Мартдин 15-пи йигъан «Дагъустан» РИА0-йин конференцйир гъахру залиъ РД-йин образованиейин ва илимдин министр Ягья Бучаев республикайин СМИ-йин вакиларихъди гюрюшмиш гъахьнийи ва министерствойи 2022-пи йисан гъапIу ляхнин натижйирикан ва мялимдин ва тербиячийин Йис вуди мялум дапIнайи 2023-пи йисан министерствойин улихь дивнайи месэлйирикан мялуматар тувнийи.
Министрин гафариинди, гъубшу йис, ляхнин гьякьнаан, министерствойиз гъизгъин йис вуйи. Министерствойин тешкиллувалиинди, вари муниципалитетарихъди кадрйирин политикайин гьякьнаан йикьрар гъийитIну.
«Думу йикьрари республикайиъ кьабул дапIнайи къайдайиинди образованиейин тешкилатдин, идарайин кIулиъ айирин гъуллугъниина улупнайи кандидатарин арайиъ аттестация гъабхуз мумкинвал тувру. Аттестацияйи образованиейин тешкилатарин гьамусяаьт айи къайдайиъ аьхю дигиш,валар тIаъра», — къайд гъапIнийи Ягья Бучаевди.
Гьаму йисаз вуйи планарикан мялуматар туври министри къайд гъапIганси, Дагъустандиъ мялимдин ва тербиячийин Йисан вари республикайин 60 ва идарайин 30 серенжем планламиш дапIна, Республикайин Глава Сергей Меликов кIулиъ ади, тешкиллувалин комитети ляхин апIура.
Журналистари министрин улихь бабан чIалар уьрхбан месэлара гъитIибккнийи. Дугъан гафариинди, республикайиъ жара миллетарин вакиларикан арайиз дуфнайи хизанар гизаф а, гизаф бицIидари, ЕГЭ-йиз ва ОГЭ-йиз гьязур хьуз вахт артухъ хьпан бадали, бабан чIал ваъ, урус чIал ктабгъура.
«Бабан чIалнан дарсариз жара дапIнайи сяътарилан савайи, мектебариъ бабан чIалариинди гъахру жара серенжемарра лазим ву. Бабан чIалниинди спектакль жюре сягьнийир тешкил апIуз, хьадан тятIиларин вахтнаъ Дагъустандин культурайиз бахш дапIнайи серенжемар гъахуз шулу. Чан бабан чIал аьгъю гьарсар кас, чIал аьгъювал фукьан аьхю бахт вуш, гьаддин гъавриъ а»,- къайд гъапIнийи Ягья Бучаевди.
Журналистарин суалариз жаваб туври, Ягья Бучаевди вузариъ Болонский къайдайихьан гьудучIвуваликан чан фикрар ачухъ гъапIнийи: «Яркьу пишекарвали (специалитетди) чан мянфяаьтлувал улупну… . Хъа мектебариъ ЕГЭ тувували, мектеб ккудубкIурайи гьарсар бицIириз чан аьгъювалариз дилигну, уьлкейин фунуб вуздиъ учIврушра рякъяр ачмиш гъапIну».
Аьхиримжи йисари мектебариъ бицIидарин арайиъ чиб-чпин кьаст ади элегуваларин, гаркIлар йивувалин дюшюшар артухъ духьнайивалин месэлара за гъапIнйи. Министерствойи, дицисдар ляхнарихъди женг гъабхурайиваликан ктибтури, министри къайд гъапIнийи: «Республика дицисдар дюшюшар варитIан цIибди шулайи регионарикан саб ву. Дюшюшарра гьар жюрейиндар шулу. Аьхиримжи ражари 15 йисаъ айи шуру чан улихь хьайи партайихъ хъайи шураз гаркIлар йивувал, шуран психикайин сагъламвал ужуди адрувалихъди аьлакьалу вуйи. Классдиъ мялимди дикъат гюзчивал гъабхури ккунду. Эгер бицIирин психикайин гьяракатар, дугъу гъахру улхбар дюздар дарш, мектебдиъ айи психологдихьна илтIикIувал лазим ву. Психологди бицIирихъди, дугъан хизандихъди ляхин гъабхуру, чахьан кюмек тувуз шулдарш, полицияйин йисар бегьем духьну адрударин ляхнариз лигру отделиз, ясана духтрарихьна илтIикIуру. Сабсан пуз ккундузузки, республикайин образованиейин гъурулушдиъ 470 агъзур бицIир а, бицIидарра гьар жюрейиндар шулу. Фукьан дикъатди мялим лихурашра, бицIидарин коллективдиъ дицисдар дюшюшар зат дархьиди гъузуз мумкин дар. Мектебдиъ шлу варибдин кIул,ин бицIидарихъди ляхин апIуз аьгъю, дурарихъан юкIв убгру, бицIидар ккуни мялим духьну ккунду. Министерствойи ляхин гъабхура, думу темайиз бахш вуйи гизаф совещанйир гъухунча. Мектебарин директорари думу месэлайиз артухъ фикир тувуз хъюгъна. Республикайиз РФ-дин Президентдин багахь бицIидарин ихтиярар уьрхру вакил, РФ-дин просвещениейин министерствойин читин хасият хъайи бицIидарин месэлйириз лигру департаментдин вакилар гъафнийи. Республикайиъ сабпи ражари вуди психологаринна мялимарин, медицинайин ва яшайишдин кюмек тувру центр либхуз хъюбгъна, ДГУ-йин психологияйин факультетдихъди сигъ аьлакьа уьбхюрача».
