Наврузбег Керимов
Яшнакк ккуркьну адру баяр-шубари сифте кIул’ан вуйи вари аьгъювалар, уьмрин сабпи дарсар бицIидарин багъдиъ гъадагъура. Му ляхин гъулай апIбан бадали гъийин девриъ бицIидар лазим вуйи шартIарихъди тямин дапIнашра, дурар, улихьнаси дарди, тербияламиш апIуз гизаф читин дубхьна. Гьаз гъапиш бицIир фикрихьан гьудучIвуз гъитру, алдатмиш апIру шей’ар (комьютерар, телефонар, гаджетар) гизаф духьна. Дурари артмиш шулайи шик бедендиз лап чIуру тясир апIуру.
Му шей’арихьан ярхла апIбан бадали, веледар вахтниинди бицIидарин багъдиз тувну ккунду. Душваъ бицIириз, эгер ляхин дюзди албагнаш, лазим дарубдиз фикир тувуз мюгьлет шулдар.
БицIидарихъди гъабхурайи ляхникан, ляхниъ алахьурайи читинваларикан, тербиячийин пишейин башкъаваликан узу Дагъ. Огни шагьрин образованиейин управлениейин бицIидарин багъарин пишекар-методист Наргиля Мягьямадовайихъди (шиклиъ) сюгьбат гъубхунза. Дугъан му цирклиъ ляхин апIури 41 йис ву. Думу, аьлава вуди, Дербент шагьриъ «Хеппи Ленд» бицIидарин хусуси багъдин заведующийдира лихура.
– Улихьна вахтна бицIидар кьабул апIури, дурариз йишвар тяйин апIрудар бицIидарин багъарин заведующйир вуйи. Гъи думу ихтиярар учухьна тувна, – ккебгънийи ихтилат Наргиля Къурбанялиевнайи. – Дагъ. Огни шагьриъ 1486 бицIир тербияламиш апIурайи ургуб бицIидарин багъ гьяракатнаъ а. Думу багъариъ 143 мялимди ляхин апIура.
БицIидарин вари кагъзар учлантина гъягъюра. Чпин веледар бицIидарин багъдиз вуйи сиягьнак дикIуз ккуни касар учухьна вахтниинди илтIикIну ккунду, чпиз кIваин гъабхьиган ваъ. Бязи абйир-бабар бицIир духьну сад йис арайиан удубчIвган илтIикIуру, ва, икибаштIан, нубатнан кьяляхъра хъахъру…
Учухьна илтIикIу абйир-бабарин веледар, дурар яшамиш шулайи йишван багахь хьайи бицIидарин багъдиз дикIурча. Гьамусяаьтна нубатнахъ 1011 бицIир дийигънайич. Сабпи нубатнаъ исихъ кудухнайи агьалйирин гъатарик кахьрайидарин веледар кьабул апIуруча – хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ иштирак шулайидарин веледар, гизаф веледар хъайи бабан бицIидар; ихтиярар уьрхру органарин вакиларин, духтрарин ва жара жавабдар ляхнариъ айидарин бицIидар; абавал ва бабвал апIрур адарди, аьхю абйир-бабарин хилариин али бицIидар.
СВО-йиъ айидарин бицIидар нубат дарди кьабул апIурача. Гъи уьлкейин ва региондин кIулиъ айидарин асас фикир Украинайиъ дявдин женгариъ айи эскрарин хизанариина ва дурарин бицIидариина жалб апIура.
Учуз вахтниинди нубатнаъ дийигънадарин кIуллантина жарадар кьабул апIуз ихтияр адарчуз. Хъа наънан-вуш кюч духьну шагьриз гъафидариз чпин бицIир дишлади бицIидарин багъдиз тувуз ккунди шулу ва, жюрбежюр къанунсуз рякъяр агури, чпиз таниш вуйи гъуллугъчйирихьди учухьна зенгар апIуз гъитру. Дурариз мушваъ йисариинди яшамиш шулайи агьалйирихьан чпин веледар бицIидарин багъариз тувуз шули адруваликан хабар дар. Гьамцдар ляхнариккан саспи вахтари учура, образованиейин управлениейин вакилар, учухъди сабси багъарин заведующйирра инжик духьну шулча.
– Гъи Дагъ. Огнийиъ айи бицIидарин багъар фициб гьялнаъ а?
– Аьрза апIуз ляхин адар. Абйир-бабар гизаф разиди ву. БицIидарин багъариъ тялукь образование айи пишекрар, тербиячи дишагьлийир лихура, дурари аьшкьниинди бицIидарихъди ляхин гъабхъура. Баяр-шубариз йигъан юкьуб ражари ипIруб тувра, дурар рягьятвал гъадабгъру, дахъру йишварихъди тяминди ву.
Мектебдин яшнакк ккуркьайиз гьярфар, цифрйир, лазим вуйиб вари тербиячйири улупуру. Гьарсаб машквраз тялукь вуйи утренникар тешкил апIури, бицIидарин багъари тербия гъадабгъурайидар шагьрин аьхю мяракйириъра иштирак шулайич.
Гьелбетда, гьарсар абайиз ва бабаз чан велед ширин ву. Хъа вушра, бицIидарин багъариъ айи тербиячи дишагьлийири дурарин бицIидарихъ зигурайи зегьметра гьисабназ гъадабгъну ккунду. Саспиган тербиячйири зигру зегьмет бязи абйир-бабарира чпин веледарихъ зигурдар.
– Ичв хиликк ккайи идарйириъ гьар миллетдин бицIидар а. Бабан чIаларихъди вуйи аьгьвалат фициб ву?
– Гъийин девриъ варидари урус чIалниинди гаф-чIал апIура, вари улупурайи шикларра, гьярфарра, дарсарра урус чIалниинди ву. Хъа вушра, дагъустан чIалариинди ляхин апIурайи тербиячйира а. Мисалназ, Бабан чIаларин йигъаз, Бабан йигъаз, Варихалкьарин дишагьлийирин машквраз тешкил апIру мяракйириъ бицIидари милли чIалниинди мяълийир апIуру, шиърар урхуру… Вушра гъийин кьайдайиинди дюзмиш дапIнайи программайиинди лихуруш, жвуван бабан чIалар сарун гьархну ккунду.
– Чухсагъул интервью тувбаз.
