Зубайдат Шябанова
Художникар чпин уьмур культурайиз ва искусствойиз бахш апIурайи инсанар ву. Шиклар зигувал я кесп дар, я пулихъ масу гъадабгъуз шлу бажаранвал. Йиз фикриан, Аллагьди инсандиз жвуван фагьмиз гъафи суратар вая улариз рябкъюрайиб кагъзиина адабгъуз шлу бажаранвал тувнуш, думу устадвализ илтIибкIбан бадали, зегьмет дизигну ккунду.
Хусуси хатI
Дагъустандин Огни шагьриъ художествойин мектебдиъ шиклар зигбахьна аьшкь айи бицIидарин бажаранвал адабшвуз кюмек туврайи мялимарикан сар ихь машгьур художник Мягьямед Мурадов ву. Гъийин йиз макьала гьадгъакан хьибди.
Мягьямед Мурадовди чан хусуси выставкйир тешкил апIурайи вахтари учу «Табасарандин нурар» газатдиъ дидкан швнуб-саб ражари гъибикIнийча, мидланра гъайри, дугъан яратмишариз пишекар художникари заан кьимат туври, республикайин жара махлукьатлу дакьатариъра мялуматар тувна.
Гьяйифки, узуз Мягьямед Мурадовдин шикларихъди анжагъ социалин сетариътIан таниш хьуб кьисмат гъабхьундарзуз. Шиклар зигуз бажаранвал кайир ва кьимат тувру эксперт дашра, узхьан ачухъди пуз шулзухьан: Мягьямед Мурадовди дюн’я чан хусуси жюрейиинди гьисс апIура. Дугъаз сарира текрар дарапIрайи чан тасдикь дубхьнайи хусуси хатI а. Чан ляхниъ думу аьхю устад ва бажаранлу художник ву. Ихь халкьдин арайиъ дицир инсан айивалиинди узу аьхю дамагъ апIураза.
Сифте рякъ
Мягьямед Байрамович Мурадов 1966-пи йисан Табасаран райондиъ Имшнигъ гъулаъ бабкан гъахьну. Мектебдин кьяляхъ, ДГПУ-йин художествойинна графикайин факультетдиъ пишекарвалин устадвал мюгькам гъапIу дугъаз, чан хал-хизанра хъади Дагъустандин Огни шагьриз удучIвну гъягъяйиз, Табасаран райондиъ НичIрас ва Имшнигъ гъуларин мектебдиъ лихуб кьисмат гъабхьнийи.
Табасаран саб халачийиъ
«Шиклар зигбиин узу мектебдиъ имидитIан машгъул гъахьунза. Ич тухмариъ художникар гъахьиб дар, хъа жараси фикир апIуруш, гьарсаб гуг жа-жаради кибтIри, рангар хъайи-хъайиси хъпалгури, халачи арайиз хурайи дишагьлийир вари художникар гьисаб ву. Думу ляхин йиз уларикк бицIи вахтнаанмина ккади гъабхьнийиз. Мектебдиъ ими-дитIан узу шиклар каъри, рангар хъпалгури гъахьунза. Сифте вахтари табиаьт ва халачийин чешнйир каъри шуйза. Учу гъул’ан Дагъустандин Огни шагьриз кюч гъахьиган, душваъ халачийин фабрикайин художникди кьабул гъапIнийзу. Думу йисари йиз хилариинди ихь халкьдин сяняаьткарвалин дурграйи ва лап кюгьне чешнйир сифте кIул’ан цIийи алаувалси, йиз хусуси чешнйирра арайиз гъахунза. Гьацира инсанарин суратариан, табиаьтдин пейзажариан халачийин чешнйир дюзмиш гъапIунза. Мисалназ, Дагъустандиъ выставкйириз адабгъурайи Табасаран райондин асас йишвар кади 6,4 квадрат али аьхю халачи узу гьязур гъапIу чешнейиинди гъубхуб ву.
Йиз хушниинди жвуваз ляхин апIруган, узук гъалабулугъ кипрайи темайикра кучуз ккун шулзуз. Мисалназ, сумчрин, культурайин аьдатар тарихдиз гъягъюрайивал, бабан чIал хизанариъ зяиф шулайивал, аьхюдарихьна гьюрмат амдрувал ва жара ихь улихьдин аьдатар дургра. Гьадму темйириан йиз хайлин ляхнар айиз.
Ляхнин натижа
Гьамусяаьт узу цIийи выставкайиз вуйи шикларин проектдиин лихураза. Йиз ляхнарин тема вари ихь аьдати уьмрихъди аьлакьалу шулайиз. Мисалназ, гъубшу ражари выставка ихь культурайиз бахш дапIнайиб вуйи. Пуз ккундузузки, художникди гъизигу шиклар столиин гъитри, думу анжагъ чахъ лихуб дюз дар. Думу яратмишар выставкйириз адагъури, дурариз вари инсанар лигуради ва кьимат тувради ккунду. Дугъриданна, выставка тешкил апIувал художникди чан саб вахтна гъапIу ляхнин натижйир арайиз адагъурайивал гьисаб шула. Узу йиз ляхнарин 7-8 выставка гьязур гъапIунза. Гьамусяаьтра Кисловодск шагьриъ Дагъустандин художникарин выставка гъябгъюра. Душваъ йиз 4 шикил улупна. Мидланна савайи, Дагъустандин Огни шагьриъ гьамусяаьт йиз ва узухь урхурайидарин сатIи вуйи выставка тешкил дапIнача. Шиклар зигбахьна бажаранвал кайи бицIидар ухьуз хайлин ахьуз. Ич мектебдин кьяляхъ дурарин аьгъювалар хъана артухъ адаршвуз метлеб ади, абйир-бабарин улихь дурар тялукь вуйи училищйириз гьауб теклиф диври шулза. Амма гьаз-вуш аьхюну пай абйир-бабари йиз теклиф кьабул апIудар. Аьксина вуди дурари Дагъустандиъ художникдин кеспназ цIибтIан мумкинвалар адруваликан кIури шулу», — къайд апIура ич сюгьбатнаъ Мягьямед Мурадовди.
Чай ва кофе
Сач вари дюн’яйин халкьарин абйирин мисаларин ва агъаларин тема фикриз гъадабгъну, ихь художникди халкьдин арайиъ кIваълан гъягъюрайи абйирин гафар ва мисалар жа-жаради чайран рангарикди каъри гъахьну. Гьадму шикларин выставка вари республикайиз маракьлу вуйиб гъабхьнийи.
Сад-кьюд йис улихьна Дербентдиъ гъубшу «Поэзия ва живопись» кIуру серенжемдиз Мягьямед Мурадовди кьибла Дагъустандин табасаран, азербайжан, лезги ва жара миллетарин шаирарин яратмишариан са-саб куплет гъядябгъну, кофейиинди шиклар каънийи. Хъа шаирари, чпин нубатнаан, шиклиан эсер бикIури гъахьну. Думу мажлисра республикайин живописдин ва поэзияйин культурайиъ авазнануб ва мяналуб гьисаб гъапIнийи.
Арф ва халачачи
«Шикил зигуз хъюгъяйиз дидин сурат, кIалиб хайлин вахтна фикриъ ади шулиз. Мисалназ, узу зигурайи шикликан натижайиъ фициб дубхьну ккундуш хайлин фикрар апIури, вахт гъябгъюриз. Халачийин тема капIруган, дишагьлийин ляхин арфарин ляхнихъди тевруза. Гьаци хьузра ву. Рягъ абцIбахъ арф фици либхуруш, дишагьлира, чан халачи арайиз гъяйиз, сикин шулдар. Дициб шикил, гъи фикир дапIну, закур капIуз шулдар. Думу дугъриди рангар хъабалгну, кIваъ айи вари суратар, чешнйир ккабалгайиз, хайлин вахт гъябгъюру», – гъапнийи художникди.
Маракьлу иллюстрацйир
Ихь бажаранлу мялимдин сабсана тереф ашкар дарапIди гъибтуз шулдар. Думу мектебариз табасаран чIалниинди чапдиан удучIвнайи 4-пи, 5-пи ва 6-пи классарин китабарин иллюстратор ву. Дугъан ляхин кьабул гъабхьиган, дарги чIалнан китабарин авторарра Мягьямед Мурадовдихьна илтIикIну. Мидланра гъайри, художникди Эльмира Аьшурбеговайин, Шюшеханум Керимовайин шиърарин китабарра ккабалгна.
Мягьямед Мурадов чан уьмрин юлдаш Маркизатдихъди гьеле урхури амиди таниш гъахьнийи. Маркизатди Да-гъустандин Огни шагьриъ 3-пи нумрайин мектебдиъ табасаран чIал кивра. Дурариз сар риш ва кьюр бай а. Гъит дурарин уьмур аку рангариинди, шаду йигъариинди абцIнайиб, машгьур яратмишар арайиз хруб ва бахтлу гележег хъайиб ибшри.
Шиклариъ: М.Мурадовди гъизигу шиклар.
