Макьалайин шилнаъди

 

 

2022-пи йисан 22-пи январиъ «Табасарандин нурар» газатдин 4-пи нумрайиъ чап дапIнайи чан «ГъуштIлар фужар ву – дирчвар вая сугъккар?» макьалайиъ Шихмягьямад Гьямидовди бикIура: «Гьелбетда, ихь тарихнан ва чIалнан аьлимариз, гъуштIлар дирчв’ар вуш вая сугъккар вуш, фаркь’вал адаршул. Хъа узуз, хайлин уьмур дябкънайи ва вари Табасарандихъан юкIв убгурайи гъуштIилжвуваз, му ляхин дюз алапIну ккундузуз».

Чап дапIнайи ва узу уч гъапIу материалариъ айи мялуматариинди гъуштIлар Сувакк (Сугъакк) мягьялиз дахил шули гъахьну. Думу мягьялиз гьацира Жвулли, Ургъа, Атрик, ХурсатIил, ВертIил, Яракк, Фурдагъ, Ляхла, Кьуликк, УртIил, Ккувигъ, Гъярихъ гъулар дахил шули гъахьну. Дурариз сугъккар (суваккар) кIури гъахьну.

Дирчва мягьял – Гъвандикк, Арчугъ, Чювекк, Хив, ЦIудухъ, Хирижв, Лика гъуларикан ибарат шули гъабхьну, ва дурариз дирчвар кIури гъахьну.

Дупну ккунду, табасаран гъуларин агьалйири жюрбежюр гъуларин дестйириз жюрбежюр ччвурар туврира гъахьну. Мисалназ, Хив, Хирижв, Гъвандикк, ГъуштIил ва дурарин багагь хьайи гъуларин агьалйириз ничIрасари кьалхъар кIури гъахьну, хъа ТIюрягъ, Зилдикк, Мажвгул, Асккан Яракк, Заан Яракк, ЧIвалакк, ЧIира, Варта гъуларин агьалйириз – нитIрихъар.
Гьамусдин агьалйириз гъуларин дестйирин ччвурар гьархна, ва дурар гьюдюхна.
Хъанара текрар апIураза: гъуштIлар сугъккар вуди гъахьну.