулариз, хъасин машиндиз пулра уч гъапIнийи. Гьюкуматдин терефнаан хулар тувру кIури хабрар айиган, чпин хулар дурари дадайин ликрихъ хъитIуз йикьрар гъапIнийи. Дурарин бахтлу уьмриъ гьуркIри адрудар веледар вуйи. Кьюридра духтрарихьна гъягъюри хайлин жафйир гъизигнушра, дурариз велед шуладайи. Рамазандин дадайи, Хадижат гьадаъну жара хпир аькъин кIури, теклифар диврайи. Амма Рамазандиз думу гафар деерхьнукьан ккундайи. Дугъу чан ккуни Хадижатдиз зат гиран шлу я гаф, я ляхин гъапIундайи.
Сад йишван дустран бабкан гъахьи йигъ къайд дапIну чан машиндиъди хулаз гъюрайи Рамазан аварияйикк ккахъру. Больницайиъ думу саки 13 йигъан амийи. Хадижатди думу йигъари вари духтрариз чав жилирин кIулихъна деетай, учв гъвалахъ хъаш, дугъаз гьии шулу кIури, миннатар апIури гъахьну. Амма реанимацияйиъ айидарихьна сарра деетурадайи.
Рамазан чан амрихъна дарфиди кечмиш гъахьну. Думу гъулаъ кивнийи. Сижар бабан ва швуван чйирин терефнаан юкIв яваш апIру гафназ ккилигурайи Хадижатдиз анжагъ агьрарна тягьнйиртIан ерхьурадайи. Бай гъакIивалин тахсиркар бабу Хадижат апIурайи. Дугъан фикриинди, Рамазан, Хадижат дайиш, мектебдиъ лихури, чпира уьрхюри гъулаъ гъузуйи. Бай кивну шубуд йигълан дурари Хадижат чпин хул’ан гьаъру ва саб вазлилан Мягьячгъалайиз дуфну, чав ва багъри Рамазанди ккабалгу мукь’анра утIурккуру. Дугъхьан, гьякьикьат тасдикь апIури, чан хулаъ гъузуз шуйи, амма жилирин дадайихъди ва чйирихъди гьюжатназ удучIвуз да-ккунди, думу Рамазандин шикил, дугъаз варитIан багьа вуйи шей’ар гъадагъну гъушну…
Балин хулар бабу ва чйири масу тувну, пул чпин арайиъ пай апIуру. БицIину ва Рамазандин улихь хьайи чйири чпиз гъурубкьу пул дубхну Хадижатдихьна тувру. Хадижатдиз сифте бисуз ккундайи. Хъа шубарин марцци кIваан вуйи хиял гъябкъиган, дугъу думу пулиин чав уч апIурайибра иливну, Каспийск шагьриъ гизаф мертебйирин хулариъ саб хал гъадабгъуру. Думу хулаъ цалик Хадижатди Рамазандин шикил аьхю дапIну кебхна. Гьациб шикил, амма бицIиб, дугъу гьаммишан чахьра уьбхюри шулу.
