Инсандин уьмриъ варитIан асас йишв билигди бисура. Эгер инсандиз урхуз-бикIуз аьгъдарш, дугъан уьмриъ затра артмиш’вал шулдар. Гьаму девриъ, велед бицIидимиди, яна 3-4 йисандин яшар гъахьиси, абйир-бабари дугъаз урхуз-бикIуз улупура, фицики гележег илимлу инсанарикан асиллу ву. 

 

 

Хъа бицIир мектебдиз гъушиган, дугъан дарсар урхбахъ юкIв хьуз гьевес капIру мялимар лазим ву. Саспиган гьацдар «мялимар» алахьуруки, чпи гьаз мектебдиъ лихурайидар вуш хабаркьан адрудар. Хъа саспидар гьеле чпи бабкан шлуган мялимар хьуз гъахьидарстар шулу. Дурариз мектеб жвуван халси, хъа урхурайи баяр-шубар – багъри веледарси ккунду. Гъи йиз макьалайиъ гаф-чIал халис мялимдикан, Дербент райондин Рубас гъулан кьялан мектебдин директор Салават Мусаевдикан гъябгъиди.

Салават Гьяжиевич Мусаев 1963-пи йисан Хив райондин Заан Яракк гъулаъ мялимдин хизандиъ бабкан гъахьну. Юкьуд йисандин яшар гъахьихъан мина му кас мектебдихъди таниш духьнайир ву – дугъан адаш Гьяжи Мусаев гъулан мектебдин директор вуйи, ва Салават кми-кмиди адашдин ляхниз гъягъюри гъахьнийи. Адашдихъан нумуна гъадабгъури, Салават Гьяжиевичдизра мялимвалин пише лап хуш гъабхьну.
1981-пи йисан мектеб ккудубкIбалан кьяляхъ, думу Дагъустандин гьюкуматдин университетдин физикайин факультетдик урхуз кучIвру. Университет ужудар аьгъювалариинди ккудубкIну, Табасаран райондин ТIюрягъ гъулан мектебдиъ физикайин дарс киврайи мялимди лихуз хъюгъру. СацIиб вахтналан узу гьадму йисари Табасаран райондин образованиейин управлениейин кIулиъ айи Аьгьмед Насировди ТIюргъярин мектебдин директорин заместителди тяйин гъапIнийи. Хьуд йисандин арайиъ завучдин ляхинра тамам апIури ва физикайин мялимдира лихури, гьаму мектебдиъ имиза», – ктибтура Салават Мусаевди.

ТIюргъярин мектебдиъ лихбан кьяляхъ, Салават Мусаев чан хал-хизанра хъади Рубас гъулаз удучIвну гъюру. Ва мушваъ айи мектебдиъ мялимди лихуз хъюгъру. Сифте вахтари, физика дарснаан хьайи сяътар цIиб вуйивализ лигну, дугъу бабан чIалра киври шуйи. Дугъу физикайиан ва математикайиан фици дарсар киври гъахьнуш, мектебдиъ урхурайи баяр-шубарин гьаму дарсариан вуйи ужудар хъуркьувалари улупура.
«Физикайиан вари Урусатдин олимпиадайиъ иштирак гъахьи ученикра айиз. Йиз кадабгънайи пишейиан устад узу гьаму мектебдиъ гъахьну, фицики, гьамшваъ лихури, 2006-пи йисан узу Президентдин грантра гъадабгъунза, йиз ученикар саринра кюмек дарди вари Урусатдин олимпиадайиъ иштирак хьпаз лигну, «Урусатдин образованиейин гьюрматлу гъуллугъчи» кIуру ччвур тувбан кагъазра гъафниз, «Дагъустандин лайи-кьлу мялим» ччвурра тувниз. Думу саб йиз гьунар дар, вари йиз коллективдин узухьна вуйи гьюрмат ву», – кIура Рубас гъулан мектебдин директори.
Учв лихурайи коллективдин арайиъ гьюрмат айивализ лигну, Салават Гьяжиевич хайлин йисари мектебдин профкомдин председателди, 2012-пи йислан 2017-пи йисазкьан мялуматарин технологйирин цирклиан директорин заместителдира лихури гъахьну. Хъа 2017-пи йисхъанмина гъийин йигъазкьан думу Рубас гъулан кьялан мектебдин директорди лихура.

«ИкибаштIан, мектебдин директорди лихувал думукьан рягьти ляхин дар. Ляхин читинуб вушра, ужудар заместителар, мялимар ва коллектив айихъан тина хъуркьуваларра заандар шулу. Магьа, мисал вуди гъадабгъиш, сач «100 мектеб» проектдин дахилнаъди, Дербент райондин администрацияйин, мектебдин коллективдин ва гъулан жямяаьтдин кюмекниинди 1981-пи йисан тикмиш гъапIу, хъа гьамусяаьт йирси дубхьнайи мектебдин дарсар киврайи сану дарамат рас апIбан ляхнарихъ хъюгъюнча. Ич мектебдиз гьаму кюмек апIбаз Дербент райондин администрация-йизра чухсагъул пуз ккундузуз. Хъа цци кIуруш, мектебдин расвалин имбуну ляхнар давам апIбан бадали, гьамина кючмиш духьнайи ЧIвалакк гъул’ан вуйи меценат, «Волна» НИИ» АО-йин директор Велибег Гьяжиагъаевди чан терефнаан кюмек вуди 500 агъзур манат жара гъапIну. Дугъазра аьхю вуйи чухсагъул.
Улубкьурайи йисан ич мектеб «Точка роста» программайиъра иштирак хьибди. Хъа гъи йиз асас метлеб – мектебдин йирси дараматдиъ расвалин ляхнар ккудукIну, думу ляхник кипувал вуйиз», – кIура Салават Мусаевди.

Рубас гъулаъ йицIуд йис улихь, 2011-пи йисан, мектебдин гизаф уткан цIийи дараматра дивну. Салават Мусаевдин гафариинди, мушваъ гьамусяаьт урхурайидар бицIи классарин баяр-шубар ву, хъа йирси дараматдиъ 5-11-пи классариъ урхурайи баяр-шубариз дарсар кивра.
«Цци ич мектебдиъ 533 балина шуру аьгъювалар гъадагъура, гьадрарикан 224 кас бицIи классариъ урхурайидар ву. Гъул аьхюб вушра, бицIидар гизаф имдар: ляхин адрувалиан жигьил хизанар жара йишвариз кючмиш шула. Саб 10 йис улихьна мектебдиз гъюрайи бицIидарин кьадар 770-кьан вуйи, хъа гъи саки 250-рихьнакьан бицIир кам духьна.

Хъа мялимарикан улхуруш, ич мектебдиъ, узу ктарди, Президентдин грант гъадабгъу кьюрсана мялим а – Уружбег Мягьрамов (урус чIалнаан дарсар киврайи мялим) ва Шахзаде Байрамбегов (француз чIал ва ОБЖ киврайи мялим). Коллективдиъ «Уьмуми образованиейин гьюрматлу гъуллугъчи» ччвур тувнайи шубурсан мялим, кьюр «Дагъустан Республикайин образованиейин отличникар» ва юкьурсан «Дагъустан Республикайин лайикьлу мялим» ччвурнан сагьибар айич.

Мектебдиъ 66 мялимди ляхин апIура. Пуз шулу, саки вари коллектив жигьилуб ву, мектебдиъ 65 йистIан артухъ яшар духьнайидар анжагъ 3 мялимтIан адарич. Ляхниан удучIвуз ккундайидарра а, аммаки дурарин ерина гъюрудар адар. Магьа химия ва биология киврайир сар яшлу мялим ву, гьадгъазра гъузуз ккунди адар. Му дарсар кивру жигьил мялимар, я му цирклиан пише гъадабгъуз урхуз гъягъюра-йирра адарчуз. Гьятта «Земский учитель» программайииндикьан гъюрур адар, дарш, ккундучуз кIури, аьрза тувназа», – ашкар гъапIнийи чан дерди мектебдин директори.

Рубас гъулан мектебдиъ 11 миллетдин вакилари сар-сарихьна гьюрмат ади агъювалар гъадагъура. Мушваъ табасаран, лезги ва азербайжан чIалариан дарсар кивра. Гьамдихъди аьлакьалуди пуз ккундузузки, 8-11-пи ноябриъ Новосибирск шагьриъ кIули гъубшу вари халкьарин арайиъ вуйи илминна практикайин конференцияйиъ Дагъустан Республикайин терефнаан иштирак гъахьи Салават Мусаевди, жюрбежюр халкьарин вакилар вуйи урхурайидарин арайиъ дуствалин аьлакьйир уьрхюваликан, сар-сарин культурйирихьна гьюрматниинди янашмиш хьувалин шартIар мюгькам апIуваликан доклад гъурхну. Конференцияйин иштиракчйири дидиз заан кьимат тувну.

«Мектебдиъ урхурайидар абйир-бабари ужуди тербияламиш дапIнайи бицIидар вуйич. Ич мектебдиъ саб миллетдин бицIир жара миллетдинурихъди кчIихувалин дюшюшар зат айидар дарич. Баярин асас пай спортдиин машгъул духьна. Футболиан ужуб команда ачуз. Мисал вуди гъадабгъиш, футболиан Дербент райондин талитар гъахьиган, вари район саб терефнахъан, Рубас гъул – саб терефнахъан шулу. Сач мини-футболиан кIули гъушу республикайин дережайин талитариз Дербент райондиан ич бицIидарин футболин команда хъади гъушну ва дурари сабпи йишвра гъадабгъну», – дамагъ кади ктибтнийи йиз сюгьбатчийи.

Гъубзу йишваъ ктубчIвуру, дупна табасаран халкьдин абйирин мисалиъ. Салават Гьяжиевдиз гележегдиъра чав апIурайи марцци зегьметналан ужуб бегьер гъадабгъуз мумкинвалар артухъ ишри.