Табасаран дишагьлийир вари дюн’яйиз халачйириинди машгьур гъахьну. Табасаран вуза гъапиган, имбу халкьарин вакиларин фикриз сабпи нубатнаъди халачи гъюри шулу. Газат урхурайидар дишагьлийирин Йигъан гъаншариъ, зат яваш дарди, гьамусяаьтдира халачи убхурайи табасаран дишагьли Рима Агъабеговайихъди таниш апIуз ккун гъабхьунзуз.

 

Рима Агъабегова Хив райондин ГъуштIларин гъулаъ гизаф бицIидар айи Мирзакеримдинна Жюмъайин хизандиъ бабкан гъахьну. Гьеле бицIи вахтнахъан мина Римайин халачи убхуз юкIв хъайи, амма аьхюну чйир айивализ лигну, дадайи думу халачийихъ дитри гъахьундар. Гьаци вушра, 13-14 йисарин яшариъ айи вахтна Римайи, ижми ният дапIну, халачи убхуз, думу ккибикIуз ва дидихъ дапIну ккуни имбуну вари ляхнарра ужуди гъудургъну.

«Узу ич хизандиъ кьяланур риш вуйза, гьаддиз хулан ляхнар апIуб ва узутIан бицIину чвйир-чйириз лигуб уз’ин алийи, хъа дадайихъди халачийихъ деърудар аьхюну чйир вуйи. Гьаддиз дуркьарихъ думукьан гизаф деур дарза. 2000-пи йисан Хив райондин Асккан Яракк гъулан агьали Загьирбегахъди ич хизан ккебгъунча. Сижар лезги вуйиз, гьаддиз дугъаз ихь халачйирик кайиб ужуди аьгъдайи. Гьаци вушра, сатIиди деъри, учу хайлин халачйир, жвувазси, пулихъ жарадаризра гъурхунча. Магьа, Сюгют гъулаъ яшамиш шули, сарун 10 йис вуйич. Мушваъра дуркьаригъ халачи, гьалав гъядарди зат гъибтударза. Саб ражари 6 дишагьлийи сатIиди 6 метр яркьушин ва 8 метр ярхишин айи, табшуругъ дапIнайи гугнан гьалавра гъубхунча. Фукьан вушра жара бицIи халачйир, гьалварра пулихъ урхури гъахьунза»,

– кIура Рима Агъабеговайи.

Римайин уьмрин юлдаш Загьирбег «Табасарандин нурар» газатдин ужур дустра ву. Дугъу Чечен Республикайиъ гъуллугъ апIура, хъа Рима, аьдати кейвани, хизан уьбхюри, чан веледарихъди гъулаъ яшамиш шула.

«Узуси, йиз жилирра жвуван хили гъурху халачйириин гизаф юкIв алир ву. Эгер узу саб халачикьан масу тувурхьа гъапиш, дишлади узуз: «Жвуву гъубху халачи масу тувру хпир шулин?» – кIуру.

Жилир хулаъ адаршра, узу 6 ккитру хюни, 40-рихьна чарвйирра уьрхюраза. Дураризра дилигну, хулан ляхнарра дапIну, халачайихъ деузра вахт гъубзразуз. Йигъан 15-20 раж йивури, 3 вазлин арайиъ халачи гъядабтIури шулза. Магьа гьаму гъулаъ айидарикан халачйир урхури имбудар 3-4 дишагьлитIан дарча. Учу Дербентдиан мурслар масу гъадагъну хруган, дурари учуз, гьамусра халачйир урхура кIури, начар ккаъри шулу. Хъа баладар. Дурар гъузри чпиз гьаци кIури, хъа учу учуз халачйир урхидича», – гъапнийи Рима Агъабеговайи.

Аьхиримжи вахтари, ихь хилин халачйирихъ гьюкуматдин халачйир гьюдюхюрача кIури, мялуматарра ерхьури шулу. Гьаз вуш, жвуван зегьмет жвуву ужуз апIури, ухьу урхурайи гьалварихъ ерийин думукьан ужудар дару халачйир гьюдюхру аьдат абхъна. Му месэлайин гьякьнаанра йиз сюгьбатчийи чан фикрар ачухъ гъапIнийи.

«Магьа вахт-вахтарик Дербентдиз гъягъюри шулза. Табасаран дишагьлийир, Дербентдиъ халачйир туврайи магазнариъ ихь хилин халачйир гьюкуматдиндарихъ гьюдюхюруш гьерхри, гъюри шулу. Хъа туканарин эйсйири гьапIра? Чпин халачи заан кьиматнанубси гьисаб апIури, ихьубдиз лап асккан кьимат тувра. Натижайиъ гьюкуматдин саб тягьярин халачийихъ ихь 4-5 гьалав тувра. Хъасин думу гьалвар ресторанариъ, кафйириъ, уччвушназ кIури, жиликк ккирчра. КацIнайи, чIатан дуфнайи ликариинди думу халачйириин лицури инсанар гъяркъиган, жвуван хилариинди гъизигу зегьмет, гьяспикк ккадарди, гьамци ликарикк ккипнайиган, кIваз аьзият шулу»,

– кIваин гъапIнийи Рима Агъабеговайи.

Рима Агъабеговайин гафар гьякьлудар ву. Гьаз ухьу ихь дишагьлийирин юкьв дубцну, жандиз аьзият тувну гъизигу зегьмет гьамкьан ужуз дапIна? Ухьу ихь гъизигу зегьметнан гъаразнаъ фила хьиди?