Наргиз Гюлечова
Газатдин машариъ редакцияйин журналистари «Яв баяр, Табасаран» рубрикайиккди, чпин ляхниъ заан хъуркьувалар улупурайи, республикайиз ва вари уьлкейиз машгьур духьнайи ихь табасаран баярикан бикIури, гьацI аьсиртIан артухъ ву. Хъа гьамус газатдиъ «Яв шубар, Табасаран» кIуру рубрика ачмиш апIури, ляхниз гъягъюзра, веледар тербияламиш апIузра, хулан гъайгъушнарра кIулиз гъахуз удукьурайи табасаран шубарикан бикIуз ккундучуз.
ЦIийи рубрикайин сарпи игитди Назима Уьлчибегова гъидисунча. Му шурахъди ихь газат урхурайи касар цIибди танишра ву. Назима Уьлчибегова Хив райондин ЦIудухъ гъулаъ бабкан гъахьну. Дугъан адаш 1979-пи йисхъан 2016-пи йисазкьан мектебдиъ, музыкайин искусствойин ляхин апIури ва, гьаддихъди сабси, сумчраризра гъягъюри гъахьнийи. Хъа дада аьдати кейвани ву. Назима чпин хизандиъ сарпи велед ву, дугъаз сар чина 3 чве а.
«Узуси, я йиз чучу, я йиз чвйири адашдин уьмрин рякъ давам гъапIундарча. ИкибаштIан, бицIи шубар вуйиган, варидариз артистар хьуз ккунди шулу. Хъа саб гъапиб, риш тяфайин сягьнайиин фукIа алдар кIури, адашди ихтиярра тувурдайи, хъа кьюб гъапиб, думу рякъ давам апIуз шлуб дар, фицики дициб бажаранвал инсан бабкан шлугантIан Аллагьди туврайиб дар. Хъа вушра, адашди апIурайи ляхнин цIиб гъавриъра ахърийзу. Магьа гьамусра, саспидари мяъли апIруган, наан нота дюзди кIурадарш, дишлади аьгъю шулузуз», – кIура Назима Уьлчибеговайи.
Назима ЦIудухъ гъулаъ аьхю гъахьир вушра, дугъу мектеб-диъ Мягьячгъалайиъра, Гъвандиккра урхури гъахьну. Дугъан урхбаан вуйи хъуркьувалар заандар вуйи.
«Ич багъри гъулаъ айи мектеб бегьем дару кьялан мектеб вуйич. 9-пи классдин кьяляхъ ич гъулан баяр-шубар Гъвандккарин мектебдиз гъягъюра. Хъа узуз дина гъягъюз даккунди, 9-пи классдин кьяляхъ Мягьячгъалайин 4-пи нумрайин мектебдиъ урхури гъахьунза. Хъа сарун чарасуз гъулаз кьяляхъ гъюб алабхънийиз, гьаддиз 11-пи класс Гъавандикк гъулан мектебдиз дуфну, гьадушваъ ккудубкIунза.
11-пи классдиъ айиган, урхуз наанди гъягъюруш гизаф фикир апIури гъахьунза. Узуз яманди хирург хьуз ккундийзуз. Вушра сарун кьисмат жараси гъабхьну, ва, гъулан мяишатдин университетдиъ товароведдин пише кадабгъну, университетра уьру дипломдиз ккудубкIунза. Гьадмуган дипломдин защита апIурайи вахтна, гьюкуматдин аттестационный комиссияйин председатели йиз улихь аспирантурайик урхуз кучIвбан мясляаьт дивнийи. ИкибаштIан, рази гъахьиза. Думуган Дагъустандин гьюкуматдин гъулан мяишатдин академияйин ректор ич гъулажви Сейдулла Ханмягьямадов вуйи. Гьадгъан насигьятниинди ихь ватанагьли, аьлим Мукаил Мукаиловдин хиликк кадабгънайи илимдин темайин зиин лихуз хъюгънийза. Аспирантурайиъ очно урхури, гьаддихъди сабси лазим вуйи саягъниинди кандидатвалин диссертацияра гъибикIунза», – ктибтура йиз сюгьбатчийи.
2009-пи йисан Назима Гъвандикк гъулан Уьлчи-беговарин хизандигъна швуваз гъушну. Илмарин кандидат шлу вахна дугъан 26 йис вуйи, ва дугъаз сарпи веледра духьнайи.
ИкибаштIан, хилариин бицIи велед али дишагьлийиз хулан ляхинра, бицIириз лигубра ва университетдиъ лихубра читинди алабхъуйи. Гьаддиз, швушваз гъагъиди вуйиб аьгъяди, жигьил хизандиз кюмек вуди, гъул’ан дугъан сижарна сижарабара гъафнийи.
«Учу табасаранарин аьдатниинди таниш гъахьидар вуча. Эвленмиш шлуган, йиз жилирра ДГПУ-йин аспирант вуйи. Думу Табасарандин 18-19-пи аьсрарин тарихдикан вуйи диссертация дибикIну, гьадму уьбхбахьна гьязур шулайи. Лазим вуйи жюрейиинди гъюбхнийи, аммаки гьяйиф, дугъу гъи чан пишекарвалин рякъ давам апIурадар.
Хъа узу ляхниз удучIвруган, йиз шуран 8 вазтIан дайи. Хулаъ бицIир бабахъди дитну, ляхниъ гвачIтIан хябяхъдиз гъузруган, цIиб уфаллугъдира шуйзуз, фицики гьаммишан хулаъ гъирагъдилан адмира адарди шулдайи. Вушра сижари «бицIириз узу лигидиза, хъа уву яв ляхин апIин, жан риш» кIуруган, гьаци рази шуйза. Читиндира дайи, гьаз гъапиш узу аьхю хизандиъ вердиш гъахьир вуза. Фуну вахтна хялар гъафишра, лазим вуйи саягъниинди дурар кьабул апIуйча. Хяларин улхьан гьадагъу гъабар дижрикIди, дадайи учухь дахъузкьан гъитурдайи. Гьаммишан хялар ади шуйчуз, я абайин, ясана адашин дустар. Гьаци гъахьнийи узу швуваз гъушиганра. Гьаммишан, магьа гьамусра хялар ади шулучуз. Зат гъагъидира дарзуз», – кIура Назимайи.
Гъийин девир гьациб дубхьнаки, швуваз гъягъюрайи жигьил шубариз сижарихъди яшамиш хьуз зат ккундар. Узу вахт-вахтарик Назимайихьна алдахъури шулзу. Дугъанна чан сижар Магьпери халайин (шиклиъ) арайиъ айи гьюрматнан манишин гъябкъган, таниш дару касар мюгьтал шулу. Дурарин сар-сарихьна вуйи янашмиш’вал дадайинна шуранубсиб ву.
«Узухъди таниш гъахьидари гьаммишан гьерхруб, узу сижарихъди фици яшамиш шулаш, гьадму вузхьан. Му суалназ тувруб гьарган саб жаваб вуйиз: гьадму дишагьли жвуван дадаси, хъа дугъу кIуруш, шувушв – жвуван веледси кьабул дапIну ккунду. Йиз сижарин узухьна вуйи янашмиш’вал чан шубарихьнатIан ужуб ву. Чпин хулаз узу гъафи сабпи йигъланмина дугъу узуз «жан» хъадарди саб гафкьан гъапундариз. Дугъан узухьна гьамцдар рафтар вуйиган, узхьан жара жюрейиинди дугъахьна фици лигуз шулу?! Магьа узуз йиз дадайира, узухъдитIан сижарихъди артухъдиси сюгьбатар апIурава, кIури шулу. Гьаци хьузра ву. Эгер йиз сижар хулаъ адарш, сарун фужкIа адруганси шулзуз.
Мици хьувал белки инсандилан чаланра асиллу вушул. Вушра, шюкюр Аллагьдиз, узуз гьамциб хизандиз кьисмат гъапIу», – гъапнийи Назима Уьлчибеговайи.
Назимайиз кьюр веледра а. Дурар бабуна абайи вердиш апIурайи бицIидар вуйиб дишлади аьгъю шулу. Мурарин хулаз хяляшди гъушган, думу бицIидар бабан чIалра апIури, чпин багахьлу майилар дуфнайиганси, разиди, дуфнайи хялижвдилан илтIикIури. гъайгъушнаъ шулу. Думу бабан тербия вуйиб дишлади гъавриъ ахъру.
«Шуру гьамусяаьт 8-пи класс ккудубкIурайиз. Йигъан узу ляхниан хулаз гъюруган, бабу дугъаз саб фициб-вушра ляхин улупури шулу. Хъа бай кIуруш, думу бабак карснайир ву гъапишра, узу гъалатI даршул. Бабу дугъаз улихьдин вахтарикан вуйи ихтилатарикан, думугандин ляхнарикан ктибтури, халкьдин мяълийир апIури шулу.
Гъийин девриъ аьхю абйир-бабарихъди тербиямиш шулайи бицIидар дишлади аьгъю шулу. Дурарин юрушра кмиди жара жюрейинуб ву.
Гьяйифки, саспи жигьил хизанариз гьаз-вуш аьхюдарихъди яшамиш хьуз ккундар. Хъа вушра, яшлу касар хулан девлет ва берекет вуйибдин гьарур гъаври духьну ккунду», – аьлава гъапIнийи Назима Уьлчибеговайи.
