Умгьанат Сулейманова
Инсандин уьмур ккадау йисариинди ваъ, хъа дугъу гъапIу ужувлан ляхнариинди ебцуру, кIури шулу ихь аьхюдари. Гьаму уьлчмейиинди ебцуруш, машгьур Мирзабег Багъичев гизаф ярхи уьмрин эйси ву. Цци 23-пи феврали, думу бабкан духьну, 100 йис тамам шула. Дугъан ччвур табасаран тарихдиъ гьаммишандиз гъубзди.
Мирзабег Багъичев Хив райндиъ Заан Ярккарин гъулаъ нежбрин хизандиъ бабкан гъахьну. Дугъан зегьметнан уьмур дявдин читин йисари багъри гъулан Буденыйин ччвурнахъ хъайи колхоздиъ бригадирвал апIбалан ккебгъну. 1947-пи йисан думу ВЛКСМ-дин райкомдин кьюрпи секретарди ктагъуру. Шубуд йислан областной партийный мектебдиз гьаъру. Думу мектеб ккудубкIну, жигьил Мирзабег 1953-пи йисан КПСС-дин обкомдин инструкторди лихуру, хъа 1954-пи йисан дугъу Москвайиъ заочно КПСС-дин ЦК-йин багахь Заан партийный мектебра ккудубкIуру. 1959-пи йисланмина Мирзабег Багъичев сифте КПСС-дин Хив райкомдин кьюрпи секретарди, хъасин исполкомдин председателди ктагъуру. Му гъуллугъариъ ляхин апIури гъахьи вахтари Багъичевди Хив райондин экономика за хьпан, культурайинна яшайишдин артмиш’валин месэлйириз гизаф фикир тувну.
Табасаран райондин экономика ва социалин циркил мюгькам апIбан зиинра Мирзабег Багъичевди аьхю ляхин гъубхну. Душваъ райисполкомдин председателди гъилиху 1965-1974-пи йисари дугъу Хючна гъулан вари кючйириъ гъван ккабхьнийи. Анжагъ чекмйирихъдитIан лицуз даршлу кючйир тялукь къайдайиз гъахнийи. Ва гьацира исполкомдин саки вари отделар ва карханйир ерлешмиш апIуз шлубсиб административный дарамат, почтайиз ва линияйинна техникайин аьлакьайин узелиз вуйи дарамат, миржиб квартира ккади яшамиш шлу кьюд хулар, стадион тикмиш гъапIнийи.
Табасаран райондин гъулариъ мектебарин, больницайин, культурайин ужагъар дивур, аьхю пай гъулариз шид ва 1965-пи йисан электричество гъизигур Мирзабег Багъичев вуйи. Кьибла Дагъустандиъ 1966-пи йисан сабпи ражну телепередачйиризра ихь райондин агьалйири гъилигну, гьаз гъапиш 2-3 вазлин арайиъ душваъ телевышка дивнийи. Исполкомдин асас гюзчиваликк гьацира гъулан мяишатдин ва халачйирин гьясилвал ккайи. 1965-пи йислан 1974-пи йисаз кIул али мягьсуларин бегьерлувал ва мал-къарайин гьясиллувал саки 2 ражари за гъабхьнийи, 4 чяхирин завод тикмиш гъапIнийи, тIумтIарин багъларин ва йимишдин багъларин кьадарар кью-кьюд агъзур гектарариина за гъапIнийи.
Багъичевди асас фикир ихь шараитариз аид вуйи сортар кивувализ, гьадму гьисабнаан жвугърийирин багъар артмиш апIбаз тувнийи. Чаз айи мяишатлугъ ляхнарин тешкилатчивалин бажаранвал Мирзабег Багъичевди учв «Рубас» совхоздин директорди тяйин гъапIиган улупнийи. Думу вахтна «Рубас» совхоз райондиъ варитIан аьхюб вуйи, дина 7 гъул дахил шулайи.
Аьламатнан ляхин гьадму вуки, Багъичевди гъапIу ляхнарикан инсанари гъийин йигъазкьан мянфяаьт ктабгъури ими. Думу вари зегьметкешарин умудар гьуркIру бажаранлу тешкилатчи вуди кIваин илми. Инсанари дугъаз гъира чухсагъул кIура, ва думу райондиз регьбервал туври гъахьидарин арайиъ варитIан ужуди ва заан хъуркьувалар ади гъилиху касси гьисаб апIура.
Мирзабег Багъичев, учв наан лихурашра, чан ляхин намуслуди кIулиз адабгъру, инсанариз гьюрмат апIру кас вуди гъахьну. Фурс ктру, жарариз кюмек тувуз ккуни коммунист Мирзабег Багъичевдин аку къамат ихь юкIвариъ гьаммишанлугъдиз гъубзди. Багарихьди узу дугъан уьмрикан гъибикIу китабра чапдиан удубчIвиди.
