Мейлан Нежефов
Ихь уьлкейин Президент Владимир Путиндин къарарниинди 2024-пи йис «Хизандин йис» вуди тяйин дапIна.
Узу гьаму йигъари чпин фикриан хизан фу вуш ва дидиз фициб кьимат тувраш аьгъю апIури, ихь ватанагьлийирихьна илтIикIнийза. Дурарин жавабар исихъ чап апIурача.
Аьбдуллагь Мирзакеримов, РД-йин лайи-кьлу артист: «Шадвална пашманвал чвена чи ву. Дурар кьюбибра дежрегру хизан айиб дар. Хъа гъурбан ишри гьациб хизандиз, гьадрар кьюбибра кюлфетарин арайиъ пай гъадабгъури ва дюз гъюру къайдайиинди кьабул апIурайибдиз. Узузра хизан йиз хътабгъурайи гьавана нефес вузуз. Ич адашдин учуз гьарган апIру васият вуйи: «Хизандиъ бицIирин дюз гафназра кьимат тувай». Думуган жигьилвалиан саб артухъ ибак апIудайза. Хъа гьамус, жвув хизандин эйси гъахьиган, му гафарин тIяаьм гьисс апIураза. Гьарсаб хизандиъ аьхюр аьхюрси, бицIир бицIирси, жилир жилирси ва хпир хпирси дисуз, гюзет апIуз ва гьацира гьарури чан йишв бисуз амур апIри. Гьаци гъабхьиш, хъугъай, гьадму хизандиъ берекет, абур, сабур, намус, гъир’ят, гьякь-гьюрмат ва хъана гужал ччив шул. Гьарсаб хизандиъ аьхир адру шадвал ибшри!»
Бейдуллагь Исаев, Хабаровский крайиъ РД-йин Правительствойин вакил: «Хизан гьарсаб яратмиш апIру ляхнин бина ву. Дидиз жямяаьтлугъдин далу пузра шулу. Гьаз гъапиш, кIваин апIурхьа ихь аьхю табасаран хизанар. Гьар хизандиъ 8-10 кас яшамиш шуйи. Мициб хизан кIули гъабхуб – дерин философияйик мисал ву. Баяр-шубариз тербия тувуб мушваъ бицIи жямяаьтдин идара апIувалик гьисаб шула. Мициб хизандиъ бицIидариз нумуна вуди аьхю аба, аьхю баб, ясана кюлфетдин кIул вуйи инсан шула. Дугъхъан баяр-шубарира хизан кIули гъабхуз дубгъура. Ихь тарихи аьдатариинди яшамиш хьуз, албагну ляхин кIули гъабхуз улупуб аьхюдарин вазифа ву. Намуслувалиинди, инсанвалин къанунариинди яшамиш шулайи хизандиъ дишагьлийи, жи-лижвуву чпи фици лайикьлувалиинди улупураш, дурарихьиндира гьаци илдицури гъахьну. Гъийин девриъ, гьяйифки, ухьуз айи ужудар аьдатар йислан-йисаз ккутIуз хъюгъна.
Гьаддиз, гьар хизандиъ тербияйиз асас фикир тувну ккунду. Хизандин йисан ухьу ихь улихьдин вахтнан аьдатариз, тербияйиз фикир туври, дурар уьрхбан бадали чарйир зигну ккунду».
Гюлюзар Бегова, РФ-йин образованиейин цирклин гьюрматлу гъуллугъчи: «Хизан – гьаммишан жилиринна хпирин нюкягьниинди арайиз дуфнайи жямяаьтлугъдин саб тикилиш ву. Гьамусяаьтдин девриъ ригъ алабхъру терефнаъ айи уьлкйирин пропагандайи, ихь веледарин гьамусдин ва гъюзимбу вахтнара хизан – жилир, хпир ва дурарин веледарикан арайиз дуфнайи, сар-сарихьна гьякь-гьюрмат айи, аьхюр-бицIир айи обществойин бицIи пай – рабгъуз ва думу рябатсуз шей’арихъди эвез апIуз чарйир зигура. Умуд кивраза, ихь халкь жарадарин нянатсуз, биябурнан ляхнарин терефкрар даршул кIури. Гъит гьарсаб хизандиъ уьмрин мяна хушбахтвалиъ ибшри».
Славик Ибрагьимов, хусуси метлеб айи дявдин операцияйин иштиракчи: «Хизан гьарсар касдин кьяляхъ хъайи далу ву. Гьяйифки, думу гьаци вуйибдин варидариз сабси гъадри ади шулдар. Хъа узу магьа сад йистIан артухъ хизандихьан ярхлаъ айиган, думу хъана артухъдиси гьисс апIуз хъюгъраза. Жвув фицир вушра кьабул апIру, гъабхьи гъалатIдилан хил алдабгъру ва гьарган жвувахьна манишнан ялав айи йиз гьякалар Аллагьди уьрхри. Гьарсар касдиз мициб хизан ккебгъуз ва вафалувалиинди думу уьбхюз Аллагьу Тааьлайи кюмекра туври!»
Шябан-гьяжи Салигьов, Хив райондин имамарин советдин председатель: «Хизан хътру кас чюлиъ сабдиъ айи гьарик гьисаб ву. Гъит ухьуз дицир ялгъуз кас рякъ-хулиъкьан алалахъри. Улихьганси дарди, гьамус ихь абйир-бабар эвленмиш шулайи жигьилариз хал-йишв, ляхин-кар, машин ва хъана мутму апIбахъ хъергна. Гьаци вари гьязурди ушвниъ дучIвубкьну тIапIнашра, бязи вахтари жигьиларихьан думу хъютIюбкъну, баркаллагь гъадабгъуз шуладар. Гьаз гъапиш, чпин зегьмет даруб дибихъна, жвуван абайи гъапIуб вушра, дидин гъадриъ адар. Гьаддиз ккун апIурaза сифтена-сифте вари хулариъ берекетнан, сагъламвалин, бахтнан ва мюгьюббатнан чирагъдин аку ялав хьуб. Хъа имбуб вари гъазанмиш апIуз шул. Инсан инсантIан артухъ шлуб дар. Гъит гьарган жил’ин инсанвалин кьимат варитIан заанди ибшри. Гьаци гъабхьиш, вари хизанари духьну-дукIну гъягъяйиз баркаллагь гъадабгъур».
