Ихь уьлкейин халкьариз варитIан ккуни машкврар асас вуди хьадукрандар ву, гьадму гьисабнаъ 1-пи майин машкварра а. Варидариз му машкврин йигъ, рягьятвал гъадабгъури, шадлугънан серенжемариинди къайд апIруваликан аьгъя. Хъа думу машквар фици ва фуну вахтна арайиз гъафнуш, дидин мяна фу вуш, варидиз хабар айкIан?

 

 

Сабпи май – му тарихи машквар ву. Му йигъ дюн’яйин саки 86 уьлкейиъ зегьметкешари ляхнин шартIар пучIу апIбахъан женг зигбан ва ихтиярарин барабарвал дебккбан йигъси къайд апIура.
Гъийин деврин Урусатдиъ му машквар политикайин лишнарихьан ярхла гъабхьну, инсанари думу йигъ рягьятвал гъадабгъру, хизандихъди шадвалиинди гьапIру йигъси къайд апIувал аьдатнаъ абхъна.

 

Тарихдиан

 

Урусатдин паччагьлугъдиъ зегьметкешарин гьяракатар XIX аьсрин аьхириъ гъизгъин хьуз хъюгънийи. Ва сабпи ражари 1-пи майин машквар – демонстрация 1889-пи йисан гъабхьнийи. 1917-пи йисан Февралин революцияйин кьяляхъ, цIийиди уьлкейин кIулиъ дийигъдари му машквриз официальный статус тувну. Ва дидхъан мина гьар йисан уьлкейиъ 1-пи Майдин машкврихъди аьлакьалуди тешкил апIру параддиъ иштирак хьуз демонстрацияйиз миллионтIан артухъ инсанар уч шули гъахьнийи. Кьанди думу машквар «Интернационалвалин Йигъ», «Сабпи май – вари халкьарин зегьметкешарин сабвалин Йигъ» ччвурариккди къаршуламиш апIури гъахьну.

Гьадму саб вахтна гьар йисан тешкил апIру 1-пи майин парадар, машкврин дих апIбан лозунгар, аку пайдгъар, шарар хьади аьхю дестйириинди уч шулайи гьарсаб тешкилатдин, колхоздин, карханайин фабрикайин зегьметкешар, мектебариъ урхурайи баяр-шубар, аьдати ватандашар гьарсар яшлу касдин гьамусра кIваъ ими. Думу парадар жюрбежюр тешкилатари, карханйири ва профсоюзари тешкил апIури гъахьну. 1-пи майиъ Урусатдин гьарсаб шагьриъ, гьарсаб райондиъ, аьхю гъулаъ парад ва концертдин программа, выставкйир, спортдин талитар кIули гъягъюйи. Ихь уьлкейиъ 1-пи майиз тялукь вуйи аьхиримжи демонстрация 1990-пи йисан гъабхьнийи. СССР дабгъбан кьяляхъ, 1992-пи йисан му машквриз Хьадукран ва Зегьметнан машквар кIуру ччвур тувну.