«Табасарандин нурар» газат урхурайи саб жерге касарин тIалабниинди, 2021-пи йисандин ухнарин календарь хътапIураза. Хюрикк гъулан агьали, ухнарин календарин аьяндар Ражаб Мягьямедовдихъди улихьна йисари гюрюшмиш гъахьиган, узу му макьала гъибикIнийза. Гьамус думу кьаби духьна (дугъан яш 92 йис ву). Му жюрейин макьалйир улихьна йисарира «Табасарандин нурар» газатдиъ чап апIури гъахьну.
Ражаб Мягьямедовди, ухнарин календарикан чан фикрар кIури, «Табасарандин нурар» газатдин редакцияйиъ лихурайидарин фикир газатдин машариъ улихьган чап гъапIу ухнарин календариъ текрар шулайи саб бязи камивалариина жалб апIура.
Ухнарин календариинди йискьубаъ 364-365 йигъ ади шулу, хъа гьамусдиз газатдиъ чап апIурайи календариъ йигъар гьуркIрадар. Думу календариинди йис-кьубаъ айидар анжагъ 302 йигътIан дар. Йискьубаъ йигъар гьудруркIувалин себеб гьадму вуки, думу календариинди гьисабнаъ адру йигъар 72-тIан дар. Дурар 124 йигъ духьну ккунду. Ухнарин йигъар гьисаб апIбаъра саб бязи гъалатIар деетна.
Агьли касдин фикриинди, йискьубаъ 10 ухин шулу, хъа гьар ухниъ 12 йигъ ади шулу. Сабпи ухин цIижан ву. ЦIижандин сабпи йигъ гьербе дубхьну ккунду. Думу йигъ январь вазлин 16-23-пи йигъарикан сабдиин алабхъуру. Аьхиримжи ухин думуркIин ву.
Мидланра гъайри, йискьубаъ гьисабнаъ адру йигъарра а, хьадан ва кьюрдун ухнарин жа-жаради: 62 йигъ кьюрдун ухнарихъди, 62 – хьадан ухнарихъди шула. Эгер февралин ваз 29 йигъ айиб вуди гъабхьиш, кьюрдун ухнариин сабсан йигъ иливуру. Вари гьисабнаъ адру йигъарин кьадар 124-125 шулу. Ражаб Мягьямедовди дюзмиш гъапIу ухнарин календариинди, 2021-пи йисандин ухнарин календарь гьамциб дубхьну ккунду.
Сабпи гьацI
1. ЦIижан – 20-пи январь – 31-пи январь.
2. Туршан – 1-пи февраль – 12-пи февраль.
3. Куршан – 13-пи февраль – 24-пи февраль.
4. Хяллин – 25-пи февраль – 8-пи март.
5. Дакьракьин – 9-пи март – 20-пи март.
6. Мулухдин – 21-пи март – 1-пи апрель.
7. Хилин – 2-пи апрель – 13-пи апрель.
8. Даркъван – 14-пи апрель – 25-пи апрель.
9. Иран – 26-пи апрель – 7-пи май.
10. ДумуркIин – 8-пи май – 19-пи май.
2021-пи йисан кьюрдун ухнар майдин вазлин 19-пи йигъан ккудукIну. Хъасин гьисабнаъ адру йигъар ккергъну. Дурарин кьадар, ухьу гъапиганси, 62 йигъ ву. Майдин вазлин 20-пи йигълан хъюгъну, гьисабнаъ адру 62 йигъ гьисаб апIуру. Июлин 1-пи йигъан гьисабнаъ адру йигъар ккудукIуру.
Кьюбпи гьацI
Кьюрдун ухнарихъди хъайи гьисабнаъ адру йигъар июль вазлин 20-пи йигъан ккудукIиган, 21-пи июлилан хъюгъну, хьадан ухнар ккергъру. Думу йигъ думуркIин ухнин садпи йигъси гьисаб шулу.
1. ДумуркIин – 2-пи август – 13-пи август.
2. Иран – 14-пи август – 25-пи август.
3. Даркъван – 26-пи август – 6-пи сентябрь.
4. Хилин – 7-пи сентябрь – 18 сентябрь.
5. Мулух – 19-пи сентябрь – 30-пи сентябрь.
6. Дакьракьин – 1-пи октябрь – 12-пи октябрь.
7. Хяллин – 13-пи октябрь – 24-пи октябрь.
8. Куршан – 25-пи октябрь – 5-пи ноябрь.
9. Туршан – 6-пи ноябрь – 17-пи ноябрь.
10. Чвулин ЦIижан – 18-пи ноябрь – 29-пи ноябрь.
30-пи ноябриъ гьисабнаъ адру йигъар ккергъру. Дурарин кьадар 124 йигъ ву.
Хяллин йигъари хутIлар хъаиш, ужуб мягьсул шулу. Му йигъари ацIу йифар гъапIиш, йис бегьерлуб шулу. Дакьракьин йигъари аьхъю гъабхьиш, кьунан кIарч тIубкIур, хъа мани гъабхьиш, гамуш араъ дабхъур, кIуйи аьхю абйири. Му йигъари хутIлариъ аьхю харар урзури шулу. Мулухдин йигъари изан гъапIу хутIил ижми шулу. Хилин йигъари пеълин хилинцц аьбхюзкьан мархь гъубгъиш, дюн’я авадан шулу. Даркъван йигъар хутIил хъапIуз ужудар йигъар ву. Му йигъари цIийи хулар элеркру гакIвлар алдатIуз хай шулдар. Иран йигъари картфар кивру, нюрх ва жара кIул али мягьсулар урзуру. Кьюрдун думуркIин йигъари хутIлиъ дукI убзуру, хъа хьадан думуркIин йигъари кIул али вари мягьсулар хъуркьру. Иран йигъари чимил уьру хьуз хъюбгъру. Даркъван йигъари жихир исккан кюлеригъра, заан кюлеригъра сабси убжуру. Хилин йигъар бегьер уч апIру вахт ву. Му йигъари хутIил хъапIиш, мягьсул ужуб шулу.
Кьюрдун мулухдин йигъари алдатIу тIуларин арчил 5 йисан, хъа хьадан мулухдин йигъари алдатIу тIуларин арчил – 7 йисан гъубзру. Мулухдин йигъари бакришнариз гакIвлар алдатIиш, дурарик камк даршул, гьадмуган хьадра ккудубкIуру. Дакьракьин йигъар гадар апIрудар ву. Му йигъари гъапIу чIуру хударин мер учIвруб шулу, ва думу 3-4 йисан ишлетмиш апIуз шлу гьялнаъ гъубзу.
Куршан йигъар рягънариъ кьюрдуз хю рябгъру вахт ву. Чвлин цIижандиъ хутIил хъапIиш, руг гъюдлиди гъубзру. Туршан ва цIижан йигъар улукьувал инсанариз рягънин залднар мирккли дисувалиинди аьгъю шули гъахьну. Кьюрдун даркъан йигъари ярквраъ кIаж кьюлан ибси адабшвур, иран йигъари ярквран ранг дигиш шул. ДумуркIин йигъари гьаригъ кIаж бегьем дубкьуру.
