Табасаран райондин 90 йисандин юбилей къайд апIбан серенжемар ужуб тешкиллувалиинди, маракьлуди, шадвалиинди, гизаф кьадар гъуллугъчйирин, республикайин хайлин районариан вуйи жюрбежюр миллетарин вакиларин ва Табасаран райондин агьалйирин иштирак’вал ади кIули гъубшну. Му серенжем аьхирихъна гъюри, учу душваъ иштирак гъахьи хяларикан юбилейин гьякьнаан чпин фикрар пуб, машкври чпиз гъапIу эсернакан ктибтуб ккун гъапIнийча.

 

Мягьямед Къурбанов, Табасаран райондин глава: «Сабпи нубатнаъди узуз гъи му мяракайиз гъафи хялариз, СМИ-йин вакилариз, «Табасарандин нурар» газат ва чап апIбаринна мялуматарин Министерствойин вакилариз чухсагъул мялум апIуз ккундузуз. Фицики, фуну ляхин кIули гъубшишра, эгер дидкан лазим вуйи саягъниинди инсанарихьна мялумат дурубкьиш, дидкан саризра хабар ади шулдар. Гьаму терефнаан «Табасарандин нурар» газатди гизаф ляхин дубхна.

Учвуз рябкъюрайиганси, гъийин серенжем заан дережайиъди кIули гъубшну. Мукьан инсанар мина уч шулу кIури, ич фикир дайич. Серенжемдиъ 20 агъзуртIан артухъ инсанари иштирак’вал гъапIну. Эгер халкьди гьамци иштираквал апIураш, дурарин гьюкмиин, республикайин улихь-кIулихь хьайидариин, ихь райондин агьалйириз тебрик апIуз гъюрайи хялариин хъугъ’вал ал.

Ихь райондин агьалйириз хъуркьувалар, жандин сагъ’вал, аваданвал ва ислягьвал ккун апIураза.
Пуз ккундузузки, юбилейихъди аьлакьалу вуди планалмиш дапIнайи вари серенжемар заан дережайиъди кIули гъушну, анжагъ саб транспортдихъди вуйи месэла пландиинди кIули гъубшундар. Вари ихь ватанагьлийир хусуси машинарихъди райондиз гъюруваликан учуз хабар адайчуз. Саб терефаан мид’ин рази вуча: ихь халкь девлетлу дубхьна, гьарурин хусуси машин а, хъа тмуну терефнаан, гьамциб аьгьвалат дарибшри кIури, учу вахт ккимидитIан гъалайиина кудучIвру машинарин, маршрутарин гьякьнаан мялумат тувнайча.

Хъа дарш вари ужуди кIули гъубшну. Хъанара вари табасаранар, ихь райондин агьалйир юбилейихъди тебрик апIураза».

 

Нюсрет Уьмаров, РД-йин Главайин ва Правительствойин администрацияйин кIулиъ айирин заместитель: «Рябкъру гьялариан, райондин 90 йисандин юбилей къайд апIуз гизаф ляхин дубхнайиганси ву, гьаддиз гъи серенжемра гьамци ужуди кIули гъубшну. Магьа гьаму ухьу дугъужвнайи Рибчрайин улихьишвра юбилейихъди аьлакьалу серенжемарин дахилнаъди гьязур дапIнайиб ву. Улихьди мина машиндиъди гъюзкьан шулдайи, хъа гьамус мушвахь саб аьхю майдан дубхьна.

Гъи гьамина дуфнайи инсанарин кьадар гъябкъиган, Табасаран райондиз фукьан дустар, район ккуни инсанар аш, мялум шула. Му республикайин улихь-кIулихь хьайидарин, дидин Глава Владимир Аьбдуаьлиевичдин гьунарар ву. Фицики дугъу Дагъустандиз лап кIваантIан арбабвал ккун апIура. Гьаддиз, гьацир касдиин хъугъ’вал алди, республикайиз инвесторарра гъюра.

Гъи ухьуз ихь райондиъ айи Ургур чвуччвунна сар чуччун гъалайиин расвалин ляхнар гъахуз 6 миллион манатдин кюмек гъапIу меценат Гьяжибег Аьлибеговра гъяркъюнхьуз. Му республикайин аьгьвалат ужуб терефназди дигиш дубхьнайивалин гьякьнаан нубатнан шагьидвал ву. Дагъустандиъ яшайишдихьна вуйи янашмиш’вал дигиш гъабхьну. Инсанари жвув бадали фициб-вуш метлеб ади ваъ, хъа ватанагьлийир, Ватан бадали ляхин апIуз хъюгъна.

Сабсан ражари Табасаран район 90 йисандин юбилейихъди тебрик апIураза. Гъит, гьамцдар шаду серенжемар хъанара артухъ ишри».

Сефер Аьлиев, РД-йин Халкьдин Собраниейин депутат: «Гъийин ихь райондин машквар лап ужуди кIули гъубшну. Гьамци юбилейихьна гьязур хьувализ райондин главайиз ва дугъан командайиз чухсагъул. Дурари гъи, харижи уьлкйирианра кмиди, ихь вари дустар уч гъапIну. Гъи мушваз, республикайин имбу районарианси, Урусатдин регионарианси, гъунши вилаятарианси, харижи уьлкйириан вуйи ихь ватанагьлийирра уч апIбиин гизаф рази вуза. Пуз ккундузки, му главайин сабсана аьхю хъуркьувал ву. Чухсагъул, ихь райондин юбилей мубарак ибшри».

Къазимягьямед Сефикъурбанов, РД-йин юстицияйин министр: «Гъийин Табасаран райондин 90 йисандин юбилейиз бахш дапIнайи гьаму шадлугънан серенжем райондин администрацияйи заан дережайиъди тешкил дапIна. Юбилейихъди аьлакьалу вуди планламиш дапIнайи программйирин вари серенжемарра лап ужуди уьмриз кечирмиш гъапIну.

Йиз терефнаан вари Табасаран райондиз ва райондин агьалйириз сагъ’вал, шадвал, авадан хьувал ккун апIураза».

Нариман Асваров, РД-йин Халкьдин Собраниейин депутат: «Гъийин Табасаран райондин 90 йисандин юбилейихъди аьлакьалу вуди гъубху серенжем гизаф ужуди кIули гъубшну. Райондин глава Мягьямед Къурбановдихьан гъи гьаму серенжемдиъ, вари райондин агьалйирси, ихь вари халкьра сатIи апIуз гъабхьну. Гъи мушваъ, гьаму гъалайиин кIули гъуху ляхнариз Казахстандиъ яшамиш шулайи ихь ватанагьлийи чан терефнаан дакьатар деетну кIури узуз гъеебхьиган, гизаф рази гъахьунза. Фицики, Казахстандиъ яшамиш шулайи Хив райондин агьалйир Аьбдулбарийинна Зарета Фатялиеварин хизанди Хив райондизра яшайишдинна экономикайин артмиш’валин цирклиъ хайлин кюмек гъапIну.

Райондин главайихьан жара йишвариъ яшамиш шулайи ватанагьлийир райондиз жалб апIуз шулайивал, йиз фикирнаан, дугъан асас хъуркьуваларикан саб ву. Му сабпи ражари алдабгъурайи гамси гьисаб апIурхьа. Ва гьамусдихъантинара мумкинвал айи ихь ватанагьлийир райондин, чпин гъулан яшайишдинна экономикайин артмиш’валиъ иштирак шул кIури, умуд кивраза.

Гъи йиз рябкъбариинди, гъалайиин гьамцдар дигиш’валар апIбиин гьаму мяракайиъ айи вари халкь разиди ву. Мушв’ин гъийин деврин жюрейиинди дигиш’валар гъахьнушра, Ургур чвуччвунна сар чучун гъала агъзрар йисарилан вушра тарихнан нагъилси гъубзди. Хъа сабсан ражари Табасаран райондиз хъуркьувалар ккун апIураза».

Тимур Гусаев, РД-йин Халкьдин Собраниейин депутат: «Гъийин серенжем гьамци заан дережайиъди кIули гъабхбан бадали вазариинди гьязур гъахьиганси ву. Му ляхник РД-йин Правительствойиъ айи табасаран халкьдин вакилари вариди чпин пай кивну. Райондин главайиз, депутатариз чухсагъул дупну ккунду. Му жюрейин серенжемар гъахбаъ Мягьямед Сиражудиновичдиз аьхю тажруба а. Сифте ДГУ-йиъ профкомдиъ, хъасин Халкьдин Собраниейиъ лихури дугъу вари терефарихъанди вуйи тажруба гъадабгъну. Гьаддиз му юбилей гьамци ужуди тарихи йишв’ин кIули гъябгъюра. Мидланра гъайри, Рибчрайихъ йишвра, улихьдиси дарди, гьамус гизаф уччву гъапIну. Гьамус мина туристар артухъди гъюз ужудар шартIарра яратмиш дапIна. Сарун шикил йивурушра, мани вахтна рибчрайикк жикIурушра, зат читинвал алабхъидар. Яна, саб гафниинди кIуруш, глава райондихъан юкIв юбгурайи насликан вуйиб аьгъю шулу».

Ярмет Ярметов, Хив райондин глава: «Машквар кIваантIан ужуди кIули гъубшну. Ухьуз рябкъюрайиганси, му машквар гъюрайи хялариз кIури, ваъ, хъа халкьдиз кIури тешкил гъапIуб ву. Гъи гьамина серенжемдиъ иштирак хьуз дуфнайи хяларин кьадар гъябкъиган, дурар вари райондин артмиш’валихьан ярхлади дарувал ашкар шула.
Нубатнан ражари Табасаран район юбилейихъди тебрик апIураза. Гъит, му райондиъ мясляаьт, аваданвал ва арбабвал зат кам дарибшри».

Нариман АьбдулмутIалибов, СтIал Сулей-ман райондин глава: «Сабпи нубатнаъди Табасаран райондин гьарсар агьали, гьарсаб хал гьамциб машкврихъди тебрик апIураза. Учуз гъийин машквар гизаф кьабул гъабхьунчуз. Гъи му райондиъ шулайи ужудар дигиш’валарин шагьидар гъахьунча. Эгер гъуншдин хулаъ вари ужу вуш, жвуванра яшайиш ужу хьибди. Ухьу дуствал ва гъуншивал апIурайи районар вухьа. Гъи учу учвухъди сатIиди му машквриъ айивалиин гизаф рази вуча, ва учвухъди сатIлан вуйи тарихниинди ва ихь арайиъ айи дуствалиинди дамагъ апIурача. Райондин глава кIулиъ ади сабансан Табасарандин вари агьалйир райондин 90 йис хьпахъди тебрик апIураза. Му серенжемдиз гъафидариз ва учуз теклиф гъапIдариз варидариз чухсагъул».

Загьирбег ТIайибов, Каспийск шагьрин главайин сарпи заместитель: «Гъи му райондиъ гъабхьи шадлугънан серенжемдин тясирлувал гизаф ужуб ву. Серенжем заан дережайиъди тешкилра дапIна. Айи рябкъбариинди, райондиъ гизаф дигиш’валар духьна ва дурар давамра шули ими.
Мушваъ рякъюрайи, ужувлан терефнаан вуйи дигиш’валарин гьякьнаан кIуруш, райондин агьалйирин машар, дурари разивал гъябкъси, кIурайи гафар гъеерхьси, варибдин гъавриъ ахъуз шулу. Яна мушваъ улихь-кIулихь хьайидаринна агьалйирин арайиъ сабвал айивал аьгъю шулу. 

90 йис – му аьхю тарих ву. Табасаран райондин кIулиъ хайлин регьбрар ади гъахьну ва дурарикан гьарсари чав гъапIу ляхнарин лишан гъибтну.
Гъи узуз йиз дустраз, узухъди РД-йин Халкьдин Собраниейиъ гъарашугъди лихури гъахьи Мягьямед Сиражудиновичдиз жандин ужуб сагъ’вал, хъуркьувалар, зат кьяляхъинди дилигди улихь гъягъювал ккун апIураза. Дугъаз кюмек апIру фукьан-вушра касар а. Хъа варитIан аьхю кюмек – райондин агьайлирин терефнаан апIурайи кюмек ву. Мушваъ дугъаз дициб кюмек айивал варидиз рябкъюра».

Низами Аскеров, ДГУ-йин политэкономика-йин кафедрайин заведующий: «Райондин 90 йисандин юбилейиз бахш вуди тешкил дапIнайи серенжем лап заан дережайиъди кIули гъубшну. Хайлин районариан главйир, республикайин жюрбежюр идарйирин кIулиъ айидар, гизаф хялар дуфнайиб рябкъюра. Серенжем, ужуб саягъниинди тешкил дапIну, инсанарин юкIвариъ гъубзрубсиб гъабхьну. Йиз фикриинди, гьар йицIуд йисак юбилей тешкил апIбан аьдатар гьамусдихъантинара давам апIувал лазим ву. Фицики, му аьдатну ихь вари халкь сатIи ва гьевеслу апIура.

Узуз гъи вари табасаран халкь йиз ччвурнахъан гьаму юбилейихъди тебрик апIуз ккундузуз. ИкибаштIан, 90 йис – му Урусатдин дахилнаъ ади, гьамусдин административ аьтрафариинди ву, хъа дарш Табаристандин тарих агъзрар йисартIан артухъ ву. Ухьу Табасарандин тарих хъанара ужуди аьгъю дапIну ккунду, гъюрайи насил тарихдикан лап заан аьгъювалар ади тербияламиш апIбан бадали. Ухьхьан 90 йис къайд апIуз шлуганси ваъ, хъа Табаристанди 1000 йис къайд апIуз шлуганси».

Рустам Бегерин, Гос-думайин депутатдин кюмекчи, пауэрлифтингдиан Урусатдин, Европайин ва дюн’яйин чемпион: «Юбилейин серенжем лап заан дережайиъди кIули гъубшну. Вари кьабул гъабхьунзуз. Райондин глава Мягьямед Сиражудинович Къурбановдин командайин ва ихь варидин кюмекниинди (фицики ухьу гьарури ухьхьан шлу бицIи кюмек гъапIунхьа) гъи гьамциб мярака кIули гъабхуз удукьну.

Гьамусдихъантинара ухьу райондихьан ярхлади гъузидархьа. Ухьу вариди гьамци райондиз, райондин главайиз ужуб гафниинди, ужудар ляхнариинди кюмек апIидихьа.

Хъа райондин вакиларизра машквар мубарак ибшри. Гьаруриз сагъ’вал ва шадвал ккун апIураза».

Гьяжибег Аьлибегов, Казахстандин «Модерн-строй» компанйирин дестейин тешкилатчи, меценат, инвестор: «Узу, Табасаран райондин Гьарихъ гъулаъ бабкан духьну, гьамушваъ 8-пи класс ккудубкIунза. Хъасин Дагъустандин Огни шагьриз кючмиш духьну, гьадушваъ хябяхъдин мектебдиъ урхури гъахьунза. Мектеб ккудубкIбалан кьяляхъ, Урусатдин Яракьлу кьувватарин жергйириз гъухнийзу. Душв’ан гъафир, фици-вуш Казахстандиз алдахъзу. Казахстандиъ ляхин апIуз хъюгъюнза. Душваъ яшамиш шули, магьа 40 йис вуйиз.

Гьамкьан йисари гьадушваъ ашра, йиз Табасаран зат кIваълан гъябгъюрдариз. Табасаран йиз сабпи ватан, хъа Казахстан кьюбпи ватанси гьисаб апIураза.
Узу гьар йисан хизанра хъади багъри Ватандиз гъюраза. Магьа нубатнан ражари Табасаран райондин 90 йисандин юбилейиз дуфнача. Гъи узуз, йиз ватанагьлийирси, вари дагъустанлуйир ихь райондин юбилейихъди тебрик апIуз ккундузуз. Гьаруриз жандин сагъ’вал, архаинвал, яшайишдин арбабвал, хъуркьувалар ккун апIураза. Гъит, ухьу, ихь вари халкь гьарган, гьаму гъийин йигъанси шадди ва разиди гъузри».

Ибрагьим Ибрагьимов, Нижневартовскдин гьюкуматдин университетдин проректор, гьадушваъ айи «Кавказ» кIуру халкьдин ялхъвнарин ансамблин художественный руководитель: «Гъубшу гьяфтайиъ узу Лак райондин 90 йисандин юбилейиъ иштирак гъахьунза. Хъа гъи йиз багъри Табасарандиъ машкврин серенжемариъ иштирак хьувал йиз кIваз гизаф хуш ву. Фицики узуз гъябкъюбси, дагъдиин али гъалайилан гъилигиган, ихь райондин табиаьтдин уччвушну дуфнайи хяларин гевюл хайлин ачухъ гъапIну. Гъи му мяракайиъ пягьливнариз лигуз гизаф юкIв хъайиз, гьяйифки, ухди хъуркьундарзу.

Ихь табасаран райондиз, гьарганси варитIан уччвуб, гизаф миллетар айи район вуди гъубзувал ва аваданвал ккун апIураза. Гъит, ихь район гьарганси варитIан ужуди хялар кьабул апIру районсира гъубзри.

P.S. Хъайисан йиз багъри ХустIил гъулаъ Ватандин Аьхю дявдин иштиракчйириз бахш вуди дивнайи гюмбетдиин, гъулаъ айи паркдиъ ва гирами йишвариъ йиз дакьатарихъ расвалин ляхнар гъахуз планламиш дапIназа».

Архимед Исмяилов, Санкт-Петербургдиъ яшамиш шулайи ихь ватанагьли: «Гъи гьаму шаду мяракайиъ иштирак хьувалиин узу гизаф рази вуза. Узуз, райондин главайихьинди, ихь ватанагьлийирихьинди илтIикIну, пуз ккундузуз: учвуз варидиз чухсагъул! Варидариз хъуркьувалар, ужувлар, сагъ’вал ккун апIураза. Ватан, район бадали, жвув фида дапIну, ляхин апIури ккунду. Хъанара варидариз машквар мубарак ибшри».

Зейдуллагь Юзбегов, РД-йин образованиейин ва илимдин Министерствойин манзилнаъди аьгъювалар тувру Центрин директор: «Гъи Табасаран райондиъ гъябгъюрайи му аьхю машкврин серенжемди узуз разивалин аьхю тясир гъапIну. Машквар халкьдиз тешкил дапIнайиб ву. Мушваъ гъи вари Табасаран иштирак дубхьна.

Ихь республикайиан, Казахстандиан хяларра дуфна. Серенжемдиз хялар ади гъюрайи вертолет фукьан аьхю разивалиинди кьабул гъапIнийики.
Табасаран – Дагъустандин аьхю паярикан саб ву. Мушв табиаьтдин гизаф девлетар, ужудар ва мянфяаьтлу ругар айивалихъдиси, гьякьлу, зигьимлу, ужудар инсанарихъдира девлетлу йишв ву. Му райондиз ккундайиб анжагъ республикайи мина гьуркIну дакьатар деетувалтIан дар. 70 агъзур агьалйир яшамиш шулайи Табасаран райондиз республикайи жара дапIнайиб 1 миллиард манаттIан дар. Му дакьатар райондиз лап цIибди ву. Йиз фикриан, райондиз 2-3 миллиард манат жара дапIну ккунду. Гьациб кьадар дакьатар мина деетнийиш, райондиз айи мумкинвалар ужуди, мянфяаьтлуди ишлетмиш апIуйи. Гьадмуган Табасарандиз 500 агъзур инсанар уьрхюз мумкинвал шуйи.

Му район Дагъустандин варитIан мянфяаьтлу район ву. Табасарандиз кьюбпи Швейцария гьаци давди кIурайиб дар. Мушваъ айи гьавайин шартIар ужудар ву.

Гъи учу мушваъ вари йишвариъ гъилицунча. Жигьил глава Мягьямед Къурбановдин метлеб – му райондикан ужуди арбаб шулайи уьлке апIувал ву. Дугъан метлебар уьмриз кечирмиш апIуз ухьу варидари кюмек апIидихьа.

Табасарандиз хъанара хъуркьувалар, уж’валар ишри».

Ризван Мурадов, РД-йин тикилишчивалинна архитектурайин ва ЖКХ-йин министрин заместитель: «Йиз багъри Табасаран райондин 90 йисандин юбилей къайд апIуз дапIнайи гьязурлугвалар гъяркъиган, узу лап гьяйран гъахьунза. Лап кIваантIан юбилейихьна гьязур гъахивал рябкъюрайи. Ихь райондиъ саб бицIи вахтнан арайиъ гьамцдар дигиш’валар шул кIури, гьич фикир дайиз. Серенжемдиъ айи хяларин кьадар гъябкъиган, нубатнан ражари ихь халкьдин хялижв кьабул апIуз ккунивал тасдикь гъабхьну. Гьаддиинди ихь халкьдихьна гьюрмат айивал, ихь халкь ккунивал рябкъюра.

Серенжемдиъ узуз республикайин хайлин районарин главйирра гъяркъюнзуз. Дурар вари ихь райондин глава Мягьямед Къурбановдин гьюрматназ дуфнайидар ву. Гъи райондин главайи тамам апIурайи ляхниинди, яна райондиъ шулайи дигиш’валариинди, инсанарин дугъ’ин хъугъ’вал аливал ашкар шула.

Гъалайиин ва Рибчрайиин гьамцдар дигиш’валар хьувалиин узу гизаф рази вуза. Фицики му кьюбиб йи- шварра культурайинна тарихдин, яна туристар жалб апIуз шлу объектар ву. Гьамцдар дигиш’валар хьувалиинди ихь райондиз гъюрайи туристарин кьадар артухъ шул кIури, умуд кивраза.
Узуз йиз терефнаан Табасаран райондин глава Мягьямед Сиражудиновичдиз райондин яшайишдинна экономикайин артмиш’валиин ужуди ляхин апIбаз чухсагъул пуз ккундузуз. Табасаран райондиз, райондин агьалйириз лап марцци кIваан ислягьвал, ужудар гьядисйир, ужувлар, шадвалар, бахт, жандин сагъ’вал ккун апIураза. Гъит, ичв хулариан гьич зат мясляаьт, манишин, гъулайвал ва аьгьваллувал кам даришри. Райондин 90 йисандин юбилей мубарак ибшри».

Султан Шагьбазов, Калужский областдиъ айи Дагъустан жямяаьтдин кIулиъ айир, Калужский областдин жямяаьтлугъ палатайин член: «Райондин юбилей шулайиваликан узуз кьанди хабар гъабхьунзуз. Райондин главайи зенг гъапIнийи. Учу ухдихъанмина, гьеле думу Жямяаьтлугъ палатайиъ имиди, сар-сарихъди таниш вуча. Теклиф гъафибси, узу гьяракатниинди гьязур духьну, Ватандиз хъуркьунза.

Гъи узу му мяракайиз уч духьнайи халкьдин кьадарну, юбилейихъди аьлакьалу вуди кIули гъябгъюрайи гьарсаб уткан мяракайи гизаф мюгьтал гъапIунзу. Гьарсаб поселениейин майднарра ужуди ккабалгнийи. Йиз ТинтIарин майдандикк узу цIийикIултIан халкьдин хурагарихъди таниш гъахьунза. Гъи узу мушваъ гизаф бахтлу касси гьисс апIураза.

Серенжемдиз узу йиз заместителихъди, урус миллетдин вакилихъди гъафунза. 11 йис улихьнара думу Дагъустандиз гъафир ву. Гьаму ражари дугъу, ккудушу йисарин арайиъ Дагъустандиъ гизаф дигиш’вал гъахьундар, хайлин касиб инсанар рякъюра, кIура. Гьаддиз гъи йиз райондиз гизаф девлетар, хъуркьувалар ккун апIураза. Табасаран халкь варитIан ужуди хялар кьабул апIру халкь ву кIури, вари Урусатдиз аьгъя. Узуз гьаддиз ихь Ватан, ихь халкь хъанара артухъси за духьну ккундузуз. Ихь зигьимлу касар Дагъустандин вари цирклариъ ужудар йишвариин лихувал ккун апIураза, ва гьацира узуз ихь райондиъ ужудар рякъяр духьну ккундузуз. Хъанара ихь машквар тебрик апIураза».