Гьаму йигъари республикайин СМИ-йин саб жерге сайтариъ Табасаран райондин ХустIил гъулан аьтрафариин ерлешмиш дубхьнайи, культурайин ирснан федеральный мяна айи табиаьтдин ядигар, республикайиъси хайлин жара регионариъра туристарин арайиъ машгьур дубхьнайи «Дюрхъ» абхъуваликан хабар тувнийи.

 

РД-йин культурайин ирс уьбхюрайи агентствойин пресс-гъуллугънаан туву мялуматариинди, 2020-пи йисан мартдин вазлиъ му идарайин вакилар Табасаран райондиз гъафну, ва дурари, Дюрхъян аьгьвалат ахтармиш апIбан кьяляхъ, думу инсанариз хатIа айибси гьисаб гъапIну. «Гирами хьаран» аьгьвалат техника жигьатнаанра ахтармиш апIуз лазим вуйи уьлчмйир кьабул апIувал метлеб ади, агентствойин вакилари республикайин МЧС-диз чпи гъубху ляхнин натижйирин акт хътапIну. Дюрхъян хатIалуваликан ХустIил гъулан администрацияйизра хабар дебккнийи.

Дидхъанмина кьюд йис гъубшну, амма культурайин федеральный мяна айи тарихи ядигариз республикайин терефнаан фикир туврудар гъахьундар. Аьхирки Дюрхъ абхъну.

Улихьна йигъари Дагъустандин культурайин ирс уьбхру агентствойи Табасаран райондин администрацияйин адресназ, инсанарин хатIасузвал уьбхювал метлеб вуди, Дюрхъяз инсанар гъягъювализ къадагъа апIувал ккун апIурайи кагъаз хътапIну. Багахь гележегдиъ «Дагнаследие» идарайин вакилар Табасаран райондиз гъийин йигъан Дюрхъян гьякьикьи аьгьвалат ахтармиш апIуз гъюбанди ву.

КIваин апIуз ккундучуз, Дюрхъ, Табасарандин гирами йишвси, кьялан аьсрарианмина гъийин йигъаз имбу культурайин багьалу ирснан ядигарра ву. Аьлимарин фикриинди, Дюрхъ дагълугъ мяднар исина гъушувалин натижайиъ арайиз гъафиб ву. Хьаразди учIвру йишваъ жилизди гъахурайи гъарзарин ккуру жилгъа ади гъабхьну. ХустIил гъулан агъсакъларин гафариинди, Дюрхъяъ сифте жилизди вуйи шубуб мертеба алди хьарар айи. Дурарикан кьюб ахьну, гьамус варитIан зиин илимбу хьаран халра ругдина гъарзари ккапIна.

Республикайин культурайин ирс уьбхру агентствойи учуз бегьем мялуматар тувундайи, гьаддиз ХустIил гъулан агьалйирихьна илтIикIну, Дюрхъкан дурарихьан мялуматар гъадагънийча. Гъуландарин терефнаан узухъди ХустIил гъулан администрацияйин депутатарин советдин председатель, мектебдин директор Аслан Султановди сюгьбат гъубхну.

«Дюрхъ абхъувалин хабар гьамус тарабгъну кIури, думу накь вая улихьна йигъари ваъ, гьеле гъубшу йисан чвну абхъну. Кьюд йис улихьнара, дюрхъян заълан кьюб зурба гъван ахьнийи. Думуган ич гъулан жямяаьтдихъди сатIиди Дюрхъязди ахьу гъарзар уьргъюри, хьаран айитIишв марцц дапIну, цIийи гъядрарра ккивнийча. Гьамус ахьу гъарзар улихьнаси аьхюдар дар. Ва дурарра сацIиб манишнар гъахьиган гъулан жямяаьтдихъди марцц апIуз планламиш дапIнача. Дюрхъ ич гъулан дамагъси, гирами йишвсира гьисаб апIурача. Гъулаз, Дюрхъяз лигуз аьхиримжи йисари хайлин туристар гъюз хъюгъну. Гъубшу йисан хьадан вахтна гъулаз туристар дарфи сад йигъкьан гъабхьундар. Хайлин туристар гъулаъ йишвазди гъузуйи. Узухьна хялижвди швнур-сар турист кьабул гъапIунза. Хайлиндар гъуландарин гьюрматлу дустар духьна. Гъюру йисан райондиз гъюз кьаст ади учуз бикIурайи туристарин кьадар хъана яркьу дубхьна.

Мидланра гъайри, гьар йисан ич гъуландари Дюрхъян багахь мевлюд тешкил апIуру. Гъулаз думу мажлисназ республикайин меркездианра хялар гъюру. Гъуландари ужуб аьдат арайиз гъабхну – гьар йисан мевлюд гъабхруган, гьарди чахьан шлу кепкар садакьа уч апIру ишкIиъ ирчру. Гьадушваъ 70-100 агъзурихьна пул уч шулу. Думу пул нубатнан мевлюддиз харж апIури шулча. Эгер райондиан вая республикайин дакьатарихъ дюрхъ рас апIуз пул жара дарапIиш, садакьйирин пулихъ гъядрар вушра ккивуб чарасуз лазим ву.

Улихьган ва гьамус ахьу гъарзарихьан Дюрхъ бегьемди марцц гъапIиш, хьар айибтIан аьхю хьибди. Гьюкуматдин терефнаан сацIиб кюмек дубхьну, гъваларихъан ва зиълан гъарзар адрахьруганси ижми апIуз мумкинвал гъабхьнийиш, райондиз диди аьхю хайир хибдийи. Райондин глава Мягьямед Къурбановди гьеле гъубшу йисан Дюрхъ къайдайиз дубхну ккунивалин гьякьнаан табшуругъ тувнийзуз. Мягьямед Къурбановди гъийин йигъаз дюрхъ уьбхювализ чан терефнаан хайлин кюмекар дапIна», – гъапнийи Аслан Султановди.

Улихьдин вахтари Дюрхъ диндин аьхю мяна айи йишвси гьисаб апIури, инсанар чпин дерди-балайиз кюмек абгури дина гъюри гъахьну. Думуган ва гьамус инсанарин Дюрхъяхьна вуйи янашмиш’вал фициб вуш ва динагьлийири думу ляхниз фициб кьимат тувраш гьерхри, узу Табасаран райондин имам Ансар Рамазановдихьна илтIикIунза.

«Дюрхъян тарих лап девлетуб ву. Инсанар гьадму улихьдин вахтарира кмиди чпин садакьйир хьади, саб читин вахт гъабхьиган, гьадушв’ина чпин гъудгнар апIуз гъюйи. Аьхиримжи вахтари думу йишваз туристарра гъюра. Ихь халкьдин уьмриъ Дюрхъян эгьемият гъира лап аьхюб ву. Думу йиш’вин райондин дережайин аьхю мавлидар гъахура. Инсанари дина чпи дидиснайи садакьйир хьади гъягъюру. Диндин терефнакан кIуруш, учура дидиз аьхю фикир туврача. Гьаз гъапиш, думу ихь тарихи ядигар ву. Ихь аьхю абйириланмина дуфнайи гафариинди, лап гирами инсанар думу йишваз гъюри, гьадушваъ вахт адапIури, гъудгнар, ибадат апIури гъахьну. Гъи ухьхьан дидиз фикир тутрувди гъибтуз гьичра шлуб дар. Ухькан асиллу вуйиб ухьу вари апIурахьа. Янаки, гъафи инсанариз дидкан мялумат туври, дидин тарихнакан ктибтурахьа. Инсанар Дюрхъяъ учIвиган, дурариз думу саб аьхю аьламатси гьибгъру. Гьаддиз, Дюрхъ шлубкьан уьбхюз, ухьхьан удукьру кюмек тувуз ният айихь», – гъапну Ансар Рамазановди.

Дюрхъ абхъну. Хъа думу рас апIуз гъуландариз кюмек гъюруш ва кюмекнан хил шли гьачIабккуруш, вахтну улупиди.