Гъийин девриъ дагълу халкьарин улихь гьял апIбаз ккилигурайи месэлйирин кьадарну вари жямяаьтлугъдик гъалабулугъвал кипра. Жямяаьтлугъдин дуланажагъ улихьна гъабхбан, яшайишдин ужудар шартIар яратмиш апIбан бадали, гьюкуматдин улихь-кIулихь хьайидари хайлин зегьмет зигура, амма фукьан зегьмет гъизигишра, агьалйирин вари игьтияжар сабси гьуркIуз шуладар.
Агьалйирин яшайишдин шартIар ужу апIбан бадали, дурарин улихь ужур, жавабдарвал кайи инсанра духьну ккунду. Дагъустандин Огни шагьриъ арайиз дуфнайи учIру месэлйир анжагъ гьацир касдихьантIан гьял апIуз хьибдар.
19-пи мартдиъ «Дагъустандин Огни шагьур» шагьрин округдин главайин вазифйир тамам апIрурди Жалалудин Аьлирзаев дерккнийи. Му касди, кIваантIан агьалйирин яшайишдин шартIар ужу апIбан зиин зегьмет зигури, мюгькам гамар алдагъна. Дугъу чан ляхин штухъди тямин апIбакан ва рякъяр къайдайиз хуваликан вуйи шагьристанарин тIалабар тамам апIувалилан ккебгъну. Шагьрин агьалйириз убхъру штун гьякьнаан игьтияж айивал фикриз гъадабгъну, гъи Жалалудин Аьлирзаевдин жягьтлувалиинди штухъди тямин апIру гъурулушар аьхю манзилнаъди зигура, рякъяр рас апIбан ляхнаризра дикъатлу фикир тувра.
– Жалалудин Исмяилович, гъийин йигъан хайлин ватанагьлийири чпин улхбариъ гьамусяаьт улихь-кIулихь хьайи гьякимариин ва дурари апIурайи ляхнариин чпин хъугъ’вал илимдруваликан кIура. Гьаму девриъ шагьрин округдин кIулиъ айи касди чав фуну терефнахъанди улупну ккунду, думу фицир духьну ккунду?
– Ужуб суал ву. Ихь аьхю абйирилан мина гъубзнайи мисалиъ дупна: «Хялар гъюруган, хуларин урнар арццру». Хулан авадлугъвал гъябкъиган, хялари, му хулан эйси фуж ву кIури, гьерхри шуйи… Хулан ва хизандин, гьюкуматдин кIулиъ айир гьаммишан варидариз нумуна вуди ккунду. Му вазифа фукьан вушра жавабдарвал айиб ву. Чав апIурайи ляхнихьна инсан гьарвахтна марццивал ади янашмиш шули ва кIваантIан ляхин апIури гъахьиш, дугъан ляхинра улихь гъябгъиди. Мициб гъуллугъниина гьаму ляхин кIулиз адабгъуз шлу кастIан дуфну ккундар. Узу мина гъафнура вуза ва ляхинра апIидиза. Гъийин йигъан йиз улихь хьайи сифтейин вазифйир – инсанарин тIалабар тамам апIувал вуйиз, хъасин имбуну ляхнар.
Инсанар ужуди дуланмиш хьпан бадали, дурар ужудар рякъярихъди, марцци штухъди, ляхнихъди тямин дапIну ккунду. Ухьу мицдар гъуллугъариз анжагъ халкьдин метлебар тамам апIуз гъюрайидар вухьа, жвуван метлебарихъ хъуркьуз ваъ. Му шагьриъ йицIуд йисариинди дуланмиш шулайи инсанарихьан гьамусра саб жерге месэлйир гьял апIуз дубхьнадар, гьаддиз дурарин гьюкмихьна вуйи ихтибарвал дудубгнайивалра гьамдихъди аьлакьалу апIуз шулу. Му месэлайин гьякьнаан узуз хайлин ватанагьлийири чпин фикрар ачухъ гъапIну.
– Дагъустандин Огни шагьриъ чарасуз гьял дапIну ккуни месэлйир фицдар ву?
– Инсанарин гьял дапIну адру месэлйирин гизаф пай жилихъди аьлакьалу ву. Гъи гьарсар кьувватлу касди, 49 йисаз кIури, вари жилар гектарариинди масу гъадагъну, чпин хусусиятназ илтIикIнайиваликан аьгъяхьуз. Гъи дурар аьхю кьиматариан инсанариз пай дапIну гъитна. Масу тувнайи жилин участокариин хулар дивна. Хъа инсанариз чпи дивнайи хуларин кIанккан тина шид гъябгъюрайи турбйир дизигнайиваликан хабар ади гъабхьундар. Гьамус штун месэла учIру гъабхьиган ва жиликкан гъягъюрайи турбйир марцц апIуз хъюгънайиган, му ляхин ашкар гъабхьну. Хулар дивнайи инсанарин улихь гъи гьял дапIну ккуни аьхю месэла дийибгъна – фици хуларин исккан тина гъягъюрайи турбйир рас апIуруш. Магьа гъийин гьякимарин ихь инсанарихьна вуйи янашмиш’вал!
Дагъустандин Огнийиъ саб тIуб иливуз йишв, саб лазим вуйи идара дивузкьан жилин чIукI имдар. Гележегдиъ саб завод диври гъахьишра, жилар агуз читинди хьибди. Хъа му месэлйир учхьан шлу къайдайиинди гьял апIидича.
Сабпи нубатнаъди гьял дапIну ккуни месэла – Дагъустандин Огни шагьур штухъди тямин апIувал ву. Гьаз гъапиш шид – варибдин кIул ва дюн’яйиин али вари чIивишнан уьмрин ва артмиш’валин бина ву. Думу инсандин яшайишдин гьарсаб цирклиъ яркьуди ишлетмиш апIура. Гьамусяаьт Дагъустандин Огни шагьрин агьалйир штухъди тямин апIбан вазифйир кIулиз адагъувал Максим Адамовдиина ихтибар дапIнача. Шагьриъ «Водоканал» МУП идара яратмиш гъапIунча. Максим Таривердиевич ужур пишекар кас ву, ва дугъу штухъди тямин апIбан ляхнар дюз къайдайиинди кIули гъахура. Штар марцц апIру гъурулушар диврача ва штухъди тямин апIбаз тялукь вуйи месэлйира гьял апIурача. Иншаллагь, учу гъапи гафар ва тамам апIуз хъюгънайи ляхнар кIулиз адагъидича.
Шагьрин кьюб кIуру читин месэла – рякъаринуб ву. Магьа ццийин йисан шагьрин миржиб кючейиин асфальт улубзуз планлашмиш дапIнача, ва му терефнаан хайлин ляхнар тамамра гъапIунча.
Гъи Дагъустандин Огни шагьрин глава узу вуйиган, узу идара апIурайи шагьур кюкдин багъси ккабалгуз фикрар айиз. Думу йиз метлеб вуйиз – узлан тина ужуб шил гъибтувал.
* * *
Жалалудин Аьлирзаевдин Дагъ.Огни шагьур ккабалгуз, дугъриданра, аьхю кьастар а, ихь жямяаьт бадали дугъу аьхю зегьметра зигура. Гъачай, варидари сатIиди гьаму касдиз кюмек апIухьа ва лихуз мумкинвал тувурхьа, гьюрматлу Дагъ. Огни шагьрин жямяаьт. Ухьу ихь гележегдикан, арайиз гъюрайи жигьил насларикан фикир дапIну ккунду. Гъи ухьуз рябкъюрайиганси, швнуд йисариинди гьял дарапIди дирчнайи месэлйирра Жалалудин Исмяиловичди гьял апIура ва чан ляхин дикъатлуди кIули гъабхура. Ихь терефнаан дугъаз ккуни кюмек – ихь саламатвал ва чаин хъугъ’вал апIувал ву, имбу ляхнар дугъу чав тамам апIиди. Ухьу ихь шагьур алчагъ касарин хилиъ идрипуз чалишмиш духьну ккунду. Гашун жанавар дина гъафиш, гъи апIурайи ляхнар сабкьан ихь улариз рякъидар.
