«Увуз ккилигураза, ккунир…»

Гьарсаб хушбахтлу хизан саб сабдиз ухшарвал айиб ву, хъа бахтсуз хизанарин гьарсаб бедбахтвализ чан хусуси лишнар а, кIури шулу. Гьаци хьузра ву.
Маринайихъди узу гьаму йигъари Санкт-Петербург шагьриъ таниш гъахьнийза. Дугъан уьмрин кьисматнакан гъеебхьиган, макьала дибрикIди гъузуз гъабхьундайзухьан. Дугъхьан, чан вари кьувват ва сабур мюгькам апIури, читинвалариан удучIвуз гъабхьну. Маринайи чан гафар кьатI ва дигиш дарапIди тувуб ккун гъапIнийи. Белки, гьаму макьалайи сар дарш жара дишагьлийиз лихуз амур ва кьувват тувур.

«Йиз адаш Табасаран райондиан вуйи, хъа дада – Тула шагьриан. Дурар Санкт-Петербургдиъ таниш гъахьну. Учу сатIиди адашдин дагълу ватандиз гъушувалра кIваин илмйиз. КIваълан гьархузра шулдайи, фицики душваъ узуз вари сабпи ражари рябкъюрайзуз: аьхю яркврар, дагълар, хябяхъган хътраишра чиб-чпиланди аьхъиз гъюру малар, хулан гьацI дибиснайи, аьхю халачи гъяйи дуркьар, кIулихъ лакач хъайи шубар, булагъдилан кьял’ин гварар алди гъюрайи бабар, узуз таниш дару чIалниинди улхурайи бицIидар…

Йиз яш миржид йис гъабхьиган, адаш, учу гъитну, чан ватандиз гъушну. Дадайин гафариинди, гьадушваъ дугъу жара хпир гъахну. БицIи вахтналан дадара жара жилирихъди яшамиш хьуз хъюгъну. Адашдикан кайи хъял дадайи узлан алдабгъури шуйи. Аьхирки, дугъу узу интернатдиз тувну. Сифте вахтари дада узухьна гьяфтайик сабан, арабир кьюбан улукьузра гъюйи. Гьар ражари дада гъафиган, узу гьамушв’ан адагъувал ккун апIури, мектебдиъра варитIан ужуди урхуз, хулаъра вари бирмишар тамам апIуз гаф туври, миннатар апIури ишури шуйза. Аьхиримжи ражари дада гъюруган, узуз думу лап чагъди гъяркънийзуз, дугъан фун лапра аьхю дубхьнайи. Дада, узу ижмиди чан хабаъ дючIюркьну, ишури гъахьну. Дидхъан мина сану думу узухьна гъафундар. Узу, интернатдин гьяятдин раккнар уларикк уьрхюри, йигъар – вазар адауйза, амма дада гъюрадайи. Думуган йиз бицIи улариан гъушкьан нивгъар уч гъапIиш, саб гвар абцIрушул… ВуйиштIан, йиз дада кечмиш гъахьнийи, хъа узуз дидкан анжагъ интернатдиан удучIвбан кьяляхътIан хабар гъабхьундарзуз.
Йиз яш 21 йис гъабхьиган, Алексейдихъди таниш гъахьнийза. Думу ялгъузди чан хулариъ яшамиш шулайи. Кьюд йислан Альбина гъахьунчуз. Сад йигъан жилирин телефондиз Ирина кIуру дишагьлийихьан: «Увуз ккилигураза, йиз ккунир. Фила гъюрва?» – кIури, хабар туврайи кагъаз гъафнийи. Узу жилириз узуз кагъаз гъябкъюваликан мялум гъапIундайза. Телефондин хабар гъурху жилир, ляхниз дих апIуразуз дупну, гьязур духьну, хул’ан гъушу. Узу, жилир ляхниан гъяйиз кьюб жюрейин хураг, салатар гьязур дапIну, стол ккабалгну, хулаъ марццишин уьбхюри, дугъан вари палат, ути дивну, гьаммишан гьязурди гъибтуйза. Амма думу, фу багьна дабгнура, узухъди улхури шуйи. Бязиган, бицIи Альбина йишвну ишруган, узхьан мици ахуз шулдарзухьан, узу дустарихьна гъягъюраза дупну, хул’ан удучIвну гъягъюйи. Алексейди, уву чагъ ва хяви гъахьунва, бицIириз лигуз аьгъдарвуз, кIуру жюрейин тягьнйирра артухъди йивуз хъюгъю. Нагагь гаф хътабгъиш, дугъу узуз йивурира вуйи.

Сад йигъан жилир хулаз гьадму Иринара хъади гъафи. Кьюрдун ваз вуйи. Дугъу, Ирина ккундузуз ва гъийин йигъхъан мина Иринайихъди яшамиш шулза, уву удучIвну гъарах, гъапи. Узуз гъягъру йишв адруваликан хабар ашра, дугъу узу, хаб’ин 5 вазлиъ айи бицIирра алди, хул’ан утIурккуз хъюгъю. Кьамкьариин дусну, жилириз, узу муутIурккан кIури, ишури миннатар апIуз хъюгънийза. Дугъу хъял кади йиз фуниз лик гъивнийи. Хабахъ бицIир, хиликк бицIирин ва йиз палтар айи сумка ккебхну кючейиъ лицурайи йиз жандиъ ишузкьан аман амдайиз. Узу гьаму шагьриъ аьхю гъахьнушра, узуз я багахьлуйир, я дустар адайзуз. БицIир хьайиз узу санитаркади лихури гъахьи больницайиз гъушнийза. Дежурствойиъ айи духтри узуз больницайиъ йишв адапIуз ихтияр тувнийи. Хъайигъан узу, йиз гъизилин тIублан ва гардандиъ абхъру зунжур 8 агъзур манатдихъ масу тувну, саб вазлиз деъру хал гъибиснийза. Думу хулаъ Нина Сергеевна сарди яшамиш шулайи. Йиз уьмрикан ктибтиган, думу бабу шураз чав лигуз кюмек апIруваликан гъапи, ва узуз ляхниъ дийигъуз теклиф гъапIнийи. Саб ляхнин маважиб яшамиш шлу хулхъан, ипIрубдихъан, рякъюз, шураз никкдиз тувуз гьубкIудайи. ГвачIнин сяаьт 5-диъ кючйир илчIикуз, дидин кьяляхъ балугъар марцц апIру цехдиз, хъа гьадушв’ан подъездар жикIуз жаргъуйза. Йишвну аьхиримжи автобусдиз хътрукьу вахтна, 7 километр манзил ликри гъягъюб алабхъуйи. Нина Сергеевнайиз аьхю чухсагъул, думу йишвну сяаьт сабдизкьан йиз шураз лигури гъахьну. Ляхниан гъафи узу, бицIирин кацIнайи палтар дурччну, хъайигъаз ипIруб гьязур дапIну, дахъайиз, сяаьт кьюбра шуйи. Хъа гвачIнин сяаьт хьубдиъ кючйир илчIикуз йишв’ина хъуркьнура ккундийи. Гьаци шубуд йисан гъилихунза.

Му йисари узу фукьан дерд, кIваз иццру апIру гъагъи гафар, гаш’вал, аьзият аьгь гъапIнуш, сар АллагьдизтIан аьгъдар. Му йисари 20 килойихьна усал гъахьнушра, цIийи палат гъадабгъундайза. Лихуз кьувват амдайзуз, амма, магълуб шулдарза кIури, кьаст дапIну, силбар дючIюркьну, йиз велед йитимханайиъ ахъуз, дугъаз узуз гъяркъю аьзиятар кьисмат хьуз гъидритарза дупну, лихури гъахьунза. Сад йигъан узуз таниш дишагьлийи жара хусуси касарин хулар марцц апIуз теклиф гъапIнийи. Узу рази гъахьнийза. Гьаци узу сар девлету дишагьлийихъди таниш гъахьнийза. Йиз ляхнихъ юкIв хъайивал гьисс гъапIу дугъу узу чан секретарди гъадагънийи. ЦIийи палтар масу гъадагъуз пулра тувнийзуз, риш бицIидарин багъдиъ тIаъбанра гъайгъу гъизигнийи. Йиз сабпи маважиб гъафиган, узу фици мюгьтал ва шад гъахьнуш, гьичра кIваълан гъябгъидариз. Узу компьютерарин курсар, хъасин заочно университетра ккудубкIунза. Кьюд йислан гъуллугънаъра за гъапIнийзу.

Гьамусяаьт узуз ужуб маважиб гъюразуз, ипотекайиз халра гъадабгъунза, машинра азуз. Шуру мектебдиъ урхура. Нина Сергеевнайиз йиз Альбинайи баб кIури шулу. Учу дугъахьна кми-кмиди улукьуз гъягъюри, дугъаз кюмекар апIури шулча. Узуз саб тикилишчивалин фирмайин коммерцияйин директори чаз швушвди гъюбан теклифра гъапIнийи. Гьелелиг разивал тувнадарза. КIваз ккуни инсан алахънадарзуз. Хъа йиз хъуркьуваларикан хабар гъабхьи жилир узухьна, хил алдабгъ, гъач сатIи шулхьа кIури, гъафну. Амма узуз думу дяркънукьан ккунди амдарзуз.

Уву, Зубайдат, гьаму йиз дюшюшдикан вари узу ктибтганси дибикIну ккундийзуз. Узусиб аьгьвалатнаъ гъи гизаф дишагьлийир ахъра. Узуз дурариз теклиф апIуз ккундузуз. Сабдихьанра гучI мапIанай! Саб вахтнара умудсуз махьанай. Фукьан гъагъи аьгьвалатнаъ ахъишра, ичв веледар магатIахьанай. Йигъ-йишв дарпиди лихай. Фунуб-вушра ляхнихъ хъюгъяй. Гьадмуган читинвалариан удучIвидичва. Учвуз Аллагь кюмек ишри!»