Вахтназ вуди Дагъустандин Главайин вазифйир тамам апIурайи Сергей Меликов 17-19-пи апрелиъ Кьибла Дагъустандин районариз гъушну. Учв гъушу районариъ дугъу яшайишдинна экономикайин ва туриствалин мяна айи цирклариз артухъси фикир тувну.

 

Сергей Меликов Табасаран райондиъ

 

Апрелин 17-пи йигъан Сергей Меликов Табасаран райондиз гъафну. Багьалу хялижв кьабул апIури, Ургур чвуччвун ва сар чуччун гъалайиин гьатIабццнайи майдандиин райондин культурайин хуларин гъуллугъчйири, халкьдин сяняаьткарвалин устадари халачйир, гакIвлин муччврар, ругдин гъабар, хьайин мурслар, хьайин атIнар, чпи хилариинди гьязур дапIнайи жара шей’ар улупну. Халачйир гьясил апIбиин машгъул духьнайи сар дилаварчийи Сергей Меликовдикан халачйирин гьясиллувал артмиш апIбаз кюмек тувувал ккун гъапIнийи. «Советарин Союздин девриъ халачи убхуз улупру мектебар айи, гъира халачйир урхуз улупурача, амма гъурху халачйир масу тувбан месэла лап учIруди дийибгъна. Москвайиъ, Шанхайдиъ, Германияйиъ ва жара йишвариъ ужудар выставкйириз учу гьясил апIурайи сурсат адабгъувал важиблу ву. Советарин девриъ гьацдар серенжемариъ табасаран дишагьлийири гъурху халачйирра иштирак шуйи, дицисдар выставкйириз ихь делегацйир гьаувал, халачйир хьади гъягъювал лазим ву. Табасаран халачйириз муштарйир а. Мидланра савайи, табасаран халачйирин кюгьне кишрйир, чешнйир, рангар европайин гьясиллувалин компанйири ишлетмиш апIура», – къайд гъапIну дилаварчи касди. Сергей Меликовди йишв’ин лазим вуйи табшуругъар ва халачичивалин цирклиз кюмек апIуз гаф тувнийи.

Табасаран райондиз туристар жалб апIбакан улхури, региондин главайи туристар кьабул апIуз хулар, ужудар рякъяр тикмиш дапIну ккуниваликан, дурариз лайикьлу шартIар лазим вуйиваликан гъапнийи.

Сергей Меликов вари Дагъустандиъ машгьур дубхьнайи Хянгъярин Рибчрариинара гъушну.

Дагъустандин кIулиъ айир, учв гъушу гьарсаб райондиъси, Табасаран райондиъра агьалйирин сагъламвалин месэлйир фици гьял апIураш ахтармиш апIбан бадали, райондин кьялан больницайизра гъушнийи. Дугъу больница медицинайин лазим вуйи авадлугъарихъди фици тямин дапIнаш гъилигну. Больница деврин тIалабариз жаваб тувру авадлугъарихъди тямин дапIна, душваъ рентген-кабинетди, цифровой маммографди, биохимия-йин, клиникайин, бактериологияйин лабораторйири, агьалйирин сагъламвал за апIру жара кабинетари ляхин апIура, улихьнаси дубхнайи компьютерин цIийи томограф либхуз гьязурди а.

 

Натижйир

 

Вахтназ вуди Дагъустандин кIулиъ айирин вазифйир тамам апIурайи Сергей Меликов Табасаран райондин яшайишдинна экономикайин аьгьвалатнахъди таниш гъахьну ва тялукь министерствйириз саб жерге табшуругъар тувну.

1. Ургур чвуччвун ва сар чуччун гъалайин багахь хьайи ярквран фонднаъ айи 35000 квадратдин метр жил, деврин тIалабариз гъилигу туриствалин комплекс тикмиш апIбан бадали, Хючнаарин гъулан советдин администрацияйин дахилназ тувувал.
2. Хючна гъул яркьу апIбан бадали, ярквран фонднан 22000 квадратдин метр жил тувбан месэла гьял апIувал.
3. Дербент шагьрин Нарин-гъалайилан ккебгъну, Табасаран райондин Дарвагъ, Зил, ГьепIил гъулар, Хючна гъулаъ айи Ургур чвуччвун ва сар чуччун гъала, Къужник гъулаъ айи табиаьтдин гъяд, Шилла ва Гъулли гъуларин арайиъ айи гакIвлин гъядра дахил шлуганси, туриствалин маршрут ккивувал.
4. ХустIил гъулаъ айи гирами Дюрхъналан ккебгъну, минара али мист ерлешмиш дубхьнайи Жвулли гъулаз, устаз Хюрккарин Сиражудин Эфендийин хал-музей айи Хюриккна диндихъди аьлакьалу туриствалин жара маршрут ачмиш апIувал.
5. Халачачивалин цирклиан:
а) Дагъустан Республикайин делегацйир Урусатдиъ ва харижи уьлк-йириъ кIули гъягъру выставкйириъ иштирак шули, табасаран халачйир ва хиларихьди гьясил гъапIу жюрбежюр шей’ар улупувал;
б) Дагъустан Республикайин аьтрафариин вари Урусатдин ва вари халкьарин выставкйир гъахувал;
в) Дагъустан Республикайин аьдати милли сяняаьткарвалар артмиш апIбан программайиъ «Хилин халачичивал» подпрограмма ясана хусуси программа кьабул апIувал.
6. Табасаран райондин Хючна гъулаъ йигъандин арайиъ 100 аьзарлу кьабул апIуз шлу поликлиника тикмиш апIувал.
7. Гъулан мяишатдин артмиш’вал кьяляхъ зигурайиб райондиъ гъулан мяишатдин техникайин кьитвал айивал, техника йирси дубхьнайивал ву. Айи аьгьвалат къайдайиз хпан бадали, райондиъ МТС арайиз хувал.
8. Бистнариз шид тувбан бадали, Къужник гъул’ан Мягьрягъна шид зигувал. Душваъ 1200 гектар жилиин деврин цIийи технологйириинди шид тувру тIумтIин багълар кивувал.

Гьаму зиихъ ктуху месэлйир гьял апIували Табасаран райондин экономикайин артмиш’валик гьяракат кипди, уч апIурайи налогарин кьадарра артухъ хьиди, 3000 касдиз цIийи лихру йишвар арайиз хиди.

 

Сергей Меликов Хив райондиъ

 

19-пи апрелиъ Сергей Меликов Хив райондиз гъафнийи.
Сифте нубатнаъди республикайин Глава, дявдин майднариъ уьмрихъ мягьрум гъахьи ватандашарин гьюрмат уьбхюри, дурар кIваина хпан метлебниинди райцентриъ Гъалибвалин паркдиз гъушну, ва дугъу «Лизи кьарнийир» ядигарихъ кюкйир дивну.

Къайд дапIну ккундуки, Гъалибвалин Йигъаз тялукь вуди республикайиъ «КIваин уьрхбан вахта» ачмиш апIури, му йигъан Хиварин уьмуми образование тувру мектебдиъ урхурайидари, дявдин иштиракчйирин суратарра хьади, паркдиъ серенжем кIули гъубхну. Дурарикан гьарсари Сергей Меликовдиз чпин абйирин гьунарарикан ктибтну.
Паркдиъ С.Меликов райондин агьалйирихъдира гюрюшмиш гъахьну. Агьалйирин суалариз жаваб туври, дугъу райондин кIулиъ айидари йишвариин агьалйирин уьмур мублагъ апIбан метлебниинди за гъапIу гьарсаб месэлайин тереф уьбхюз учв гьязур вуйивал субут гъапIну.

Паркдиъ учIвру йишвахь му йигъан халачйирин выставкара тешкил дапIнайи. Табасаран дишагьлийирин хилин халачйирин ерийиз заан кьимат тувну, Сергей Меликовди дурар рынокдин яркьу майднариз адагъбан рякъюъ кюмек апIузра гаф тувну.

Дуфнайи хялар Урусатдин халкьарин аьдати культурайин центриъ дагълуйирин милли аьдатарихъди, тарихнахъди ва хурагарихъди таниш гъапIнийи.
Мушваъ РД-йин Главайиз Мажвгларин мектебдин мялим Загьирбег Юзбеговди дизигнайи Сергей Меликовдин суратра пешкеш гъапIну. Чан терефнаан Сергей Меликовди маракьлу экскурсия гъубху гьарсар касдиз, райондин жумарт агьал-йириз чухсагъул мялум гъапIну.

Сергей Меликов му йигъан Хив райондиъ тикмиш апIурайи никк ва никкдин сурсатар гьясил апIбан заводдизра гъушну. Улупнайи инвестиц-йирин майдандин уьмуми кьимат 240 млн ву. Улупнайи вахтназ заводдин асас тикилишар тикмиш дапIна, ду-шваз акв, шид дизигна, рякъ ккивна. Инвестор Зарета Фатялиевайи субут апIурайиганси, завод дурари ццийин йисан аьхирариз ачмиш апIбанди ву. Думуган заводдиъ багахьлу гъуларин саки 80 кас ляхнихъди тямин апIру мумкинвал хьибди.

– Гъулар артмиш апIури, йишвариина инвестицйир жалб апIурайи касариз кюмек тувуз узу гьязур вуза. Райондин глава Ярмет Ярметовдихъди гъубху сюгьбатнаан учву багъри Асккан АрхъитI гъулаъ деврин тIалабариз жаваб тувру бицIидарин бахчара дивнайиб мялум вузуз. Му такабур ляхин ву, – гъапну Меликовди, инвесторихьинди илтIикIну.
Мушваъ С.Меликовдихъди гъабхьи гюрюшдиъ, гъулаъ айи читинваларикан улхури, ерли агьалйири чпиз гъулан мяишат артмиш апIбаъ штун игьтияж айиваликан гъапнийи.

– Райондин главайира му месэлайикан дупназуз. Думу гьял апIбан бадали, гъулан багхьан тина ахмиш шулайи нир’ин бицIи гидроэлектростанция тикмиш дапIну ккунду. Пишекрари месэла ва мумкинвалар ахтармиш апIура. Му месэла сад йигъандин арайиъ гьял апIуз удукьруб дар: штун кьувват, гъурулушдин схема ва хайлин жара терефар ахтармиш апIуб лазим ву. Месэла гюзчиваликк ккайич, – аьлава гъапIну С.Меликовди. Вари гъуландарин терефнаан гъулан агъсакъали республикайин гьюкмин кIулиъ айидариз чухсагъул мялум гъапIну.

 

Агьалйирин умудар ва теклифар…

 

Айдабег Мазов, ГъуштIларин мектебдин директор, жямяаьтлугъ кас: «Республикайин гьюкмин кIулиъ айидари гъулариз тялукь эгьемият тувувал, шаксуз, мубарак ляхин ву. Натижйирра шлувалиин инанмиш вуза.

Саб ГъуштIларин гъулкан гъапиш, гъуландари табиаьтдин газракан мянфяаьт ктабгъури хайлин йисар ву. Ккудубшу йисан гъулаз асфальтдин ужуб рякъра тикмиш дапIна. Деврин мектеб, культурайин ужагъар, жигьилариз спортдиин машгъул хьуз ужуб спортзал, футболин майдан учуз ачуз. Гьамусяаьт ич гъулаъ анжагъ штуз игьтияж а, хъа, мялум вуйиси, цци му метлебаризра пулин дакьатар жара дапIна. Йисан аьхирариз гъулаъ убхъру шид шлувалик умуд киврача. Вари гъуландарин терефнаан учуз яшайишдин тялукь гъулайвалар яратмиш апIбаз РД-йин Главайиз, гьарсаб читинвалиъ ич гъуллугънаъ дийигъуз гьязур вуйи ич гъулажви Нюсрет Уьмаровдиз чухсагъул кIураза».

Загьирбег Юзбегов ва Мейлан Нежефов, Мажвгул гъулан вакилар: «Гьякьикьатди субут апIурайиганси, гъулар артмиш апIбаз аьхиримжи вахтна эгьемият тувра.
Учу гъи, Сергей Аьлимович райондиз гъюрайивалихъди аьлакьалу вуди, райондин ЦТКНР-диъ ич урхурайидарин яратмишарин саб бицIи выставкара тешкил гъапIунча. Гьяйифки, учуз машна-машди хялариз ич бицIидарин удукьуваларикан яркьуди ктибтру мумкинвал гъабхьундарчуз, хъа ра-йондин кIулиъ айидари ич терефнаан дугъаз учу гъизигу чан сурат пешкеш апIбиин рази вуча.

Гъулан месэлйирикан, Сергей Меликовдихьна вуйи теклифарикан гъапиш, Мажвгул гъулаъ штухъди гъагъи аьгьвалат арайиз дуфна. Сач хьадан вазари учу, багахьлу гъулариз буржназ шид гъадабгъуз гъягъюрайидарси, рякъяриъ айча. Цци му месэла гьял апIуз саб жерге дигиш’валар ва мумкинвалар шулу кIура… Умуд киврача…».