Мартдин вазлиъ Кьибла Дагъустандин районарин агьалйири хьадукран машквар къайд апIуру. Табасаранари думу машквриз Эбелцан, лезгйири – Яран сувар, агъулари – Эвелцан, азербайжнари – Навруз-байрам кIуру. Му йигъан чиб-чпик хъял кайи, арайиъ гиранвал айи инсанари сар-сарилан хил алдабгъну, арайиъ айи хъял гьархну ккунду. Машкврин столар жюрбежюр милли хурагари алацIуру. Амма гьарсаб халкьдин му машквар къайд апIбан чпин аьдатар а.
Эбелцан гъийин йигъан Дагъустандиъ кюгьне деврин хусуси аьдатариинди къайд апIури имбу машквар ву.
Пягьливнар ва милли хурагар
Навруз-байрам, Эбелцан вая Яран сувар – хьадукран машквар 7-пи аьсриз улихьна къайд апIури гъахьнийи. Му машквар инсан ва табиаьт цIийи ва артмиш, рюгьнан кьувват марцц, цIийи уьмур ачиш шулайивалихъди аьлакьалу апIури гъахьну. Дагъустандин гъулариъра му машквар къайд апIури, хайлин аьсрар гъягъюра. Дагълуйири цIиз ва ригъдиз икрам апIури амдаршра, кюгьне машквар гьархрадар. Мартдин вазлиъ улубкьру йигъанна йишван барабарвалин йигъан улихьдиси гьамусра дагълу гъулариъ ва районариъ цIа алапIури ими. Гьаци дурари хьадукар къаршуламиш апIуру. Хьадукран машкврин асас лишнар – цIа ва милли хурагар ву. Лезгйири му йигъан масун афрар уржуру. Хъа табасаранари дяхинна харар (дангу, кьуйир) гьязур апIури шулу. Му хураг гьязур апIуз дурари чвну ганаз гъубкку малин вая чарвайин ликар ерццуйи. Гьадрарихъди сатIиди аьхю гъазниъ дяхнинна харарин аш гьязур апIуйи. Мидланра гъайри, табасаранари гъарпзин, йиккун цикбарихьди, хинкIарихьди ва милли жара хурагарихьди столар алацIуру – машкварган столиин ургуб жюрейин хурагар духьну ккунду.
Улихьган Дагъустандин бязи гъулариъ му йигъан пягьливнар илитури гъахьну. Улариин парча илибтIну, пягьливан дизигнайи тIилиин гучI дарди лицуйи. Пягьливнар илитнайи майдандиин зурначйири мярака ккебгъуйи.
ЦIа гвачIниндиз уьбхюру
Эбелцан хьайиз швнуд-сад йигъ улихьна гъулан жигьилар машкврин цIа кипуз гакIвлариз гъягъюри шуйи. Машкврин цIа хябяхъган алапIуйи. Бязи аьхю гъулариъ Эбелцнан цIа гьарсаб мягьлайиъ шуйи. Ва жигьилари, думу ктIубшвуз гъидритбан ва жара мягьлайин ясана багахь гъулан жигьилари гьитIитIибкIбан бадали, гвачIнин ахсрар удучIвайизкьан уьбхюри гъахьну. ЦIилан ултIуччвбан, цIа гьитIибкIбан, муртйир йивбан, мяълийир апIури бицIидар гъюляригъ лицбан ва гь.ж. му машкврин хусуси аьдатар бязи дагълу гъулариъ гъира уьрхюра.
Хялар гъиди
Му машкврин аьдатарикан улхури, республикайин халкьдин яратмишарин Хулан директор Марита Мугадовайи къайд гъапIганси, Навруз-байрам Кьибла Дагъустандин районарин, хъа асас вуди лезги, табасаран, азербайжан, жугьуд, агъул, рутул халкьари яркьуди къайд апIурайи машкврарикан саб ву. Му машкврихьна дурар вахт ккимиди гьязур шулу. Машкврин важиблу лишан – Эбелцнан цIа алапIувал ву. Ихь ата-бабйирин фикриинди, йигъна йишв чиб-чпиз барабар гъахьи йигъан алапIу цIи инсан йисандин арайиъ гъахьи уьзрарихьан, хажалатарихьан, дердарихьан марцц апIуру. Тарихнаъ улупнайиганси, Дагъустандин халкьарин цIийи йис хьадукра ккебгъри гъахьну. Гьаддиз халкьари, му йигъаз чпин кюгьне хурагар гьязур дапIну, столар ккабалгну, хялариз ккилигуру.
