Узу мялимвалин пише варитIан важиблударикан, лайикьлударикан ва жавабдарвалиндарикан саб вуди гьисаб апIураза. Хайлин йисар гъушнушра, узуз мектебдиъ дарсар киву вари мялимар кIваинди шулзуз. Ва, йиз фикриан, фунур фикирлу касдира чаз аьгъювалар ва тербия туву сабпи мялимар уьмур ккудубкIайиз кIваълан гьархидар.

 

Мялимариз гизаф кьадар ужудар цIарар, тярифнан макьалйир, уьмурлугдиз вуйи гьюрмат бахш дапIна. Гъи, ухьуз рябкъюри, девирра гьюдюхюра, гьаддихъди сабси – мектебра. Деврин мялимарин уьмурра жямяаьтлугъдин гьяракатарихъди дигиш шула. Гъи педагогдин пишейи, заан дережайин аьгъюваларихъди сабси, рюгьнан кьувват, сабурлувал, дирбаш’вал ккун апIура. Му пишейиъ алахьурайи читинвалариз ва гъагъивализ дилигди, мялимвал ктабгъурайи жигьилар айивалиин рази дархьиди гъузуз шулдар. Ва, инсан алахъну, дугъахъди сюгьбат апIбан кьяляхъ, думу чан кIваъ айи пишейин эйси духьнайивалин, жвуван мумкинвалар чаз ккуни ляхниъ ишлетмиш апIурайивалин, жямяаьтлугъдиз думу гьюрматлу ва хайирлу кас вуйивалин гъавриъ шулу. Гьацдар инсанарикан сар Табасаран райондин Дарвагъ гъулан мектебдиъ тарихнан дарсар киврайи Нурлан Исмяилов ву.

Нурлан Исмяилов Табасаран райондин Дарвагъ гъулаъ бабакан гъахьну. 1996-пи йисан багъри гъулан мектеб ккудубкIну, думу Москва шагьриъ социальный университетдин «Регионоведение» факультетдик урхуз кучIвру. 2001-пи йисан университетдин диплом гъадабгъбан кьяляхъ, думу ватандин улихь чан буржи тамам апIуз армияйиз гъягъюру, ва гьадушв’ан гъафиган, 2003-пи йисан Дарвагъ гъулан мектебдиъ тарихнан дарсар кивру мялимди дерккру. Мектебдиъ лихури, цци дугъан 18 йис шула.

Нурлан Дашдемировичдиз байвахтнахъан мина багъри юрдарин тарих ахтармиш апIуз ккунир вуйи. Дугъу, гъулан агьли касарихьан тарихи гьядисйирикан гьерхри, дурар дафтрарик дикIури шуйи. Багъри ватандин тарих ккунивали думу гьаму пишейихънара гъахну. Нурланди гъира Табасаран райондин тарихи йишвар, табиаьтдин ядиграр, кюгьне накьварин шибар ахтармиш апIбан ляхнар кIули гъахура.

Нурлан Исмяилов саки гьар йисан райондин ва республикайин конкурсариъра иштирак шула. Мисалназ, 2016-пи йисан думу райондин дережайин «ВаритIан ужур мялим» конкурсдин пешкешнан йишван сагьиб гъахьну, улихьна йисан гъабхьи «Йиз Дагъустан, йиз Табасаран» кадрйирин конкурсдиъ сабпи йицIур гъалибчийин гьисабнаъ а, гъябгъюрайи йисан, «ВаритIан ужудар мялимар» кIуру федеральный программайин конкурсдиъ гъалиб духьну, 200 агъзур манатдин грант гъазанмиш гъапIну. Му программайиин биналамиш духьну, гьарсаб региондиъ варитIан ужударсдар мялимар ашкар апIура. Программайин дахилнаъди ихь республикайиъра 31 мялим гъядягъну ва дурар вари грантарин сагьибар гъахьну. Мидланра гъайри, Нурлан Исмяиловди, республикайиъ «Гележегдин мялим» кIуру образованиейин милли проект кIули гъабхурайидарин теклифниинди, Дагъустандин мектебариъ тарихнан дарсарин мялимариз мастер-классдин дарсар кивра.

«Узуз багъри райондин ва дагълу гъуларин мектебариъ деврин шартIар, аьхю шагьрарин мектебариъси, мялимариз гъулай шартIар ва мумкинвалар адрувалин фикир кади шулзуз. Мялимариз, хъа асас вуди, му пише тазади гъадабгъну, ляхнихъ хъюгърайидариз, бицIи маважиб кайивали чпин хизанар уьрхюз гизаф читинвалар арайиз хуру. Гьаци вушра, узу мялимвалин пише адлу ва жавабдарвалин пишеси гьисаб апIураза. Хайлин йиз ученикар, тарихнан мялимвалин пише кадабгъну, военный гъуллугъариъ лихуз гъушну, швнур-сар лайикьлу офицерар гъахьну. Дурари, ватандиз чпин вафалувал улупури, зегьмет зигура. Му ляхник йиз пайра кайивализ лигну, дамагъ дарапIди гъузуз шулдарзухьан. 2013-пи йисан мектебдиъ йиз хиликк ккайи класс выпускной вуйи. Думуган 11-пи классдиъ айидар 11 бай вуйи. Узу тербияламиш дапIну мектебдиан деету 11 бай гъира кIваълан гьархрадарзуз. Дурари варидари ужудар вузар ктагъну, гьамус жюрбежюр пишекрар духьну, лихура. Учу мани аьлакьйир уьрхюрача», – кIура мялимди.

Нурлан Исмяиловдин фикриинди, бицIидар компьютерин тамширихьан, телефондин сюгьбатарихьан ярхла, мектебдин дарсар дургъбиин аьшкьлу апIбан бадали, хусуси метлеб айи рякъ дабгну, бицIидарихъди ляхин дапIну ккунду.

«Ихь вари бицIидар бажаранлудар вуйихь. Дурарин гьарсарин чан маракьар а. Эгер ухьу думу маракьар ишлетмиш апIури ляхин гъабхуруш, натижа жараб шулу. Фуж-вуш аьгъювалар гьадагъбахьна, тмунур – ахтармиш апIбан ляхнихьна, саспидар – гюзчивалихьна артухъ фикир айидар ву. Баяр-шубарихъди гьарсаб дарснаъ гафар апIури, аьгъювалар гъадагъували кIваъ айи вуздик пулсузди урхуз кучIвуз мумкинвал тувруваликан, аьгъювалари уьмриъ гизаф рякъяр арццруваликан кIури ккунду. Мисалназ, узу мектеб ккудубкIру йисари республикайин суйлу вузарин ужудар факультетарик аьхю кьадар пул тутурувди каудайи. Гьаддиз гизафдари коммерцияйин вузар ктагъуйи. Хъа гьамус ужудар аьгъювалар айи выпускникариз фунуб ккунудуш вуздик урхуз кучIвуз мумкинвал дубхьна. Гьаддиз узу вари йиз ученикариз сабпи нубатнаъди аьгъювалар гъадагъбахьна дих апIураза», – гъапнийи Нурлан Исмяиловди.

Ужур мялим ученикари багахьлу касси кьабул апIру, жямяаьтдин арайиъ гьюрмат айи, абйир-бабарин терефнаан ужуб кьимат тувру пишекар ву. Нурлан Исмяиловди, багъри Дарвагъ гъулан жямяаьтдинси, вари райондин агьалйирин арайиъ гьюрмат гъазанмиш дапIна. Думу РД-йин Правительствойин, РД-йин образованиейин ва илимдин министерствойин, Табасаран райондин администрацияйин терефнаан тувнайи гьюрматнан грамотйиринна дипломарин сагьиб ву. Нурлан Исмяилов РД-йин тарихнан ва обществознаниейин педагогарин Ассоциацияйин жанлу вакилра ву. Дугъу жигьил мялимариз методикайин планар, дарс кивбан къайда улупру мастер-классар гъахура. Нурландин кIваъ, «ВаритIан ужур мялим» федеральный конкурсдиъ гъалиб духьну, ихь республикайин мялимар хъана заан дапIну, Дагъустандиз гъалибвал хьади гъюбан кьаст а. Гъит дугъан кIваъ айи метлебар кIулиз удучIври.