Гюльнара Мягьямедова
Лап багарихьди, гъи-закур, ихь уьлкейи Германияйин фашистарихъди вуйи Ватандин Аьхю дявдиъ гъалибвал гъадабгъну 79 йис тамам шула. Фукьан йисар гъушишра, думу дявдин учIврушин ихь гъян’ан адабгъуз хьибдар. Ватандин Аьхю дявди 27 миллиондилан зиина инсанарин уьмрар гъухну. Думу гъалибвалихъ Советарин Союздин халкьари кьадарсуз аьхю кьимат тувну. Гьациб кьимат тувбан кьяляхъ, му кьутIкьли дарсар фикриз гъадагъну, дюн’яйиъ дявдин рякъ ккивуз ккунир гьичра адаршул кIури, хиял гъюйи. Амма чIуру нефснан гьюкумдрари чпин нягьякь кьастар кIулиз адагъбан бадали, дюн’яйин гизаф йишвариъ дявдин женгарихъна хурайи инсафсуз политика давам апIура.
США-йин ва Западдин уьлкйирин кюмекниинди кIули гъабхурайи Украинайи миллетчивалин политикайи, уьлкейиъ яшамиш шулайи урус миллетдин ислягь халкьар зулмикк дерккнайи. Йислан-йисаз Урусатдин сяргьятарихъна НАТО-йин кьувватар багахь шулайи. Миллетчйирин зулмиккан чвевалин халкьар азад апIбан бадали, Урусатди хусуси метлеб айи дявдин операция ккебгънийи. Магьа думу операция гъябгъюри кьюд йистIан артухъ ву.
Урусатдин Яракьлу кьувватарин гъуллугънаъ айи ихь эскрари Украинайиъ гъябгъюрайи хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ чпин эскервалин буржи игитвалинди тамам апIура. Дурарикан гизафдари Ватан бадали чпин жанар фида гъапIну. Вари уьлкейиан вуйи игитарикан улхидархьа, хъа саб Табасаран райондиан хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ 100-диинакьан жигьилар гъийихну. Дурарин арайиъ гьарсаб гъулан вакилар а.
Гьаму улихьнаси газатдин редакцияйиз Дербент райондин Билижи гъулан (Куркакк гъулан) вакил, Кьягьялвалин ордендин ва Суворовдин медалин сагьиб Райфудин Аьбдулкеримовдиз теклиф гъапIнийча. Думу Дагъустандиз жикъи вахтнан отпускдиз дуфнайир вуйи.
Райфудин Аьбдулкеримов Билижийиъ бабкан гъахьну. Мектеб ккудубкIбан кьяляхъ техникумдиъ урхури, дугъу кьялан пишекарвалин образование гъадабгъну. Хъасин армияйиз эскервалин гъуллугъ апIуз гъушну. Челябинск шагьриъ айтIан кьушмарин жергйириъ гъуллугъ дапIну ккудубкIбан кьяляхъ, дугъу кьюб-шубуб вазлилан военный гъуллугънан контракт гъийибтIну. Чечен Республикайин Ханкала шагьриъ ва Борзой гъулаъ инженервалин кьушмарин жергйириъди взводдин командирин заместителди гъуллугъ апIури гъахьну. Украинайиъ хусуси метлеб айи дявдин операция ккебгъу йигъланмина Урусатдин Яракьлу кьувватарин дахилнаъди миллетчйирихъди женг гъабхура. Редакцияйиъ дугъахъди гъубху сюгьбат исихъ туврача.
– Райфудин Аьбдулманафович, СВО ккебгърайиваликан фила мялуматар тувнийчвуз?
— СВО ккебгъбанди вуйиваликан мялуматар айчуз. Амма фила ва шли дурар учуз тувнуш, пуз ихтияр адарзуз. Гьаддиз учузра, уьлкейин вари имбу агьалйиризси, официально му гьядисайикан хабар 24-пи феврали ихь Президентди тувну (ккятIялхъюри).
– Гьадму вахтна ихь эскрарин рюгь фициб вуйи? ГучI гъабхьидар, женгарихьна гьязур духьну адрудар гъахьнийин? Сабпи йигъарин читинваларикан кидибт.
– Дугъриди пидиза, учухъди гъуллугъ апIури лап жигьил баярра хъайи. Гьелбетда, варидарин гьязурлугвал сабсиб дайи. Думу вахтназ узу военный гъуллугънаъ ади 17 йис вуйиз. 80 процент эскрар миллетчйирихъди женгназ лап кIваантан гьязурди айи, фицики дурари гъабхурайи политикайин гъавриъ айча. Хъа имбу 20 процент эскрарик гьевес, рюгь капIри гъахьунча. ЙицIуд йигъазди ипIруб, алабхьруб гъадабгъну, учу Запорожский фронтдиъ айи Работино гъулаз гъафнийча, хъа душваъ кьюб вазли имийча. Дявдин женгар гъахурайи йишваъ рягьятди шлуб дар, хъа ипIрубдин алабхьрубдин читинвалар адайчуз. Узу артиллерист вуза, «Град» системайихъди ляхин апIурача. Кьюрдун аьхъю вахт вуйи, учу шубур эскер шубуб вазли машиндиъ дахъри-гъудужвури гъахьунча.
– Сабпи женгар, сабпи ражари гъийиху женгнан дустар… Фициб тясир апIури гъахьунчвуз му гьядисйири?
– Сабпи женгариз кIвак ужуб рюгь кади, Ватан бадали, миллетчйир терг апIуз кIваъ кьаст, хилиъ кьувват ади хъюгънийча. Думу кьастар гьамус хъана мюгькам духьнайич. Фицики гъийиху дустарин кьисас алдабгъуз ккундучуз. Сабпи женгариъ ич частнаан вуйи 2 ихь табасаран байра гъийихнийи, гунгьарин афи апIри чпин…
Гьамусра узу айи подразделениейиъ 5 табасаран бали гъуллугъ апIура, хъа жара частарианра гизаф табасаранар танишди вузуз. Дагъустанлуйири, иллагьки ихь табасаран баяри, кьягьялариси лайикьлуди гъуллугъ апIура. СВО-йиъ дагъустанлуйирикан варитIан гизаф табасаран баяр иштирак шулайиб варидариз мялум ву.
– СВО-йин иштиракчйирин мялуматариинди, миллетчйирихъди гъабхурайи дявдиъ варитIан аьхю разведчикар пилот адарди тIирхру дронар ву. Душмандин дявдин объектариин, техника-йиин цIа уьлюбхру ичв «Град» система дронарихьан фици уьбхюрачва?
– Украинайин миллетчйиринси, ихь армияйинра разведка гъабхрудар дронар ву. Гъийин деврин дяви Ватандин Аьхю дявдин вахтариси гъабхурадар. Учуз командованиейихьан душмандин техника, дявдин объект ва миллетчйир айи йишван координатар тувра, гьадмусяаьт артиллеристари объектдиин, техникайиин цIа уьлюбхюра. «Граддихъ» хъиврайи снарядарин гъагъишин 80 килокьан ву. Дурар за апIбан бадали, кьувватра лазим ву. Улихь дивнайи месэла тамам гъапIубси, думу йишвлан улдучIвну гъягъюрача, даршиш душманди гьюжум апIуру. Учу ич «Граддиин» чадур илипнача. Чадур алдабгъну, улихь дивнайи месэла тамам дапIну, хъана чадур илипну, жара йишвахьна гъягъюрача. Душмандиз яракь адру машин лазим дар, дурариз ич яракь лазим ву. Гьаддиз душмандин «рукьан разведчикарихьан» яракь уьбхюрача.
– Уву Кьягьялвалин ордендин сагьиб вува, думу награда фициб гьунарназ дилигну тувунвуз?
– 2023-пи йисан 22-пи июндиъ ич улихь дивнайи месэла тамам апIуз шубур эскер гъушнийча. Саб дупну гъутIубкIу снаряддин кьувватну узу 2-3 метр манзилназ гатIархьнийи. Духьнайи зийнариз дилигди, гъудужвну, кьяляхъ илтIикIза, йиз юлдшарра гъудужвну жаргъурайи. Дураризра зийнар духьнайи, амма хъана снарядар гъяйиз, сар-сариз кюмек апIури али йишвлан жара йишв’ина гъушнийча. Севастополиъ военный госпиталиъ зийнар сагъ апIури дахъну гъахьунча. Гьамусра йиз мухриъ рукьан саб тики ими. Думуган женгнаъ гъазанмиш гъапIу хъуркьувалариз дилигну, орден тувнийзуз.
Душмандин хайлин техника терг дапIнача. Думу ляхнар вари гьисабназ гъадагъура. Зиян дубхьну госпиталиъ ахъиганси, терг гъапIу гьарсаб техникайихъанра пул тувра. Ордендихъдира пулин кюмек тувра. Хъа пул ктухурадарча. Гьамусяаьтра учухъди гъуллугънаъ гъийиху ич дустарихъан кисас алдабгъуз гьязурди вуча. Аьжалин машнаъ лап багахьди дийигъну айидарин дуствалин кьимат аьхюб ву. Думу дуствал миллионарихъра масу тувруб дар. Гизаф йисари дявдин гъуллугънаъ гъилиху касди, Ватан уьбхювалтIан заан пише адар кIури, гьисс апIуру. Ихь табасаранар фурс кайидар дар, лазим гъабхьи йишваъ артухъ гафар дарапIди, чпин кьягьялвал улупуру.
Редакцияйиъ дусну, сержант Райфудин Аьбдулкеримовдихъди сюгьбат гъабхурайиган, дугъан дада, хпир ва юкьур бицIидар кIваан удучIвурадайич. СВО ккебгъхъанмина дурариз фукьан нивкI адру йишвар гъахьнушул, фукьан хьуз имишул. Ухьу ва ихь веледар саламатди яшамиш хьпан бадали, дурарин баяри, жилари, адашари женг гъабхура. Дурарихьна вуйи ихь гьюрмат аьсрариз гъубзур кIури, умуд кивурхьа. Ухди-ухди гъалибвал гъадабгъну, хусуси метлеб айи дявдин операция ккудубкIну, ичв хизанарихьна кьяляхъ гъюричва, Ватан уьбхюрайи кьягьялар.
Гьюкуматдира чаз вафалувал улупу игитар гьархрадар. Гьамус «Игитарин вахт» («Время героев») программайи ляхин апIуз хъюбгъна. СВО-йин иштиракчйириз вари мумкинвалар ачмиш апIиди, дурар гьюкуматдин гъуллугъариъ дерккди, дурариз айи льготйир ктарди, жара рягьятваларра тувди. Дурарин веледаризра гизаф мумкинвалар ачмиш апIиди.
