Гюльнара Мягьямедова
Гьаму йисан 27-пи январиъ Ленинград шагьур немцарин фашистари кьялаъ тIапIнайивалихьан азад дапIну 80 йис тамам хьувал къайд гъапIну. Ленинград шагьрин агьалйирин кьягьялвал, думу гъюбхю ва азад гъапIу эскрарин игитвал Урусатдин вари регионариъ кIваин гъапIну.
Ватандин Аьхю дяви ккебгъну 79-пи йигъан немцари Ленинград шагьур кьялаъ тIапIнийи. Гьадму йигъан чапхунчйирин дестйир Ленинграддин гъирагъариъ лицури гъахьну. Хъа душмандихьан я гьаму йисан, ясана гьаддин кьяляхъ йисари шагьрин айитIна гъюз гъабхьундар. Ленинграддин гъирагъдиъ айи районарин агьалйирра кади, немцари 2,8 миллионтIан артухъ инсанар кьялаъ тIаънайи.
Ленинграддин агьалйириз варитIан кIару йигъар 1941-1942-пи йисарин кьюрдун йигъар гъахьну. 1942-пи йисан январин вазлиъ шагьриъ 107477 кас гъийихнийи, гьадму гьисабнаан сад йис дубхьну адру 5636 бицIир. Германияйин командованиейин планариинди, Ленинград жилилан терг дапIну, хъа шагьрин агьалйир гашлу ва аьхълу дийихну ккундийи.
Душманди чан удукьру кьувватар вари шагьур ккидипувалиина сарф гъапIнийи. Блокадайин вахтнаъ шагьриина 150 агъзуриина снаряд, 107 агъзурилан зиина фугасдин бомбар деетнийи.
Шагьур кьялаъ тIапIнашра, шагьрин зегьметкешари фронтдиз яракьар, алахьру палтар гьясил апIури гъахьну. Шагьрин агьалйирикан халкьдин ополчениейин 10 дивизия тешкил гъапIнийи, дурарикан 7 – дявдин пишекрарикан.
Уьлкейин кафари меркез вари Урусатдиз кьягьялвалин чешне гъабхьнийи. 1945-пи йисан 1-пи майдиъ шагьрариз игит ччвурар тувбан гьякьнаан Верховный КIулин командующийдин приказдиъ Ленинград сабпи йишв’ин дийибгънайи.
2024-пи йисан 27-пи январиъ Санкт-Петербургдиъ уьлкейин Президент Владимир Путиндин ва Белоруссияйин Президент Александр Лукошенкойин иштираквалиинди асас серенжемар кIули гъушнийи. Президентди «Невский пятачок» йишваъ «Сяргьятнан гъван» монументдиин ва блокадайин йисари гъакIи ва Пискаревский накьваригъ гъяйи чан чвуччвун накьвдиин кюкйир дивнийи.
Пискаревский накьваригъ дапIнайи чвевалин накьварик гьацI миллиондиинакьан инсанар кивна. Дурар фашистарин кьушмари саки 900 йигъанкьан кьялаъ тIапIнайи шагьриъ гъийихдарин накьвар ву.
«Гъи асас йигъ ву. 1944-пи йисан январин вазлин йигъан мяна душманди кьялаъ тIапIнайи шагьриъ гьялсуз гъахьи, думу вахтнан гъагъи, аьх апIуз даршлу аьгьвалатнаан чIивиди удучIву гьарсар агьалийизтIан аьгъдар. 80 йис улихьна Ленинград душмандихьан азад гъапIнийи. Шагьрин зурба кьисмат, женг ва кьягьялвал гьаргандиз ихь уьлкейинси, вари дюн’яйин тарихдиъ варитIан пашман, гьаддихъди сабси гъалибвалин хъуркьувалин машси гъубзди», – къайд гъапIну Владимир Путинди.
27-пи январиъ сабсан важиблу гьядиса кIули гъубшну. Ленинграддин областдин Зайцево гъулаъ фашистари истисмар апIури, уьмриан гъушдариз ядигар ачмиш гъапIну. Думу ядигар дивбан бадали, гьаму гъул хабарсузди кадабгънайиб дар. Саб терефнахъан, гьаму йишв Санкт-Петербургдиан Белоруссияйиз гъябгъру федеральный трассайихьан ужуди рябкъюру. Тмунуб терефнахъан, 1941-пи йисан сентябрин вазлиъ фашистари дибиснайи Гатчинайиъ, дявдиъ йисирвализ гъадагъу эскрар ва ислягь агьалйир гъирмиш апIру концлагерар, гьадму гьисабнаъди советарин гьюкуматдин бицIидарин ифи адабгъру ва думу гитлерин кьушмариз тувру лагерар арайиз духну гъахьнийи.
Тарихдин гьарсаб гьядисайи, гьадму гьисабнаъди пашман гьядис-йирира, инсанарин фикриъ чан шил гъибтру. Гьамусдин деврин дявйириъ Ленинграддиз алабхъубсиб гъагъишин саб шагьризра алабхъундар. Гьамциб читин аьгьвалатнаъ, гизаф вахтнаъ душманди кьялаъ тIапIну, амма рей дархьи шагьур ва шагьрин агьалйир тарихдиъ адар. Гъалибвал бадали Ленинградди лап аьхю кьимат тувну.
Синявский кIакIариин, Невский пятачокдиъ, яракьлу кьувватар ерлемиш духьнайи Ораниенбаумский майдандиъ, Гатчинайиъ, Мга гъулаъ ва Лужский сенгриъ агъзрариинди дагъустанлуйири Ватан бадали чпин жанар дивну. Ленинградский фронтдиъ душмандихъди вуйи дявдин гъагъи женгариъ дирбаш асланариси женг гъубху гизаф дагъустанлуйириз медалар ва орденар тувна. Санкт-Петербургдиъ айи Гъалибвалин майдандиъ Ленинград гъюбхю игитариз дивнайи ядигарин гьюрматнан залиъ эскадрильяйин командир, Советарин Союздин Игит Юсуп Акаевдин ччвур дибикIна.
Думу дявди ихь гьюкуматдиз, уьлкейин ватандашариз гъахи читинвалар гьархуз, Ватан гъюбхю, азад гъапIу эскрин ччвур чиркин апIуз сарихьанра хьибдар. Ихь кIваъ дурарихьна вуйи гьюрмат имиди, Урусат сар душмандихьан ккагъуз хьибдар.
Урусатдин Федерацияйи миллетчивалихъди гъира женг гъабхура. Саки кьюд йис улихьна Урусатди ДНР-ин ва ЛНР-ин яракьлу гьяракатарихъди сабси Украинайин Яракьлу кьувватариз къаршуди, Донбассдин ислягь агьалйир уьрхбан ва Украина учв миллетчйирихьан азад апIбан бадали, ккебгъу хусуси метлеб айи операцияйиъ агъзрариинди ихь эскрари ва офицерари кьягьялвалин гьунарар улупура.
