Зубайдат Шябанова
Гъубшу элгьет йигъан Дагъустандин шагьрарин кючйириъ хайлин туристар айи. Му хьадан мани йигъан Севастополин пляждиина Украинайин ВСУ-йи ракета деебтбан дюшюшдиъ хьур кас кечмиш гъахьну ва 150-тIан артухъ касдиз зийнар гъахьну, кIуру хабрари саки варидарин кIвак гъалабалугъ кипнийи. Интернетдиан му хабрар урхури, гьадму вахтна чпи Крымдиъ ваъ, хъа Дагъустандиъ айивалиин кIваан шадди лицурайидарин гъвалхъантина сабдихъди саб полицияйин машинар тIирхури гъягъюз хъюгъю. Гьадму вахтна республикайин кьюб аьхю шагьриъ автоматарихьди ва тIуркIру сяняаьтарихьди яракьламиш духьнайи террористарин гьяракатар ккергънайи. Сигналин сес хъипну аьхю кьадар машинар гъягъюри гъяркъган, хайлиндар, наан вуш цIа кабхънашул, гьадина гъягъюрайидар вушул, кIури фикир апIури гъахьну. Амма аьгьвалат жараб вуйи.
Гьякьикьатдиъ му вахтна Мягьячгъалайиъ террористари ДПС-дин гъуллугъчйириз цIа уьлюбхну, Ермошкиндин ччвурнахъ хъайи кючейиъ ерлешмиш дубхьнайи жугьдарин гьаврайиин алархьну, дидик цIа кипну, Свято-Успенский кафедральный килисайиина гьюжум апIуз гъушну. Думу вахтна хачпересарин ибадатханайиз инсанар дуфнайи. Автоматарин сесер гъеерхьубси, душваъ айидари раккар хъяркьру. Килиса уьбхюрайи гъаравул Михаил ва дараматдин багахь патруль гъабхурайи полицияйин гъуллугъчйир террористариз аьксиди дийигъну. Амма террористари дурар йивну гъийихну.
«Учуз варидариз лап яманди гучI гъабхьунчуз. Террористар килисайиъ архьуб мумкин вуйи. Учу ишури, дюъйир урхури, багахьлуйириз зенгар апIури, аьжализ ккилигури гъахьунча, – ктибтура мидин шагьид Татьянайи. – Автоматарин сесер гъеерхьубси, гъаравул Михаил газран тапанчира хьади, гъачгъарин улихьинди утIурччву. Дугъу учуз раккар хъяркьяй кIури, гьарай гъапIу. Учу аьхю зенгар али килисайин чIвурдаъ жин гъахьунча».
Террористар йихбан кьяляхъ, гьадушв’ан саки 40-рихьна инсанар спецназдин вакилари азад гъапIну.
Террористарин му гьяракатарикан хълу арццнайи ихь ватандашари ажугълуди чпин фикрар ачухъ апIура:
Арсен Гьяжиев, Дербент шагьур:
– Му гьяракатар гъапIдариз я дагъустанлуйир, я мусурмнар ву пуз шулдар. Дурар инсафсузар, пулихъ чпин ягь-намус масу туву гьяйванатар ву. Дегьзаманайианмина Дагъустан гизаф миллетариинди, дурарин сабвалиинди ва жюрбежюр динариз гьюрмат айивалиинди кьувватлу вуйи.
Дербентдиъ жугьтарин мист 100 йис мидиз улихьна тикмиш гъапIуб вуйи. 2023-пи йисан октябрин вазли Мягьячгъала шагьриъ аэропортдиъ Израилиан гъюрайи самолетдиин алархьбахъди аьлакьалу дюшюшарин кьяляхъ, жугьтарин мист мюгькам гюзчиваликк уьбхюрайи. Гьаци вушра террористарин гьюжум варидариз хабарсузуб гъабхьну. Мидланна гъайри, террористарин сабсана метлеб Дербент шагьрин Пресвятой Богородицайин Покровдин килиса ва дидин кIулиъ айи отец Николай Котельников дисуб вуйи. Думу кас гьадмукьан умун, марцци фикрар ва рягьимлу юкIв айир, фуну диндин инсандизра кюмекназ гъюрур, Дербентдиъси, вари Дагъустандиъ гьюрмат айи кас вуйи.
Рамазан Бабаев, Хив район Гъвандикк гъул:
– Вари Дагъустан ва Урусат гъи гьадму террористарин ужудар дару гьядисйириин мюгьтал духьна. Дюзди гъапиш, йиз фикриан, террористарин му гьяракатар хулаъ ва мектебдиъ туву тербияйилан асиллу шуладар. Абайина бабу веледариз, душну адмийир йихай, кIурайин!? Абайи варидариз саб тербия тувру; хъа тувруб саб ву, гъадабгъуб жараб шула. Думу террористарин кIваъ фу ади гъабхьнуш, дурарин метлеб фу вуш, пуз шулдарзухьан. Хъа, вушра, саризра жиниб дар: аьхиримжи вахтна республика артмиш хьуз хъюбгънайивализ жалб апIурайи инвестицйир артухъ, хъа туризмдин циркил яркьу шулайивализ бязи инсанар дацIакну лигура. Дурари чпин наразивалин фикрар ачухъди социалин сетариъра кIура.
Накьдин террористарра гьадму идеологияйин терефкрар вуйи. Саб гафниинди, ихь культура кьяляхъ йивуз, туристар дяргъюз, ихь республикайин асас шубуб диндин вакиларин арайиъ цIа ипуз, инсанариз гучI хьуз кIури гъапIу ляхин ву.
Аьгьядулла Уьсманов, СиртIич гъулан администрацияйин глава:
– Республикайиъ террористарин хил’ан гъийиху полицияйин гъуллугъчйирин арайиъ ич гъулан бай Аьгьмед Гъазимягьямедовра (шиклиъ) а. Гъи (24.06.2024. – Редакция) Аьгьмед СиртIич гъулаъ кивну, Мягьячгъалайиз саламдиз дуфнача. Аьгьмед республикайин ГАИ-йиъ лихурайи. Думу кьадарсуз ужур, гъизилсир бай вуйи. Дугъан хал-хизан, веледар, аба-баб вари Мягьячгъала шагьриъ яшамиш шула.
Му теракт кIули гъубхдар алчгъар, намуссузар ву. Дурар инсанар дар. Республикайин 15-20 жигьил баяр йивну гъийихну. Фу бадали? Гьаз? Фу пуза, кIурубдихъ вари мюгьтал духьнача. Кьюр бай Сергогъала райондин главайин баяр ву кIура. Узу абйир-бабарин тахсир апIурадарза, хъа вушра, адашдиз, чан баяри гьапIри гъахьнуш, дурар фтиин машгъул вуш, рябкъюри гъахьундарин? Дицисдарин метлеб Урусатдиъ шулайи мублагъвалариз къаршуди дийигъуб, Дагъустандихьна варидарин даккнишин хьуз гъитуб ва инсанарин арайиъ душманвалин гьиссар ачмиш апIуб ву.
Шябан Сялигьов, Хив райондин имам:
– Гьаму йигъари республикайиъ гъахьи террористарин гьяракатарин инсафсуз гъазабарин ягьсузвали ухьу вари ажугълу гъапIну. Халис мусурмнари саб вахтнара тахсир кадру аьдати ва яракьсуз инсанариина гьюжум апIудар. Хъа чпин килисйириъ гъудгнар апIурайи инсанарин ифи удубзувал – му ислам диндиз яд вуйи ифдин фагьумсуз гьяракат ву!
Ислам диндиъ варитIан гъагъи гуннагь ширк, кьюбпиб – инсан йивну йикIуб ву. Шяриаьтди инсан йивну йикIуз саб жюрейинра ихтияр туврадар!
Ихь Пайгъамбри (с.аь.с) гъапну: «Аллагьдин улихь жаваб тувруриз сар инсан йивну йикIбан гуннагьтIан, вари дюн’я ккидипуб ужу ву» (Аль-Бухари, Муслим). Сургъу-гьисаб гъадабгъру Дивандин йигъан сабпи нубатнаъ инсан йивну йикIувалин гьякьнаан къарарар адагъуру.
Аьбдулла ибн Аббасди бикIурайиганси, Пайгъамбри (с.аь.с)дявдиз рякъюъ учIврайи чан къушмариз гъапну: «…хаинкрар махьанай, душмнариз артухъ ажугълувал мутуванай, майтариина аьрвалар маханай, бицIидар ва килисйириъ чпин ибадат апIурайи монахар ва кешушар мийиханай…» (Имам Агьмаддихьан гъафи гьядис).
