Ихь республикайин меркез – Мягьячгъала шагьур гизаф гюрчег йишвахь ерлешмиш дубхьна: саб терефнаан ягъал дагълар, тмунубдиан – укIу гьюл. Дидкан курортдин ужуб шагьур апIуз вари мумкинвалар а. Хъа гъийин йигъаз шагьриъ айи экологияйин читин месэлйири думу ляхин кIулиз адабгъбаз манигъ’вал апIура.
Чав Дагъустан думукьан аьхюб даршра, думу нирариинди, гъярариинди, марцци булагъариинди девлетлу ву. Хъа фициб-вушра девлет ихтиятди, кьяняаьтлуди ишлетмиш дарапIиш, думу гизаф вахтназ гьубкIурдар.
Мягьячгъалайиъ айи читин месэлйирикан саб – марцци убхъру шид гьудрубкIрайивал ву. Мициб аьгьвалатну инсанар шид масу гъадабгъуз магазиндиз гъягъюз мажбур апIура. Му ляхнин тахсиркрар – инсандин гъайгъусузвал, къайдасузвал ва савадсузвал ву. Фуну вахтна вушра, ухьу, ихь хизандилан гъайри, миди вуйи инсанарин сагъ-саламатваликанра фикир дапIну ккнуду.
Мисалназ, шагьур йигълан-йигъаз артмиш шула. Гизаф мертебйирин хулар дивра, хъа чпин хърибгъу зирзибил, хъархъсар КОРиъ ахьра. Гьаци дурари чпизра, миди вуйи агьалйиризра зарар тувра.
УчIру месэлйирикан саб шагьриан вахтниинди хъархъсар адагъури адрувалра гьисаб апIуз шулу. Шагьрин саспи йишварихь хъархъсар ахьуз ишкIар затра хьтар, гьаддиз шагьрин агьалйири пакетар рякъяриъ дирчнади шулу. Мархь гъубгъиган, дурар вари убхъру шид гъябгъюрайи канализди гъахура. Гьаддиз улихьна йисари Мягьячгъалайиъ тарабгъру уьзур абхънийи ва гизаф инсанар гъагъи гьялнаъди больницайиз гъурхнийи. Йисар гъушну, амма му месэлайиз лайикь вуйи фикир тувру кас арайиз удучIвундар.
Хьадну Мягьячгъалайиъ гизаф маниди шулу, гьаддиз гизафдари къутармиш’вал гьюлин багахь абгуру. Амма багарихьди ухьу му шадвалихьанра ярхла шлу гьял ву. Каспий гьюл йигълан-йигъаз артухъ чиркин шула. Вари шагьрарин канализацйирин кьалу штар гьюликинди гъягъюра. Дурар марцц апIру гьич сабкьан дарамат лазим вуйи саягъниинди либхури адар. Саб жерге шагьрариъ дурар затра адар. Натижайиъ инсанди чав чаз мюргъяр ккивра.
Аьхириъ пуз ккундучузки, ихь шагьрин саб кьадар марццишин ухьканра асиллу ву. Гьарсар кас чан хулаъ, гьяятдиъ къайда уьбхюз чалишмиш шулу, хъа чIатинди удучIвган, дугъу му ляхникан гьархру. Гьаддиз гьеле бицIидими баяр-шубар марццишнахьна кунишиан ади вердиш дапIну ккунду. Шлиз аьгъя, белки, гъи ихь шагьриъ айи учIру месэлйир закурин йигъан дурари гьял апIур.
