Дагъустан Республикайин образованиейинна илимдин министерствойи ДАССР арайиз гъафихъан мина 2021-пи йисан 100 йис тамам хьувал къайд апIбан машкврин серенжемарин план тасдикь гъапIну. Думу план яркьуб, билиг гъадабгъру идарйириъ урхурайидарин ватанпересвалин гьиссар ва тарихдикан вуйи аьгъювалар артмиш апIуз диш дапIнайиб ву. Образованиейин тешкилатариъ кIулди вари йисан жюрбежюр серенжемар кIули гъахиди.
«ДАССР арайиз гъафихъан мина 100 йис тамам хьувал – тарихдин метлеблу гьядиса ву. Республикайи саб аьсрин вахтна ккадапIу рякъ рягьятуб гъабхьундар. Ухьуз, аннамиш дапIну, гъюру насларихьна тувруб ахьуз. Мярифат рабгъбанна тербия тувбан ляхнин диб тарих дубхьну ккунду. Мицдар серенежмар жигьиларин аькьвлин ва рюгьнанна эдеблувалин меденият гужал апIбаъ метлеблу ву», – къайд гъапIну вахтназ вуди РД-йин образование-йин ва илимдин министрин вазифйир тамам апIурайи Уммупазиль Уьмаровайи.
КIваин апIурача, 2021-пи йисан ДАССР-ин юбилей къайд апIбан машкврин серенжемар вахтназ вуди РД-йин Главайин вазифйир кIулиз адагъурайи Сергей Меликовдин Указдиз асас вуди кIули гъахурайидар ву. 1921-пи йисан 20-пи январиъ вари Урусатдин Центральный Исполнительный Комитетди ДАССР арайиз гъювалин гьякьнаан Декрет кьабул гъапIну. Му гьядисайи вари дагъустанлуйирин уьмриз кьатI’и дигиш’валар гъахну, дурари чпин кIул’инди ва гъавриъ ади Урусатдин гьюкуматдиъ сатIиди яшамиш хьувалин тереф гъибисну.
Мидкан республикайин мектебариъ урхурайидариз хъайи-хъайиси 14-пи ва 21-пи январиъ ктибтиди. Му йигъари Дагъустандин уьмуми образование тувру вари тешкилатариъ «ДАССР арайиз гъювал» темайиан тотальный диктант кIули гъабхиди. Тотальный диктантдиъ иштирак’вал апIру мектебариъ урхурайидарин ва студентарин уьмуми кьадар 500 агъзур хьибди.
Гьацира мектебариъ жюрбежюр темйириан конкурсар, ачухъ дарсар ва классдин сяътар кIули гъахиди.
Пишекарвалин образование тувру тешкилатариъ ва вузариъ ерли культурайиз бахш дапIнайи выс-тавкйир ва экспозицйир тешкил апIувал, халкьдин аьдати сяняаьткарвалариан мастер-классар, илимдинна ахтармиш апIбан конкурсар ва илимдинна практикайин конференцйир кIули гъахувал планламиш дапIна.
ВаритIан парлагъ серенжемарикан саб – багъри юрд ахтармиш апIру республикайин телевидениейин дестйир уч хьувал хьибди; му жюрейин ватанпересвалин гьяракатназ барабар вуйиб Урусатдин гьич сабкьан региондиъ адар. Мектебдиъ урхурайидарин «Авангард» кIуру дявдинна ватанпересвалин лагериъ республикайин кадетарин корпусдиз лигбан машкврин серенжемар тешкил апIиди.
ДАССР арайиз гъафихъан мина 100 йис тамам хьпаз бахш дапIнайи телепередачйир улупиди, «Дагъустандин аькьюллужви ва аькьюллушив» ччвур тувну, мектебариъ урхурайидарин арайиъ инсан ва дугъан меденият ахтармиш апIбан олимпиадйир гъахиди. Ихь республикайин варитIан бицIи яшнан ватандашариз вуйи серенжемар гъахувалра гьисабназ гъадабгъна. Мектебдиз улихьна вуйи образование тувру тешкилатариъ тербия гъадабгъурайидар «Бажаранлу живанарин ассамблея» кIуру фестивалин иштиракчйр хьиди.
Мялимариз семинарар, конференцйир, музейиъ гюрюшар тешкил апIиди. Мисалназ, майин вазлиъ машгьур педагог ва багъри юрд ахтармиш гъапIу кас Булач Гьяжиевдиз бахш дапIнайи «ДАССР-ин тарих – Булачдин тарих» кIуру литературайинна музыкайин зурба мажлис гъабхувал фикриз гъадабгъна. Хъа му серенжем гъабхайиз саб ваз улихьна, апрелиъ, республикайин варитIан ужударсдар мялимар, «Йисандин мялим» ччвурнан сагьиб хьпан бадали, чиб-чпихъди талитнаъ учIвди. Мялимари пишекарвалин устадвал улупбан конкурсра ДАССР-ин юбилей къайд апIбаз бахш апIиди.
РД-йин образование-йин ва илимдин минис-терствойи планламиш дапI-найи вари серенжемар, Роспотребнадзорин санитарияйинна эпидемиологияйин вари къайдйир ва тIалабар уьрхюри, кIули гъахиди.
